Bevlogen presenteerde Pieter Blom dinsdag aan B&W en genodigden de uitkomsten van ‘jaarringonderzoek’ in drie stolpboerderijen aan de Breedeweg. Hij is oud-voorzitter van de Stichting werkgroep Oud-Castricum en nu ‘lid in ruste’. Daar was tijdens zijn voordracht niets van te merken. Enthousiast deed hij verslag van de bevindingen die nieuw licht werpen op de ouderdom van de boerderijen en de herkomst van het hout dat voor de bouw is gebruikt. Blom is expert op het gebied van stolpboerderijen met veel publicaties op zijn naam. Bij een recente renovatie van een stolp aan de Breedeweg zag hij een kans voor breder onderzoek, kreeg daarvoor handen op elkaar én er kwam geld beschikbaar. Erfgoedwethouder Marcel Steeman schonk vorig jaar op Monumentendag de financiering bij het 50-jarig jubileum van Oud-Castricum.
PIRAMIDE Vanwaar die passie voor stolpen? Blom: “Het agrarische verleden van de gemeente vervaagt. Er zijn nog wat tuinderswoningen en bedrijfspandjes, maar gelukkig ook een aantal oude stolpboerderijen. Die hebben een opvallend piramidedak dat is gebouwd op vier zware, houten staanders. Helaas zijn er veel verloren gegaan door brand, woningbouw en aanleg van wegen. In Castricum en Bakkum zijn er nog veertig te vinden, meestal niet meer als agrarisch bedrijfspand, maar ingericht als woonhuis, wat vaak het behoud van de stolp is geweest”.
OOSTERBUURT Een fraai gebied in Castricum met nostalgische stolpboerderijen is de Oosterbuurt. Aan de Breedeweg staan er drie dicht bij elkaar. Ze zijn al ingetekend op een kaart uit 1683 en oorspronkelijk ingericht voor de melkveehouderij. In 2013 werd de boerderij op de kop van de Breedeweg verkocht aan nieuwe eigenaars die het pand geschikt lieten maken voor dubbele bewoning. Tijdens de werkzaamheden in 2015/16 bleek dat de boerderij aanvankelijk slechts één vierkant had, waarin een eikenhouten staander werd aangetroffen. Later zijn twee vierkanten van grenenhout bijgeplaatst.
MONSTER Blom was benieuwd naar de leeftijd van het eikenhout en liet een monster analyseren door een laboratorium in Berlijn. Het bleek afkomstig van een boom uit Zuid-Noorwegen of West-Zweden met een kapdatum van omstreeks 1563: “Heel verrassend met een onverwachte datum. Nieuwsgierig naar de leeftijd van ook de twee andere boerderijen volgde een uitgebreider ‘dendrochronologisch onderzoek’ waarmee alle bewoners/eigenaren na enige uitleg akkoord gingen: ‘Dendro’ is Grieks voor boom en ‘dendrochronologie’ is hout dateren aan de hand van jaarringen”, aldus Blom.
MICROSCOOP “Onder een microscoop worden die jaarringen opgemeten en in een grafiek vastgelegd. Vergelijking met meerdere gegevens uit eenzelfde gebied leidt tot een vrij exacte datering. Als bij het monster de laatste ring onder de bast nog aanwezig is, kan nauwkeurig worden aangegeven wanneer de boom is gekapt en waar hij vandaan komt”. Het onderzoek werd uitgevoerd door een gespecialiseerd bedrijf uit Deventer aan de hand van boormonsters uit verschillende onderdelen van de drie stolpen. De resultaten geven beduidend meer informatie over de ontstaansgeschiedenis en bouwhistorie van de boerderijen dan tot nu toe werd aangenomen. Interessant is ook de uitkomst dat al het onderzochte hout destijds met schepen over zee is aangevoerd, want afkomstig uit Noorwegen, Finland en Zweden.
CRONENBURG Tot besluit vroeg Blom nadrukkelijk aandacht voor de iconische boerderij Cronenburg, ook in de Oosterbuurt, vrijstaand en beeldbepalend in het landschap. Hij dateert mogelijk uit 1729 en is gebouwd nabij de ondergrondse resten van het voormalige kasteel. Het gebied is in 2003 verklaard tot ‘eerste provinciaal archeologisch monument’. De boerderij is al lange tijd buiten bedrijf, niet meer bewoond en heeft dringend onderhoud nodig: “Houtdatering en -herkomst kunnen ook hier een goed inzicht geven in de bouwhistorie van deze imposante boerderij. Voor de financiering doe ik weer graag een beroep op medewerking van de gemeente en mogelijk de provincie”. Daarover volgt binnenkort nader overleg. Belangstellenden kunnen het gedetailleerde onderzoeksrapport inzien bij de gemeente en de werkgroep Oud-Castricum.
Peter van Eerden
Bron: Nieuwsblad Castricum.nl 14-3-2018
Het volledig rapport is hier 20171206 17.002 rapport Castricum, Breedweg 72, 75, 77 en 80 beschikbaar.
