Wie waren de mannen die ons land kwamen bezetten?
John Heideman geeft ze een gezicht in deel twee van zijn reeks ’Castricum en Bakkum tijdens de Tweede Wereldoorlog’.
Ruim vier jaar geleden publiceerde John Heidema ’Castricum en Bakkum tijdens de Tweede Wereldoorlog’. Hij dacht snel met een vervolg te komen, maar het werk aan deel twee nam meer tijd in beslag dan hij vooraf had vermoed. Oh ja, deel drie komt er ook. John Heideman, ras-Bakkumer, is gegrepen door de oorlogsgeschiedenis van de plaats waar hij een groot deel van zijn leven door bracht. En waar hij als onderwijs- assistent van het Jac. P. Thijsse College nog altijd dagelijks te vinden is.
Terriër
De amateur-historicus vergelijkt zichzelf met een terriër. ,,Als ik een onderwerp beet heb, laat ik niet meer los. Hoe moeilijker het is om iets te vinden, hoe leuker ik het vind. Urenlang kan ik googelen. Je denkt soms dat je iets niet kunt vinden als je drie pagina’s bekeken hebt, maar juist daarachter vind je nog veel meer. Als ik eenmaal contact met de familie van een veteraan, dan wil ik alles weten. ’’
Heideman heeft in de loop der jaren een fascinatie opgevat voor de Duitse soldaten die in Castricum en Bakkum gelegerd waren. Veelal behoorden ze bij de radarposten, zoals de Grosse Elefant in het duingebied. Als jongetje hoorde hij al van de roemruchte strandvonder Thijs Bakker dat veel Duitse veteranen in de jaren na de oorlog terugkeerden naar de kust om hun gezinnen te laten zien waar zij gelegerd waren.
Dat fascineerde de jeugdige John.
,,Ik zag die bussen vol Duitse toeristen en dan was ik het liefst aan de grille van zo’n bus gehangen om terug mee naar Duitsland te rijden. Wie waren dat? Wat hadden zij gedaan? Hoe is hun verdere leven verlopen?’’
Het bracht hem in contact met een bijzondere man, Bernhard Scholz, een kleine Duitser uit Dorsten, niet ver van de Nederlandse grens.
,,Scholz was een pacifist, die mee moest doen met het systeem maar tegelijk stil verzet pleegde. Bij de eed op Adolf Hitler weigerde hij zijn hand op te steken en ’ja’ te zeggen. Tijdens zijn diensttijd probeerde hij zoveel mogelijk lol te halen. Hij was ’Gefreiter’ – sergeant – bij de groep van de radar aan de Geversweg. Onder zijn leiding maakten ze er een zooitje van. Ze bouwden feestjes, zaten achter de meiden aan, deden aan zwarte handel met de Nederlanders.
Scholz had een hekel aan zijn uniform. Het liefst ging hij in burger naar de bioscoop. Streng verboden was dat. Maar hij regelde ergens een adresje waar hij zich kon verkleden en waar hij zijn uniform en karabijn achter kon laten. Zeer gevaarlijk. Ze hadden hem voor het vuurpeloton kunnen slepen.’’
Vrolijk
Na zijn tijd in Bakkum verkaste Scholz met zijn radar naar Bretagne, waar hij het liederlijke leven vrolijk voortzette. ,,Hij vertelde me dat hij in de oorlog maar één schot gelost heeft. Op een fazant in de duinen. Die was raak. Die fazant hebben ze opgegeten.’’
Pas na de oorlog begon de ellende. Scholz behoorde bij de verliezers. De Fransen waren niet mild. Zoals ook in Nederland gebeurde, werden krijgsgevangen Duitsers ingezet voor de ’déminage’; het verwijderen van mijnen. Veel Duitsers kwamen daarbij om het leven. Scholz had geluk. In 1949 keerde hij terug naar huis.
De band met Castricum bleef. Met Nel Heere, een vriendinnetje uit Castricum, kwam hij opnieuw in contact. Ze trouwden en kregen kinderen. Het gezin vestigde zich in Duitsland. ,,In Nederland had dat niet gekund. Hier zouden ze met de nek zijn aangekeken.’’ Bernhard Scholz is inmiddels overleden. Filmmaakster Pauline van Vliet portretteerde hem in een documentaire, waarin hij de voormalige radarpost aan de Geversweg bezoekt.
Een ander fascinerend verhaal is dat van Horst Schützendubel, een vooraanstaand radartechnicus die belast was met het beheer van de Grosse Elefant. Na lang speuren vond Heideman een boekje van Schützendubel met zijn herinneringen. De man bleek na zijn werk met de radar in Nederland en Denemarken te zijn ingezet in de verdediging van Berlijn. Gewond werd hij als krijgsgevangene afgevoerd naar Rusland waar hij voor de Sovjets moest werken. ,,Pas in de jaren vijftig keerde hij terug waarna hij voor AEG Telefunken is gaan werken. Ik heb uit de fotoalbum van de familie fantastische foto’s gekregen. Uniek materiaal.
Ik heb hemel een aarde moeten bewegen, maar het is gelukt”.
Presentatie in museum
Het boek ’Castricum en Bakkum tijdens de Tweede Wereldoorlog – deel 2’ is zondag 22 mei overhandigd aan de Castricumse burgemeester Toon Mans in het Strandvondstenmuseum aan de Geversweg.
Net als deel 1 bevat deel 2 zeer veel persoonlijke verhalen en nooit eerder gepubliceerde foto’s uit archieven en privé- collecties. Nieuw aan deel 2 is dat het in full color wordt uitgebracht. Deel 2 verhaalt onder andere over de 90 meter hoge radartoren die in de Castricumse duinen stond; de ’Grosse Elefant’, over de NSB, de bunkerbouw en over Duitse militairen die in Castricum gelegerd waren.
Vanaf maandag 23 mei is het boek ook te koop in een aantal winkels en via www.castricumbakkumwo2.nl.
Op donderdag 9 juni geeft Heideman in het museum een lezing over onderwerpen die in deel 2 aan bod komen.
Kaarten à 5 euro zijn verkrijgbaar via het Strandvondstenmuseum. info@strandvonstenmuseum.nl.
Bron: Noordhollands Dagblad – 20 mei 2016 – Koen van Eijk.
