Door: Eric Bor
Het Watervlak is een opvallend laag en vlak deel van het Noord-Hollands duingebied nabij Castricum. Het is een 7 kilometer lange valleienboog die loopt van De Vlotter (bij Noorddorp ten zuiden van Camping Castricum) via het infiltratiegebied tot aan het Vogelwater bij de grens van Bakkum en Egmond. De ligging van het Watervlak komt overeen met een loop van het Oer-IJ, dat hier tot kort na het begin van onze jaartelling haar brede monding had. Tot in de oorlog werden grote delen van deze vlakte voor landbouw gebruikt.
Op oude kaarten staan namen als Groote Waterstall en Mareveldt. Groote Waterstall was mogelijk een aanduiding voor de oude eendenkooi die hier ligt. Mareveldt verwijst mogelijk naar de rest van een oude waterloop naar zee, die hier in de vroege middeleeuwen nog gelopen kan hebben. Maar naamgeving lijdt soms ook onder verschrijvingen. Op een kaart van Johannes Dou uit 1680 staat er Marelveld en marel is de oude naam van de grutto, die vroeger een duinvogel was. Groote Waterstall heet bij Dou Waterstal.
Onder het zand zijn twee meter diep sporen gevonden van bewoning uit de vroege ijzertijd (ca 650 v.Chr.). Er ligt een oude veenlaag die in deze tijd voor een deel is bewerkt. Aangetroffen potscherven en huttenleem wijzen ook op latere bewoning. Men neemt aan dat deze bewoning begon in de droge periode rond het jaar 900 en verdween in de 12e eeuw, toen er zowel sprake was van grote verstuivingen als van opstuwing van water, dat via het IJ en de inmiddels ontstane Zuiderzee de duinen bereikte. Nu ligt er een dikke laag duinzand over de archeologische resten.
Opgravingen hebben laten zien dat ook bij de Brabantse Landbouw een plek is waar in de prehistorie mensen woonden die veeteelt en akkerbouw bedreven. Vlak achter het huis zijn akkersporen gevonden uit de vroege middeleeuwen (6e of 7e eeuw). In het Hoefijzermeer, dat gegraven is als bassin voor de waterwinning, zijn eveneens vondsten gedaan uit de late ijzertijd, 200 jaar v.Chr.
Tekst:
Foto’s:
N.B. Meer columns van Eric Bor lezen?
U vindt al zijn columns hier.
