Over hoe de Tweede Wereldoorlog verliep in Castricum, is al veel geschreven. Soms door mensen die zelf de oorlog meemaakten zoals Oorlogsdagboek van de kapelaans te Castricum en Dagboek van een boerin in Bakkum tijdens de oorlog. Maar daarmee is nog lang niet het hele verhaal verteld: ook nu nog, lang na 5 mei 1945, komen nog nieuwe feiten aan het licht
Op 21 oktober is in de Nuhout van der Veenstraat nr. 40 een struikelsteen geplaatst ter nagedachtenis aan Jozeph Jacobs, een oud-marineman, die daar met zijn vrouw woonde tot augustus 1942. Hij verhuisde toen naar Amsterdam waar hij woonde toen hij in 1943 met een vals persoonsbewijs werd gearresteerd in Arnhem. Na een kort verblijf in Westerbork werd hij op transport gezet naar Sobibor.
In Sobibor bereidde hij samen met Poolse Joden voor het hele kamp een ontsnapping voor. Het plan werd verraden en nooit uitgevoerd. Toen door Duitsers onderzoek werd gedaan naar degenen die verantwoordelijk waren voor de plannen, stapte Jozeph Jacobs naar voren en meldde hij dat hij, en alleen hij, het had voorbereid en gedaan. De Duitsers geloofden hem niet en voerden als represaille alle Nederlandse Joden af. Na een waarschijnlijke marteling werd Jozeph Jacobs zelf door de Duitsers vermoord. Korte tijd daarna werd door de groep Poolse joden een nieuwe ontsnappingspoging gedaan, die grote gelijkenissen vertoonde met de plannen van Jacobs en de zijnen. Die poging slaagde wel.
Een donkere geschiedenis dus, waarin een Castricummer met zijn verzet mensen in gevaar bracht maar ook een lichtpuntje bood voor anderen, met wie hij zijn lot deelde.
Hij was niet de enige Castricummer. In de afgelopen week heeft de Werkgroep Stolpersteine Castricum een 2e en 3e steen geplaatst voor het echtpaar Godschalk-Coltof. Later in het jaar komen er nog stolpersteine op het voormalig Duin en Bosch terrein.
Met dank aan Milan Smith, initiatiefnemer van de werkgroep Stolpersteine Castricum.
Meer informatie is hier te vinden:
- Boek: Het donkerste donker. Rosanne Kropman,
- Website: ’Het Joods Monument, over Jozeph Jacobs,
- Website: ‘Joods Amsterdam’’, over Jozeph Jacobs,
- Website Werkgroep Stolpersteine Castricum
- Jaarboek 43 (2020), over het gezin Godschalk,
