In de uitgestrekte groene driehoek tussen Haarlem, Alkmaar en Zaanstad ligt een uniek stuk Noord-Holland. Hier stroomde duizenden jaren geleden het Oer-IJ, de noordelijke tak van de Rijn die bij Castricum in zee uitmondde. Voor wie dat weet, is nog veel van die vroege geschiedenis in het landschap terug te zien.
Met het uitgeven van de Atlas van het Oer-IJ-gebied kan een groot publiek nu kennis nemen van de kwaliteiten en kwetsbaarheid van dit landschap. Een keur van deskundigen op het terrein van aardkunde, archeologie, geologie, geschiedenis en natuur is bereid gevonden er een bijdrage voor te schrijven. Prettig leesbare verhalen, geïllustreerd met uitzonderlijk mooie fotografie en veel (historische) historisch kaartmateriaal, waar je niet op raakt uitgekeken.
Het boek besteedt uitgebreid aandacht aan alle facetten van de ontstaans- en bewoningsgeschiedenis. Ook aan de natuur. Bijna nergens in Nederland is de variatie aan landschappen zo groot als hier. Maar de uitgave is veel meer dan een biografie van het gebied. Ook aan de bedreigingen en kansen voor de toekomst wordt een inspirerend hoofdstuk gewijd. Niet eerder is in samenhang zo’n brede publicatie over dit onderwerp verschenen.
De Atlas van het Oer-IJ-gebied kost tot 31 december 29,95 euro (daarna 39,95 euro). Beschermers van Landschap Noord-Holland en Vrienden van het Oer-IJ krijgen 5 euro korting. Bestellen kan via de website van Stichting Oer-IJ. De atlas is vanaf 23 november beschikbaar en ook verkrijgbaar in de boekhandel.
Inhoudsopgave atlas van het Oer-IJ gebied
Voorwoord – Evert Vermeer
1.1 Het Oer-IJ? Wat is dat? – Hans van Weenen
Voorhistorische periode tot 12 v.Chr.
2.1 De landschapsgeschiedenis van het Oer-IJ – Peter Vos
2.2 Pioniers van het nieuwe land. De eerste bewoners van Heiloo-Craenenbroeck– Jan de Koning
Romeinse Tijd, 12 v.Chr.-450 n.Chr.
3.1 Flevum op de kaart
Waarom kwamen de Romeinen naar Velsen? – Arjen V.A.J. Bosman
3.2 Flevum op de kaart
Hoe zag het Romeinse militaire landschap er bij Velsen uit? – Arjen V.A.J. Bosman
3.3 De archeologie van het Oer-IJ-gebied in de Romeinse tijd – Jan de Koning & Rob van Eerden
Vroege Middeleeuwen, 450-1050
4.1 Bewoning langs het Oer-IJ (1e-16e eeuw) – Frits David Zeiler
4.2 Middeleeuwse boerderijen op de strandwal: de opgraving Limmen-De Krocht – Menno Dijkstra
4.3 Van heinde en verre: het belang van de waterwegen
Vroege Middeleeuwen – Menno Dijkstra
4.4 Het contact met de wereld buiten het Oer-IJ – Silke Lange
Late Middeleeuwen, 1050-1500
5.1 Oer-IJ: het geheim van de duinen – Rienk Slings
5.2 Tussen duin en veen – natuur en landschap van het Oer-IJ gebied – Bart Korf
5.3 Nat en droog: namen in het Oer-IJ-gebied – Frits David Zeiler
5.4 Begeesterd Egmond: kracht en macht van het geloof – Gerard Alders
5.5 Zandkastelen: middeleeuwse burchten in de binnenduinrand – Gerard Alders
5.6 Waterstand en waterstaat in het Oer-IJ-gebied (circa 950 – circa. 1600) – Frits David Zeiler
5.7 De Amstel en het Oer-IJ. Het archeologisch onderzoek bij de Noord-Zuidlijn en de vroege geschiedenis van Amsterdam – Jerzy Gawronski
5.8 ‘Een landschap dat heeft zien gebeuren’. Oorlogvoering in het Oer-IJ tussen 1200 en 1500 – Ronald de Graaf
5.9 Al die bomen staan er dankzij de buitenplaatsen – Léon Klein Schiphorst
5.10 Een ring van rijkdom: buitenplaatsen en hun plantages – Gerard Alders
6.0 Nieuwe Tijd, 1600-1860
6.1 Geld als water? Landaanwinning in het Oer-IJ gebied, 1500-1760 – Diederik Aten
6.2 Akersloot wereldwijd – Piet Kleij
6.3 Veranderingen in energie en landschap 1600-1900 – Herman Kaptein & Piet Kleij
6.4 Oorlog en vrede: inval en strijd van 1799 – Gerard Alders.
7.0 Moderne Tijd, 1850-heden
7.1 De Stelling van Amsterdam: verdedigen met water – Agnes de Boer
7.2 Van zeearm tot kanaal. De waterstaatkundige ontwikkeling van het IJ van 1850 tot heden – Rob Veenman
7.3 Sociale gevolgen van de aanleg van het Noordzeekanaal – Pauline van Vliet
7.4 Het Oer-IJ-gebied: hoe verder in de toekomst? – Jos Teeuwisse & Rik de Visser
Persbericht van Stichting Oer-IJ
