Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder toestemming van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.
Jaarboek 45, pagina 43
In 2022 is het veertig jaar geleden dat de lokale Zonnebloemafdeling het levenslicht zag in Castricum-Bakkum. Reden om in gesprek te gaan met de enthousiaste vrijwilligers en deelnemers en samen terug te blikken en vooruit te kijken. De banden met het nationaal bureau komen ook aan bod. Betekenis hebben voor mensen met een fysieke beperking en saamhorigheid zijn de krachtige drijfveren die verbinden.
Ineke Knaapen, de huidige voorzitter van de afdeling Castricum-Bakkum, vertelt: “De Zonnebloem zit in mijn bloed. Mijn moeder was ook vrijwilliger en als verpleegkundige ging ik jaren geleden al mee met het bekende schip ‘MPS De Zonnebloem’. Wat een dankbare en mooie belevenis was dat. Het is heerlijk om mensen die om wat voor reden dan ook fysiek beperkt zijn, te zien genieten en daar een steentje aan bij te dragen.”
Op de vraag hoe zij terecht is gekomen bij de plaatselijke afdeling, vertelt Ineke dat zij na haar pensionering al snel op zoek ging naar vrijwilligersactiviteiten. De Zonnebloem bleek een logische keus na jaren actief te zijn geweest voor de Nationale Vereniging, met bootreizen en vakanties in Nederland.
Ook Rina Jansen, oud-bestuurslid en tot maart 2022 verantwoordelijk voor het organiseren van het bezoekwerk, vertelt enthousiast: “Het is zo leuk om te zien als het klikt tussen een vrijwilliger en een deelnemer en de dankbaarheid te ervaren na een leuke uitstap of vakantie. Ook prachtig om van deelnemers terug te horen dat ze zo genieten van de bezoekjes van onze vrijwilligers.” Blij en dankbaar werk dus volgens de dames.
Nationale Vereniging de Zonnebloem
De Zonnebloem is ontstaan uit de Ziekenomroep van de KRO en richt zich op deelnemers vanaf 18 jaar met een lichamelijke beperking. Op de website is de boodschap helder: “Al meer dan zeventig jaar draait het bij de Zonnebloem om mensen. Wij vinden dat een lichamelijke beperking nooit een belemmering hoeft te zijn of mag leiden tot meer kosten. Iedereen kan iets voor een ander betekenen. Er is altijd een manier die bij je past. De Zonnebloem zet zich in voor alle mensen die door hun lichamelijke beperking in een sociaal isolement dreigen te komen. Namens de Zonnebloem zijn duizenden vrijwilligers iedere dag actief om sociale en recreatieve activiteiten te organiseren en te begeleiden.”
Hoofddoel is het voorkomen van sociaal isolement door de inzet van vrijwilligers via plaatselijke afdelingen. Respectvolle bejegening en gastvrijheid zijn de uitgangspunten. De inkomsten van de vereniging komen uit donaties, loterijen en giften.
Mobiliteit en toegankelijkheid zijn twee belangrijke pijlers. Naast het schip zijn er ook vijftig Zonnebloemauto’s (aangepaste rolstoelhuurauto’s) en sinds dit jaar bestaan er ook Zonnebloemfietsen (speciale rolstoelfietsen). Het schip is een boegbeeld van de vereniging. Jaarlijks worden 42 vaarvakanties georganiseerd, zowel in Nederland als daar buiten (reis langs de Rijn).
Op alle niveaus krijgen de vrijwilligers professionele ondersteuning van het nationaal bureau in Breda. Daar werken in totaal zo’n honderd betaalde medewerkers. De vele vrijwilligers in het land worden met raad en daad ondersteund door het organiseren van workshops en bijeenkomsten,
Jaarboek 45, pagina 44
het beschikbaar stellen van de kennisbank, lokale ondersteuning door de verenigingsconsulenten en de uitgifte van het blad ZON (gericht op de vrijwilligers). Zij voeren ook de administratie van het leden- en donateursbestand. Een deel van de lokale opbrengsten wordt gebruikt om deze ondersteuning te bekostigen.
Woordvoerder Alexander van Zijp vertelt: “Toegankelijkheid is ook een belangrijk onderwerp. Als deelnemers niet vooraf door de website gerustgesteld worden dat er voldoende invalide-parkeerplaatsen zijn of dat er een aangepast toilet is, besluiten zij om thuis te blijven. Daardoor ontstaat sociaal isolement en dat komt voor bij alle leeftijden. De Zonnebloemvrijwilligers helpen op een positieve manier door bezoeken bij mensen thuis en het organiseren van activiteiten.”
Oprichting Zonnebloemafdeling Castricum-Bakkum in 1982
Op initiatief van mevrouw Jans Zonneveld-Scheerman kwam in 1982 de oprichting van een eigen afdeling in Castricum-Bakkum tot stand. Haar zoon Gerard Zonneveld (van de Heereweg in Bakkum) heeft verschillende fotoboeken aangeleverd voor dit artikel en vertelt: “De Zonnebloem was haar lust en haar leven. Jans ging ook altijd mee met alle regiovakanties en is van de oprichting tot 1987 voorzitter geweest.”
Mevrouw Gré Admiraal (ook vanaf het eerste uur betrokken) vertelt in het artikel van Henk de Reus in de Castricummer van 23 maart 2022 hoe dat allemaal ging: “We zijn begonnen met Engel Lute, Nico van der Hoeven, Maarten Beekman en Helma Verbunt als vrijwilligersgroep. Geld werd binnen gehaald met het verkopen van loten bij de kerk en later bij winkelcentra. We vroegen ook of mensen donateur wilden worden van de Zonnebloem.
Zo is het langzaam op gang gekomen. We organiseerden gezellige bijeenkomsten en cabaretvoorstellingen met de vrijwilligers als artiest. Zelfs bekende Nederlanders zoals Danny de Munck, Ernst Daniël Smit en Willeke Alberti kwamen optreden.”
In de begintijd werd er, met een groep van tien vrijwilligers, samen met het bestuur om de beurt bij iemand thuis vergaderd. “Toen waren er ongeveer twintig gasten, zoals wij die toen noemden. We werkten met een kartonnen doos met kaartjes en daarop de namen van de deelnemers en vrijwilligers. Langzamerhand is dat steeds verder geprofessionaliseerd. Nu zit alles in een computer en kunnen we dit veel beter bijhouden en overzien”, aldus Ineke en Rina.
Jaarboek 45, pagina 45
Voorzitters afdeling Castricum-Bakkum
1982 – 1987 Jans Zonneveld
1987 – 1999 Gré Admiraal
1999 – 2006 Elly van Eerden
2006 – 2013 Nel van der Bos
2013 – 2018 Joke van der Waal
2018 – heden (=2022) Ineke Knaapen
Wat doet De Zonnebloem nu in Castricum-Bakkum?
De 33 vrijwilligers uit Castricum en Bakkum bezoeken in totaal 76 deelnemers, meest ouderen die nog zelfstandig wonen. Dit kan ook in een aanleunwoning zijn. Elke vrijwilliger krijgt een of meerdere deelnemers onder zijn of haar hoede. Op basis van de behoefte van de deelnemer gaat de vrijwilliger langs voor een kop koffie, een wandeling, spelletje of gewoon het bieden van gezelschap. Daarnaast organiseert de afdeling gezellige bijeenkomsten en activiteiten, waaraan men deel kan nemen. Sommige deelnemers willen geen bezoek van een vrijwilliger en nemen alleen deel aan de activiteiten.
Samen met de regio Kennemerland zijn er periodiek grotere uitstapjes van een dag(deel) of regiovakanties, waarvoor deelnemers namens de afdeling worden aangemeld. Dit zijn belevenissen waar deelnemers het nog jaren over hebben. Mensen die mee geweest zijn worden echt verwend en genieten volop. Aanmelding van deelnemers vindt plaats vanuit de plaatselijke afdeling. De deelname is erg afhankelijk van wat mensen nog willen of kunnen en of de eigen bijdrage betaalbaar voor ze is.
De activiteiten van de afdeling Castricum-Bakkum variëren van een picknick in de tuin van Kapitein Rommel, een uitstapje naar het strand of lunchen bij Johanna’s Hof tot een Zonnemiddag in de Sporthal De Bloemen met muziek en hapje/drankje en die grootschalig wordt georganiseerd voor zo’n zeventig personen.
Jaarboek 45, pagina 46
De gemaakte kosten worden in rekening gebracht bij de deelnemers. Tegen marktconforme prijs kan de Zonnebloemauto worden gehuurd met vrijwillige chauffeur om de mensen heen en weer te rijden. Of de plaatselijke afdeling regelt vrijwilligers die tegen een kleine vergoeding mensen halen en brengen
Deelnemers worden vaak aangemeld via de thuiszorg of familie. Via de website van de Zonnebloem kan een deelnemer zich aanmelden en aangeven in welk postcodegebied hij/zij woont. De lokale Zonnebloemafdeling krijgt bericht en maakt een afspraak voor een intakegesprek met het bestuurslid bezoekwerk. Daarna koppelt men de deelnemer aan een geschikte vrijwilliger.
Rina vertelt: “Voor een praatdeelnemer moet je een luisteraar hebben. En een wat stillere deelnemer moet iemand hebben die graag dingen vertelt. Mensen kijken uit naar een bezoekje. De oudere generatie is soms te bescheiden om hulp te vragen. Sommigen denken ‘ik ben nog te jong of te goed’. Als ze één ding op een dag hebben, is het meestal al veel. Er is dus veel sociaal isolement en onze vrijwilligers kunnen dat doorbreken. Ik hoor vaak van deelnemers: ‘Had ik dit maar jaren eerder gedaan’.”
Sommige deelnemers schrijven zich alleen in voor de activiteiten. Je kunt daaraan meedoen als je ingeschreven bent als deelnemer van de Zonnebloem. De meeste deelnemers zijn ook donateur van de Zonnebloem, maar dat is niet verplicht. Open inschrijving voor activiteiten kan dus niet. Rina benadrukt: “We bouwen als plaatselijke afdeling een langdurige band op met onze deelnemers en weten waar mensen behoefte aan hebben en wie voor welke activiteit geschikt is. Daarom zou een open inschrijving niet werken.”
Vrijwilligers
Hoe komen jullie aan vrijwilligers?
“Mensen die net met pensioen zijn kunnen we goed gebruiken, ze zijn meer dan welkom”, lachen de dames. Rina en Ineke in koor: “Ook jongeren hoor! Heeft u vrije tijd en wilt u een paar uurtjes per week of een keer per veertien dagen iets doen voor een inwoner van Bakkum of Castricum? Kom erbij!
De beloning? Dankbare deelnemers en contacten met enthousiaste vrijwilligers. We krijgen heel vaak lieve kaartjes met de mededeling dat het zo fantastisch was na een activiteit en ontroerende reacties van zowel deelnemers als vrijwilligers op de bezoekjes. Kortom, enorm dankbaar werk”, benadrukken ze.
Vrijwilligers kunnen zich aanmelden via een bestuurslid of via het aanmeldformulier op de website. Elke nieuwe vrijwilliger krijgt een intakegesprek met het bestuurslid bezoekwerk om te inventariseren wat iemand kan en wil. Dat geldt ook voor de chauffeurs voor de uitstapjes. Vervolgens vindt de matching plaats met een deelnemer.
Ineke vult aan: “De vrijwilliger kan in overleg zelf de tijd indelen, maar we hopen dat hij/zij zich actief kan inzetten voor de afdeling. Vrijwilliger is vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Men moet wel op elkaar kunnen rekenen.”
Jaarboek 45, pagina 47
In De Kern wordt er vier keer per jaar een vrijwilligersoverleg georganiseerd, waar mededelingen worden gedaan vanuit de Nationale Vereniging, de planning van de activiteiten wordt besproken en er ruimte is voor onderling contact. Ook wordt, waar dat kan, een actieve bijdrage verwacht om Zonnebloemloten te verkopen en een steentje bij te dragen aan de organisatie van activiteiten of aan het reilen en zeilen van de afdeling, bijvoorbeeld als bestuurslid.
Het bestuur vergadert een keer per drie maanden bij de voorzitter thuis. Dan worden nieuwe deelnemers en vrijwilligers besproken en het praktische werk rond de organisatie van activiteiten voorbereid. Het huidige bestuur bestaat naast Ineke Knaapen (voorzitter), Minou Spitz (secretaris), Leonie Postma (penningmeester) en Jacqueline van Sabben (activiteitencommissie). De vacature bezoekwerk (voorheen Rina Jansen) is op moment van schrijven nog niet vervuld. Elk bestuurslid kan maximaal twaalf jaar aanblijven.
Er worden ook samen met de plaatselijke afdelingen regio-overstijgende activiteiten georganiseerd in de regio Kennemerland, zoals de vakanties, waar vrijwilligers een actieve bijdrage aan leveren. Die zijn een groot succes. De vrijwilligers die mee gaan worden zorgvuldig geselecteerd, vertelt Ineke: “Je wilt graag betrokkenheid van iedereen en het streven is dat er zoveel mogelijk verschillende mensen meegaan.”
Gasten aan het woord
Het echtpaar Martinus (respectievelijk 90 en 89 jaar) uit Castricum is al jaren donateur/deelnemer van de Zonnebloem. Meneer Martinus vertelt: “Bij ons thuis stond vroeger altijd een spaarbusje van de Zonnebloem met een lieveheersbeestje erop. Op verjaardagen ging dat busje rond en deed iedereen er wat in. Ook ik moest elke zaterdag als ik mijn loon had gekregen iets bijdragen. Met Kerst werd het dan opgehaald door een vrijwilliger, dus de Zonnebloem ken ik al heel lang”.
Mevrouw Martinus vult aan: “Toen ik wat slechter ging zien en Chris wat minder goed ging lopen, hebben we ons vijf jaar geleden opgegeven voor activiteiten via Jeanne. Hartstikke leuk en zo kom je nog eens ergens.”
Jeanne komt af en toe langs en brengt dan de uitnodiging voor de uitjes. De uitnodigingskaarten voor alle uitjes worden zorgvuldig bewaard. Een kleine opsomming: Boottocht naar Amsterdam, Picknick in de Tuin van Kapitein Rommel met muzikale omlijsting van de band ‘Anders’, dagtocht naar Artis, Kerstlunch in Huize Koningsbosch met muzikale omlijsting door Jaap van Saarloos, Johanna’s Hof, koffie met gebak, bezoek aan De Hoep met een drankje en een pannenkoek.
Jaarboek 45, pagina 48
Verder naar de Vlinderado (een dagje naar de Vlindertuin in Waarland), Kerstbrunch bij Fase Fier met muzikale omlijsting Joke Oud, Zonnemiddag in De Bloemen met koffie, thee, drankje en hapjes, ook weer met muzikale omlijsting door Jaap van Saarloos. Kortom, gezellige en sfeervolle uitjes en voor elk wat wils. De eigen bijdrage varieert van vijftien tot vijfendertig euro. Ook een uitje met de Regio Kennemerland, met kaartjes voor een driegangenlunch in het ‘Lestaurant’ van het Kennemer-College, zit bij de collectie.
“Die uitjes blijven we doen voor de gezelligheid en om lekker weg te kunnen. Nu kan mijn man nog autorijden, maar straks als dat niet meer kan, word je opgehaald en dat is heel fijn”, aldus mevrouw Martinus. Een kleine klacht van meneer: “Er zijn eigenlijk altijd wel veel vrouwen, dus er mogen wel wat meer mannen meekomen”, zegt hij lachend. De foto’s van de boottocht naar de Biesbosch komen tevoorschijn en ook heel grappig: een foto van het echtpaar voor de bus met hun achternaam erop!
Veel complimenten worden ook nog gegeven aan alle vrijwilligers die meegaan. Een paar jaar geleden was dat ook geweldig op MPS de Zonnebloem met de bekende Rijnreis. Een hele belevenis, zoals meneer vertelt: “We zijn met het zeventigjarig bestaan van Nationale Vereniging de Zonnebloem met het schip mee geweest in mei 2018. Het was landelijk georganiseerd en er waren vijf kaarten voor de afdeling Castricum-Bakkum ter beschikking gesteld. Er waren ook drie vrijwilligers uit Castricum mee.
Het was een ontiegelijk goed verzorgde reis, het kon wel een viersterrenhotel wezen. Uit de kunst. Op elke vaargast gaat een vrijwilliger mee. Ze hielpen mijn vrouw met opscheppen en zo, vanwege het slechte zien. Mooie excursies gedaan naar de kathedraal in Keulen en een ijssie eten natuurlijk.” Mevrouw vult aan: “Zo goed verzorgd allemaal en altijd een vrijwilliger in de buurt die je met alles hielp. We hebben zo genoten.”
Op de vraag wat de Zonnebloem voor het echtpaar betekent, luidt het antwoord: “De Zonnebloem betekent voor ons gezelligheid en dat je weer even wat anders kan doen. We komen verder nergens meer. Daar word je verzorgd en verwend. En je maakt leuke uitjes mee.” Meneer Martinus benadrukt: “Complimenten en respect voor alle Zonnebloemvrijwilligers. Bij de jaarlijkse Kerstbijeenkomst ben ik altijd degene die alle vrijwilligers bedankt. Rina stelt dat erg op prijs.”
Mevrouw Castricum-Koppes uit Bakkum (94 jaar) is ook vol lof over de plaatselijke Zonnebloemafdeling en vertelt met sprankelende ogen hoe leuk het uitstapje van 13 april 2022 ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan is geweest: “We gingen met een prachtige bus vanaf De Brink om een uur of negen op reis naar Leidschendam. Daar stapten we op de boot. Bakkie koffie en heerlijk appelgebak, toen heerlijke lekkere kop Hollandse soep met balletjes. Ook nog een lekkere lunch met allemaal soorten kadetjes en broodjes met diverse soorten vleeswaren, kaas en jam.
Jaarboek 45, pagina 49
Daarbij nog een kroket. Goed verzorgd. Daarna hebben we wel drie uur gevaren met prachtig mooi weer.” De tocht ging langs allerlei mooie plassen en terug langs bollenvelden bij Lisse en Hillegom. “We werden in de bus ook nog verwend met een pakje drinken en een heerlijk stuk koek en rond een uur of vijf waren we weer thuis. Het was een prachtige dag.”
Mevrouw Castricum is sinds het overlijden van haar man, zeven jaar geleden, deelnemer bij de Zonnebloem. Zij heeft geen behoefte aan bezoek, maar doet graag mee met alle activiteiten die georganiseerd worden. Op de vraag hoe de Zonnebloem het doet, antwoordt ze tot slot: “De vrijwilligers zijn geweldig. Uitjes worden goed georganiseerd en het is geweldig dat ze alles voor je regelen. Ik probeer overal aan mee te doen en kom veel bekenden tegen van uit dorp. Je hebt aanspraak en leuke praat. Laatst kwam ik nog mijn oude buurmeisje van de Vinkebaan tegen, hoe leuk is dat?”
Kortom, de Zonnebloemafdeling Castricum-Bakkum voorziet duidelijk in een behoefte!
Jolanda Vermolen
Bronnen:
- Artikel Castricummer van 23 maart 2022;
- Website Nationale Vereniging De Zonnebloem;
Met dank aan: Ineke Knaapen, Rina Jansen, Alexander van Zijp, de heer en mevrouw Martinus en mevrouw Castricum-Koppes.
