Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder toestemming van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.
Jaarboek 42, pagina 94
Raadsel met schilderij opgelost
Doordat een uit een nalatenschap voor ‘oud vuil’ achtergelaten schilderij niet verloren is gegaan, kon het raadsel van een mysterieuze foto in de beeldbank van de Werkgroep Oud-Castricum worden opgelost. Die foto en het schilderij blijken zonder twijfel betrekking te hebben op het oude duinboerderijtje op Landgoed Duin en Bosch.
Een onbekend boerderijtje
In de beeldbank van de Werkgroep Oud-Castricum bevindt zich onder nummer 502768 een zeer oude foto van een rietgedekte stolp met houten wanden. Deze foto maakte oorspronkelijk deel uit van een verkregen collectie digitale foto’s van het vroegere Provinciaal Ziekenhuis Duin en Bosch. Het was een raadsel waarom deze foto zich in de Duin en Bosch collectie bevond.
In begin jaren 1980 kreeg makelaarskantoor Vervoort van de erven Jacobs de opdracht om het woonhuis Burgemeester Mooijstraat 32 te verkopen. Het in 1921 gebouwde pand stond tegenover hun kantoor en was vanaf 1923 bewoond geweest door de eigenaren familie Jacobs. Niek Jacobs werkte aanvankelijk op Duin en Bosch als kok en exploiteerde later een snackbar in de Dorpsstraat, het pand waar nu restaurant ‘t Eethuysje is gevestigd.
Na de hausse in prijzen voor onroerend goed in de tweede helft van de jaren (negentien)zeventig stortten de prijzen eind 1979 volkomen in. Het kostte nogal wat moeite om het pand kwijt te raken. Gerard Tervoort woonde aan de Stationsweg en zijn perceel grensde aan de achterzijde aan dat van de Burgemeester Mooijstraat 32. Uiteindelijk kocht hij het pand als belegging/speculatieobject. Hij liet van het woonhuis een winkeltje maken. De eerste gebruiker was
Jaarboek 42, pagina 95
Piet Grapendaal die er een kaaswinkel in had. Meer recenter was het pand in gebruik als eetcafé van Jeroen Zijlstra en zijn vrouw Trudy. Momenteel (in 2019) wordt het door een andere exploitant voorgezet onder de naam ‘JA Bistro’.
Zoals wel meer voorkomt, bleef na de ontruiming door de erfgenamen, waaronder Hans Jacobs, wat onbruikbare ‘rommel’ in het pand achter, bestemd voor de vuilstort. Op de dag van de overdracht/levering lag die rommel er nog. Jaap Vervoort: “Ik heb toen daaruit, uit nostalgische overwegingen, twee dingen gered: een koperen staande olielamp zonder glas en een verwaarloosd smerig schilderij dat ik op een of andere manier toch aantrekkelijk vond en niet als oud vuil verloren wilde laten gaan. Wij waren in 1980 net verhuisd van een kleiner naar een veel groter huis aan de Achterlaan en konden dus wel wat extra decoratie gebruiken.”
Enige tijd later is hij met het schilderij naar André Weda gegaan om te kijken of het de moeite waard was om het te laten schoonmaken en van een nieuwe lijst te laten voorzien. Dat viel in het voordeel van het schilderij uit en besloten werd dat te laten doen. Het schilderij heeft vanaf dat moment tot in 2016 aan de schoorsteen op de eerste verdieping van het huis aan de Achterlaan gehangen. “Altijd dacht ik al dat het een boerderijtje uit deze omgeving betrof en het schilderij een werk van Sijf Portegies kon zijn, maar ik had geen idee waar het boerderijtje gestaan kon hebben. Ik meen dat ik op het vermoeden kwam dat de afbeelding te maken had met Duin en Bosch toen het boerderijtje ‘De Kwekerij’ werd ingericht als museum. Waarschijnlijk was dat in de jaren tachtig. Toen vielen mij geveldetails op die ook op het schilderij voorkwamen. Een nadere vergelijking van alle details bevestigde dat het inderdaad het oude boerderijtje op Duin en Bosch betrof.”, aldus Jaap Vervoort.
Raadsel opgelost
Als lid van de Werkgroep Oud-Castricum is Jaap actief voor de beeldbank. Eind 2016 ontdekte hij dat het bij de werkgroep niet bekend was dat er een stolpachtige aanbouw tot het stenen duinboerderijtje behoorde.
In verband met het 50-jarig bestaan van de Werkgroep Oud-Castricum in 2017 werd een schilderijententoonstelling over Castricum en Bakkum georganiseerd. Jaap vond dat het schilderij daar ook moest hangen, maar zijn vrouw Mia wilde dat niet. Het schilderij had net na hun verhuizing in oktober 2016 vanuit de Achterlaan naar hun moderne appartement boven de Paulusschool een prominente plaats aan een wand in de huiskamer gekregen en Mia wilde het niet een paar maanden missen. Jaap: “Ik heb het schilderij gefotografeerd en een fotokopie aan Ernst Mooij gegeven. Bij hem viel onmiddellijk het kwartje. Hij wist van het bestaan van de foto met het stolpachtig bouwwerk die deel uitmaakte van de Duin en Bosch fotocollectie, maar hij kon die niet duiden.”
Met het schilderij van Jaap en Mia is het raadsel opgelost. Het stulpje was ooit een onderdeel van het boerderijtje op het terrein van Duin en Bosch. Het schilderij is niet gesigneerd en ook een datum ontbreekt. Jaap noemde al eerder de naam van Sijf Portegies, omdat die nogal wat panden en dorpsgezichten in Castricum en Bakkum heeft geschilderd. De Werkgroep Oud-Castricum prijst zich gelukkig dat nu ook een foto van het schilderij in de beeldbank is opgenomen.
Jaarboek 42, pagina 96
Foto Jacques Schermer.
Het boerderijtje
Het boerderijtje bestond al toen koning Willem I het Bakkumse duinterrein voor ontginningsdoeleinden in 1829 kocht van de familie Boreel. Het werd toen De Kwekerij genoemd. Vermoedelijk dateert het al uit de 17e eeuw. Het was een gemengd bedrijfje met gras- en akkerbouwland, en dat bleef het tot de beginjaren van de 20e eeuw. In 1903 werd het terrein bestemd voor de bouw van een psychiatrische inrichting. Wanneer het houten stolpgedeelte is afgebroken is niet bekend. Het stenen gedeelde bleef voor de slopershamer gespaard en heeft verschillende functies gehad, zoals opslagplaats voor tuingerei, theehuis en museum. Toen het een museum werd over de geschiedenis van de psychiatrische ziekenhuizen Medemblik en Duin en Bosch kreeg het de naam van ‘t Oude Huys. In het kader van de herinrichting van het ziekenhuisterrein is het boerderijtje aan een particulier verkocht. Op dezelfde plaats waar ooit de houten stolp stond, is in 2015 een ingetogen bijgebouw opgetrokken dat door een glazen corridor met het boerderijtje is verbonden. Met de bestemming wonen en werken heeft het oudste gebouw op Landgoed Duin en Bosch weer een toekomst.
Een verschil met vroeger is dat het ensemble nu door een beukenhaag goeddeels aan het zicht wordt onttrokken. Aan de gevel is het naambord ‘t Oude Huys blijven hangen.
Onder nummer 502766 bevindt zich nog een oude foto uit de Duin en Bosch collectie waarop een boerderijtje te herkennen is. Het is vrijwel zeker dat de afbeelding het beschreven boerderijtje betreft. Het is hoog zomer, de bomen staan volop in het blad waardoor van een houten stolpgedeelte bijna niets is te zien. Tussen de bomen bevindt zich een staketsel van een kapberg voor het opslaan van hooi. Voor het boerderijtje liggen twee kalfjes of twee stuks jongvee op de schaars begroeide akker. Hier, aan de zuidoostzijde van het voormalige boerderijtje, lag tot aan de bouw in 2015 van het woonwijkje Duinmeijershof een gazon met vijver.
Ernst Mooij
Met dank aan Jaap Vervoort.
- Verschenen jaarboekartikelen over Duin en Bosch in Bakkum:
- Duin en Bosch
- begraafplaats
- duinresidentie Prinses zu Wied
- evacuatie
- patiëntenzorg
- trammetje
- zusterhuis Koekoeksduin
- Extra:
- Jacobi
- Jacobi gezin en grafmonument
- Broeder Krist vertelt …
- Raadsel met schilderij opgelost
