23 oktober 2023

Panorama 1927, schilderij Braakensiek (Jaarboek 41 2018 pg 78-81)

Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder toestemming van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.


Jaarboek 41, pagina 78

Panorama Bakkum en Castricum anno 1927

Handtekening Henri Braakensiek.
Handtekening Henri Braakensiek.

In 2017 werd het 50-jarig bestaan van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum (WOC) gevierd met onder andere de tentoonstelling ‘Castricumse Streken’. In Galerie Streetscape op Dorpsstraat nummer.7 waren werken te zien van bekende en onbekende kunstenaars die Castricum herkenbaar in beeld hadden gebracht. Topstuk op deze tentoonstelling was het panorama van Bakkum en Castricum van Henri Braakensiek.

Het schilderij hing jarenlang in Paviljoen Breehorn van Provinciaal Ziekenhuis Duin en Bosch in Bakkum. Het maakte onderdeel uit van de museale collectie van Duin en Bosch. De collectie is na de reorganisatie tot Dijk en Duin in 2003 overgedragen aan Museum Het Dolhuys in Haarlem; ‘het museum van de geest, waar de waarde van mensen die anders functioneren centraal staat’. Het schilderij is vorig jaar schoongemaakt en waar nodig gerestaureerd door de Castricumse restaurator André Weda.

Panorama Castricum en Bakkum van Henri Braakensiek.
Panorama Castricum en Bakkum, olieverf op doek, 82×133 centimeter, rechtsonder gesigneerd Henri Braakensiek, circa 1927.

Van bijzondere waarde

Onlangs heeft Het Dolhuys het schilderij geschonken aan de Werkgroep Oud-Castricum vanwege de bijzondere historische waarde voor Castricum en Bakkum. Het werk heeft een ereplaats gekregen in het informatiecentrum van de werkgroep. Het doek is gesigneerd door Henri Braakensiek. Deze Amsterdamse kunstschilder leefde van 1891 tot 1941.


Jaarboek 41, pagina 79

Panorama

Het schilderij geeft een panoramisch beeld van Bakkum en Castricum omstreeks 1927, gezien vanaf het hoge duin bij de Vinkebaan en Sifriedstraat, kijkend richting Uitgeest.Rechts zien we de witte pluimen van de stoomtrein. Net boven de locomotief staat het wit met grijze spoorhuis. De Mient is aan beide zijden bebouwd. Langs de spoorlijn zien we het grote doktershuis met grijs dak op de plek van het huidige dokter Leenaershuis aan de Mient. De huizen aan de spoorzijde werden op last van de bezetter in de Tweede Wereldoorlog afgebroken.

De Mient met bebouwing aan weerszijden
De Mient met bebouwing aan weerszijden. Castricum, 1943. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Vinkebaan

Centraal staat de Vinkebaan, aan twee kanten bebouwd. Rechts vanaf de spoorbaan woonde Siem Ooms met een handel in lompen en hij was opkoper van dierenhuiden. Ook bevond zich daar de slagerij van Jan Huiberts met daartegenover de manufacturenwinkel van weduwe Meijer. Ongeveer in het midden van de Vinkebaan was de timmerfabriek van Hopman. Rechts de winkel van Willem Nanne, een groentehandel met daarachter een kassencomplex. Naast de winkel van Nanne liep de Zanderijweg, in de volksmond ‘het padje van Nanne’ genoemd. Verder waren er nog slager Ostheimer en de melkhandel van de weduwe Nijman. Hendrik Wulp had een bollen- en bloemenkwekerij, Hartog een fotozaak en Tiemstra bouwde er kort voor de oorlog een mooi huis om er rustig van zijn pensioen te genieten.

Foto van de Bakkummerstraat, Sifriedstraat, Vinkebaan.
Foto van de Bakkummerstraat, Sifriedstraat, Vinkebaan. Genomen vanaf het Koningsduin. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Een uitgebreide beschrijving van de bewoners van de Vinkebaan vindt u overigens in het 16e Jaarboek van Oud-Castricum uit 1993.

Bakkummerstraat

Het witte huis met rode dak links is de boerenwoning van landbouwer Hendrik Hogenstijn (1856-1956) aan de Bakkummerstraat. Hij was vele jaren de oudste inwoner van Castricum. Hij verkocht de woning in 1916 aan Johannes Olbers, die het in 1933 verkocht aan de Gemeente Castricum. Bij de lichtgroene boompjes staan de woningen van IJpelaan en Zonneveld op Vinkebaan 2 en 4. Geheel rechts de woning met schuur van Wulp op hoek Zanderijweg-Duinenboschweg. Ook alle bewoners van de Vinkebaan moesten in de oorlog op last van de bezetter hun huizen verlaten.

De Bakkummerstraat.
De Bakkummerstraat vroeger de (Bergerweg) in Castricum, 1920. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Jaarboek 41, pagina 80

Vanaf de Mient tot de Duin en Boschweg, maar ook aan het eind van de tegenwoordige Torenstraat, lagen landbouwgronden. In het verlengde van de Vinkebaan staat de rooms-katholieke St. Pancratiuskerk. De molen links is waarschijnlijk De Dog in Uitgeest. Rechts van genoemde kerk het torentje van het voormalige gemeentehuis, tegenwoordig Hotel Het Oude Raadhuis, met daarnaast de Nederlands hervormde of Dorpskerk.

Op het originele schilderij zijn heel veel details te zien. Leden van de Werkgroep Oud-Castricum hebben een uitgebreide beschrijving gemaakt van de afgebeelde huizen en hun bewoners. Het loont zeker de moeite om het schilderij te bekijken, dat in de nieuwe filmzaal hangt van De Duynkant aan de Geversweg 1b.

Overlijdensadvertentie, Amsterdam 1891.
Overlijdensadvertentie, Amsterdam 1891.

Een bewogen leven

Schilder Henri Braakensiek, geboren in 1891, was het negende kind van het elf kinderen tellende gezin van Herman Braakensiek en Valérie Convert. Rond de geboorte van Henri speelde zich binnen het gezin een drama af doordat drie jonge kinderen kort na elkaar overleden. Veel kinderen bezweken in die periode aan epidemieën die rondwaarden in Amsterdam; tyfus, difterie en mazelen. Toen Henri vier jaar oud was, overleed ook zijn vader.

Jordaan, 1930. Collectie Amsterdam Museum.
Jordaan, 1930. Collectie Amsterdam Museum.

Henri werd een bekende kunstschilder. Hij studeerde in Amsterdam aan de Kunstnijverheid-Teekenschool ‘Quellinus’ en was leerling van Hobbe Smith en zijn oom, de bekende tekenaar Johan Braakensiek. Daarna bezocht hij de Tekenacademie in Antwerpen en de Académie de la Grande Chaumière Paris. Hij was een veelzijdig kunstenaar en naast landschappen, portretten en stadgezichten tekende en schilderde hij ook het mondaine uitgaansleven in Amsterdam.

Met studenten het artsexamen van een van hen vierend in de Passagebar op 14 december 1921.
Rechts beneden Jan Slauerhoff en links boven Henri Braakensiek.
Met studenten het artsexamen van een van hen vierend in de Passagebar op 14 december 1921. Rechts beneden Jan Slauerhoff en links boven Henri Braakensiek.

Braakensiek reisde en schilderde veel in Frankrijk, Zwitserland, Duitsland en België en zijn werk is beïnvloed door verschillende internationale stromingen. Werk van hem is in bezit van het Amsterdam Museum; het Rijksmuseum bezit 35 werken van zijn hand (zie hiervoor:

Damrak en Beurs van Berlage Amsterdam gezien vanaf Centraal Station. Olieverf op doek van Henri Braakensiek, 1939. Privé-collectie.
Damrak en Beurs van Berlage Amsterdam gezien vanaf Centraal Station. Olieverf op doek van Henri Braakensiek, 1939. Privé-collectie.

Zijn eerdere en ook latere werk getuigt van meesterschap. Vergelijk bijvoorbeeld het schilderij uit 1939 van het Damrak, gezien vanaf het Centraal Station in Amsterdam.

Jantje Blei, geportretteerd met de hond van de buren in 1938 door Henri Braakensiek aan de hand van een foto.
Jantje Blei, geportretteerd met de hond van de buren in 1938 door Henri Braakensiek aan de hand van een foto.

Jantje Blei

Had Braakensiek nog contacten in Bakkum of is hij nog een keer opgenomen?

In 1938 schilderde hij aan de hand van een foto een portret van de 5-jarige Jantje Blei uit Bakkum. Jantje kwam om bij een tragisch ongeval.


Jaarboek 41, pagina 81

Op 24 juli 1936 werd hij geraakt door een omvallende radio-antennepaal op het duintje tussen de Van der Mijleweg en de broederwoningen van Duin en Bosch. Hierover is eerder geschreven in het 34e Jaarboek van Oud-Castricum uit 2011. Ook dit schilderij behoort niet tot het beste werk van Braakensiek.

Overleden

Henri Braakensiek overleed op 50-jarige leeftijd op 18 augustus 1941 in Amsterdam, na vele omzwervingen in binnen- en buitenland. Hij werd begraven op begraafplaats De Nieuwe Noorder aan de Buikslotermeerdijk in Amsterdam.

Annette BeentJes

Bronnen:

  • Archief Werkgroep Oud-Castricum;
  • Centraal Bureau voor Genealogie;
  • RKD – Nederland Instituut voor Kunstgeschiedenis;
  • Stadsarchief Amsterdam;
  • Website Delpher

Met dank aan:
 Joop Looijenga.