Oud-Castricum geeft sinds 1978 elk jaar een jaarboek uit met met door onze vrijwilligers geschreven van bronnen voorziene artikelen over de geschiedenis van Castricum: over plaatsen, gebeurtenissen, organisaties en mensen. Alle artikelen uit de jaarboeken die ouder zijn dan 1 jaar, kunt u hieronder lezen. Daarnaast kunt u de jaarboeken bekijken in ons Historisch Informatiecentrum De Duynkant.
.
Bent u op zoek naar een speciaal onderwerp? Raadpleeg dan het door ons gemaakte register op al onze jaarboeken op titel/onderwerp.
Dirk Schut werd in 1893 geboren in Castricum, als oudste zoon van Frans Schut en Grietje Dekker. Het gezin met twaalf kinderen bewoonde een stolpboerderij op Kerkbuurt nummer 103, tegenwoordig de Dorpsstraat, niet ver van de St. Pancratiuskerk. Op veertienjarige leeftijd verliet Dirk het ouderlijk huis om naar het kleinseminarie in Heeswijk te gaan, een middelbare school voor jongens die missionaris wilden worden. In 1913 vervolgde hij zijn opleiding in Roosendaal bij het missiehuis St. Jozef. Dit was de Nederlandse tak van het in Engeland in 1866 door Herbert Vaughan opgerichte Mill Hill, dat als doel had ‘het christelijke geloof te verkondigen aan ongelovigen’.
Gezinsleven
In het verzuilde Nederland was de familie Schut overtuigd katholiek. Het bidden van de rozenkrans, de kerkgang, de biecht en geen vlees eten op vrijdag waren enkele rituelen. Ook het afstaan van kinderen ten behoeve van het geloof hoorde daar bij. Jongens werden missionaris, meisjes werden non. Zij moesten drie geloftes afleggen: van gehoorzaamheid, kuisheid en armoede. Oudste zoon Dirk werd missionaris in Oeganda, tweede dochter Martha trad op 21-jarige leeftijd in het klooster in.
De familie Schut, wonend in de Dorpstraat 94 in Castricum, 1922. Ter gelegenheid van de professie (het officiële intreden in het klooster) van Zuster Siegberta. Van links naar rechts staand: Thijs Schut, Jacobus Hofland, Griet Hofland-Schut, Cor Schut, Marie Wester, Frans Schut, Jaap Schut en Jan Schut; op een stoel zittend: Anne Schut, zuster Siegbertha (Martha), oma Schut, Opa Schut, Dirk Schut (missionaris) en Guurt Schut; zittend op de grond; Trien Schut en Marie Schut.
Jaarboek 44, pagina 55
Evangelie
Dirk bleef ruim een jaar in Roosendaal en verhuisde daarna naar Mill Hill in London, waar hij in 1918 in Westminster tot priester werd gewijd. Hij werkte twee jaar in de Londense wijk Soho en verhuisde toen naar het kleinseminarie in Tilburg om les te geven.
De uitgevaardigde encycliek van Paus Benedictus in 1919 formuleerde als doelstelling van missiewerk ‘het prediken van het evangelie, het bouwen van kerken en het opleiden van inlandse geestelijken’. Dat deden uitgezonden missionarissen door het opdragen van de heilige mis, het uitvoeren van handelingen behorend bij de sacramenten zoals de doop, de ziekenzalving en de biecht, maar ook het opzetten van onderwijs en gezondheidszorg.
Dirk was heel ambitieus en voelde zich geroepen mee te werken aan dit doel. De door Mill Hill opgeleide mannen gingen niet zomaar naar Afrika, zij gingen ‘de oerschatten van geloof en beschaving brengen aan hen die nog in de duisternis van het heidendom zaten’. Dirk verwoordt zijn vertrek als ‘de voltooiing van het offer dat ouders en zoon gezamenlijk voor God gebracht hebben’.
Onvoorbereid
De woorden van Mill Hill stonden echter in schril contrast met de manier waarop de missionarissen op hun werk werden voorbereid. Ze werden onderwezen in theologie en filosofie, maar lessen over taal, cultuurverschillen, gezondheidszorg en voedingsmiddelen, leefgewoonten en huisvesting werden niet gegeven. Vóór de Eerste Wereldoorlog overleed meer dan tien procent van de missionarissen binnen twee jaar.
Jaarboek 44, pagina 56
Dagboek
Ook Dirk ging in 1923 onvoorbereid op stap, al was hij zich terdege bewust van de gevaren en de offers die bij zijn roeping hoorde. Vanaf het moment dat hij op de boot stapte, in november 1923, hield hij een minutieus dagboek bij.
Dagboek 1925 Nyondo.Foto Jean-Pierre Jans.
Na de bootreis van bijna een maand, kwam hij eind december aan in Kilindini, de haven van Mombasa (Kenya Kolonie). Daarna reisde hij per trein via Nairobi naar Kisumu, aan het Victoria Meer. Dan per boot naar Port Bell en per trein naar Kampala. Dirk had een benoeming gekregen voor de missiepost in Nyondo aan de voet van de berg Elgon, waar hij op 20 januari 1924 aankwam. Hij begon meteen met het leren van de twee talen die er gesproken werden, Luganda en Lugishu.
Nyondo.
Biechthoren, dopen en bedienen
Dirk was druk bezig de taal te leren en op de stoomfiets ging hij met collega Pater Terhorst op pad om te dopen, de biecht af te nemen, ziekenzalving toe te dienen en heilige missen op te dragen.
Pater Schut met gedoopt kind.
Ook begonnen ze met de bouw van een klooster en een hospitaal. Al op 11 april 1924 was hij de taal zo machtig dat hij zelf een eerste biecht kon afnemen. De week erna was het ‘Goede Week’, dat was een goede taaloefening. Dirk heeft driehonderd biechten gehoord en kon de mensen vrij goed verstaan. Op 17 augustus hield hij zijn eerste preek.
Het waren zware maanden voor de Paters Terhorst en Schut. Ze zorgden voor het onderhoud van de missiepost en waren verantwoordelijk voor de organisatie en voortgang van de bouwwerkzaamheden van het nieuwe klooster en hospitaal, de restauratie van de pastorie en de bouw van een nieuwe school. Ze reisden veel per stoomfiets, vaak door onherbergzaam gebied, op zoek naar christenen die hun plichten verwaarloosden.
Mis in de openlucht
Nyondo was de enige missiestatie in het bergland van Elgon. De volksstam Bugishu telde ongeveer 250.000 zielen, die bijna allen nog heidenen waren. De missiepost bestond uit een pastorie, een kerkje, een moestuin, een boerderij en een flinke school. Op de hellingen bevonden zich katoenvelden, bananentuinen en koffieplantages.
Mis in de openlucht.
Pater Dirk Schut bleef tot 1927 in Nyondo. Tijdens een gesprek met bisschop Campling liet hij zich ontvallen dat hij ook voor de moeilijkste missies mocht worden ingezet. Dat liet de bisschop zich geen twee keer zeggen. Hij benaderde Dirk om in Ngora orde op zaken te stellen. De missie was er slecht aan toe door ruzie met de plaatselijke overheid. Dirk kende de taal niet, er heerste hongersnood en de inwoners wilden zich niet laten bekeren. Maar hij aanvaardde de opdracht en vertrok van het veilige Nyondo naar de anarchie van het Teso-volk in Ngora. Hij schreef in zijn dagboek dat hij zijn leven opdroeg aan Onze Lieve Heer en dat hij zich bij tegenslag gedragen voelde door het geloof.
Zware taak
Hoewel Dirk zich er normaal niet over uitsprak, liet hij zich, weliswaar in het Latijn, ontvallen dat het Teso volk onzedelijk, ontuchtig, drankzuchtig, diefachtig en vechtlustig was en overgeleverd aan zeer slechte bijgelovigheden, vooral na de geboorte van kinderen. Zijn voorganger, Pater Kiggen, nam zijn toevlucht tot de stok om gehoorzaamheid af te dwingen. Daarom moest hij van de koloniale overheid het gebied verlaten. Dirk had al na zes weken de taal van Teso onder de knie. Dat hield in dat hij uit gesprekken kon opmaken waar de mensen zich mee bezig hielden. Maar Dirk had het niet makkelijk: de mensen waren moeilijker te bekeren, het was er warmer, er waren schulden, het missiegebied was te groot en de mankracht te gering.
Jaarboek 44, pagina 57
Ook had men last van de tse-tse vlieg en malaria. Hoewel het altijd weer een strijd was om financieel rond te komen, lukte het hem echter uit de schulden te komen en de school nieuw leven in te blazen. Ook werkte hij aan een klooster en slaapzalen voor meisjes, omdat deze op weinig plekken veilig waren. In zijn dagboek hield hij nauwkeurig bij hoeveel inlanders hij die dag weer gewonnen had voor het geloof in Jezus Christus. Hij hechtte belang aan de ontwikkeling van de bevolking.
Toroma
Toen hij de missie in Ngora uit het dal getrokken had, was het voor Dirk tijd om op te stappen, dit keer naar Toroma. De superieuren van Mill Hill hadden vertrouwen in hem en benoemden hem tot overste van Ngora en Toroma. Hij koos opnieuw voor een stap, waarin avontuur en uitdaging het wonnen van comfort en rust. Dirk was uitgerust met de gelukkige combinatie van een sterk lichaam en een praktische geest; hij stond bekend als een grote, sterke en succesvolle man. Hij noemde zijn nieuwe parochie St. Pancras, naar de parochie waar hij was opgegroeid in Castricum. Maar deze post bevond zich in een enorm achterland met woeste savannes vol nomaden en koeien. Hij begon met de bouw van een huis, volgens een collega een ‘titanenarbeid’.
Verlof
Na tien jaar mocht Dirk op verlof. Van december 1933 tot november 1934 was hij terug in het ouderlijk huis. In de bewaarde brieven is te lezen hoe Dirk zijn familieleden op de hoogte hield van zijn activiteiten en zij zamelden steeds weer geld in. Ook tijdens zijn verlof werd er geld ingezameld voor de bouwprojecten van zijn nieuwe parochie.
Jaarboek 44, pagina 58
Dirk verzorgde avonden met lichtbeelden van Afrika. Er werd een fancy fair georganiseerd en een benefiet voetbalwedstrijd in Castricum bij Vitesse ’22, alles ten bate van de missie. Hij bezocht zijn broers en zussen en zijn vrienden in Arnhem, Roermond en Londen.
De Volkskrant, 4 juli 1934.
Medische kennis
Kort voor zijn terugkeer naar Oeganda, volgde hij een medisch-hygiënische cursus, georganiseerd door het Nederlandsch Medisch Missie Comité. Dit was opgericht na een oproep uit Rome, waarin aan katholieke artsen werd verzocht missionarissen bij te staan om zo het hoge sterftecijfer omlaag te krijgen.
Bekeerlingen met zusters en missionarissen. Pater Schut staat tegen de rechterpilaar.
Door middel van cursussen leerden missionarissen en zusters elementaire medische zaken, zodat zij zichzelf konden helpen en hulp aan anderen konden bieden als er geen dokter aanwezig was. Het comité verschafte aan de missionarissen ook medicijnen.
Terug
In december 1934 was hij weer terug in Oeganda. Hij vond zijn Toroma missiepost anders terug dan dat hij hem verlaten had. Zijn vervanger had een stel onderwijzers ontslagen. Polygamie, het mislukken van de katoenoogst en afnemend enthousiasme voor geloofszaken waren hiervan de oorzaak. “Van de meer dan vijfhonderd bekeerlingen die op de doop werden voorbereid, waren er slechts negentig overgebleven.”
In 1936 was zijn pastorie eindelijk klaar en konden ze tijd besteden aan de restauratie en vervanging van de scholen en kerkjes van stokken, klei en gras. Om de verschillende dorpen te bezoeken was de stoomfiets ingeruild voor een auto. Inmiddels waren er drieduizend volwassenen gedoopt en ongeveer duizend kinderen.
Ondermaats
Dirk schrijft een optimistische brief naar de nieuwe bisschop Jan Reesinck: “Als je bedenkt hoe armzalig wij zelf zijn uitgerust, dan hoeft het niemand te verbazen dat niet alle christenen zijn zoals ze behoren te zijn. Maar zelfs een blinde kan zien hoe ook in dit land de genade Gods voor grote wonderen zorgt.”
Reesinck vond echter dat zijn prestaties onder de maat waren en achterbleven bij de rest. Ook de door Dirk opgestelde nieuwe catechismus zou veel te ‘geleerd’ en moeilijk zijn. De bisschop kwam op bezoek, maar roddels over pater Schut waren hem vooruit gesneld en hadden zich al lang en breed in het hoofd van de bisschop genesteld. Hoewel hij niets tegen Dirk zei, liet hij zich tegen andere paters negatief over Dirk uit. Dirk redeneerde “Als er klachten zijn over mijn functioneren, dan ga ik ervan uit dat ik dat rechtstreeks te horen krijg.”
Immense inspanningen
Reesinck vond dat Toroma niet langer floreerde, omdat Pater Schut extreem streng was en hij dit niet wilde inzien. Hij besprak dit met andere paters. Dat Dirk zijn hele ziel en zaligheid in deze missie had gelegd, deed niets ter zake. De heren telden het aantal bekeerlingen zoals een boekhouder de inkomsten en uitgaven, maar ze leken niet de immense inspanningen te zien die Dirk gepleegd had om in het achtergestelde gebied überhaupt een missiepost draaiende te houden.
Straf
De bisschop benoemde Dirk met onmiddellijke ingang tot docent aan het seminarie van Nyenga. Dirk voelde deze onrechtvaardige behandeling als een straf en een degradatie. In januari 1939 pakte hij plichtsgetrouw zijn koffer en deed wat hem was opgedragen, hij vertrok naar Nyenga.
Het seminarie In Nyenga.
Ondertussen was hij woedend: “Geen enkele meerdere heeft het recht om de goede naam van zijn priesters zwart te maken, en dat lijkt toch echt gebeurd te zijn. Anders kan ik niet verklaren hoe een groep paters al vernomen had dat ik niet voldeed, en dat ze zelfs al de reden daarvan wisten, waar of niet waar, twee of drie weken voordat ik zelf op de hoogte werd gebracht.”
Jaarboek 44, pagina 59
Noodkreet
Dirk schreef een brief naar de algemeen overste van Mill Hill in Engeland: “Ik ben zeer ongelukkig. Er is mij groot onrecht aangedaan, zozeer dat ik mijn ambitie en interesse verloren heb. Als ik het zo mag zeggen: de spirit is me ontnomen. Ik vraag u me hier weg te halen en mij een nieuwe aanstelling te geven. Ik vraag niet om een makkelijke functie. Ik ben altijd een man voor moeilijke taken geweest en zou graag weer naar een uitdagende plek gaan, zodat ik deze hele toestand hopelijk kan vergeten. Ik zou bijvoorbeeld graag willen werken voor de missie van Kodok, een missie die, zoals ik gehoord heb, extreem moeilijk is omdat er flink gepionierd moet worden. Tegelijkertijd wil ik vermelden dat ik klaar sta om overal naar toe te gaan waar u me heen wilt zenden. Maar alstublieft: haal me hier weg.”
Bisschop
De spanningen tussen de bisschop en Dirk liepen hoog op, maar de bisschop was de baas en eiste gehoorzaamheid. De algemeen overste van Mill Hill zei Dirk dat hij geschorst zou worden, tenzij hij beloofde af te zien van opruiende kritiek. Daarop lijkt hij de strijdbijl te hebben begraven en kreeg hij een aanstelling in Kwapa, 150 kilometer ten zuiden van Toroma.
Achteraf bleek uit een brief in een geheim archief van Mill Hill dat de bisschop toegeeft een fout te hebben gemaakt.
Kwapa
Tijdens kerstmis 1939 vertrok hij naar Kwapa om een nieuwe missiepost op te zetten: “Er is niets en ik heb niets”, schrijft hij, maar weer hervindt hij zijn oude ondernemingszin en positiviteit. Hij sprak de taal van de Teso, een volksstam van dertigduizend zielen, maar ook Lugishu, de taal van een ander volk kende hij. En hij woonde slechts 25 kilometer bij pater Castricum vandaan. Het gebied was kleiner en beter bereikbaar.
Collecteblik voor de missie van Father Schut.
Hij schrijft een brief aan de inwoners van Castricum met een verzoek om financiële ondersteuning. Er waren al heel wat christenen, schreef hij, zodat er hopen werk is. Daarna blijft het lang stil. Na zijn enthousiaste start zijn er geen brieven meer gekomen en leek de missie enigszins te haperen.
Telegram uit Kampala
In juni 1942 arriveerde in Mill Hill in London een telegram van Bisschop Reesinck met de mededeling dat pater Schut was overleden.
Telegram uit Kampala.
Hij overleed aan ‘paralysis’ (kinderverlamming) waarschijnlijk door het opgelopen poliovirus. Hij was pas 49 jaar. Zijn collega’s konden niet begrijpen dat hun sterke collega door een virus was geveld. Hij had een heldere geest en was ideaal voor de missie, intelligent en fysiek.
Dirk werd begraven op het kerkhof van de eerste Mil Hill missiepost in Nsambya in Oeganda. In zijn dagboek bij aankomst in Afrika in 1923 lezen we bij een bezoek aan het graf van een gestorven collega: “Ik heb mij zelf aan Onze Lieve Heer opgeofferd. Wanneer Hij denkt dat mijn tijd gekomen zal zijn, dan hoop ik gereed te zijn voor die grote reis naar de Hemel.”
Negentien jaar lang was Dirk Schut missionaris bij het Vicariaat van de Boven-Nijl in Oeganda, in Nyondo, Ngora, Toroma en Kwapa; missieposten aan de voet en op de uitlopers van de meer dan 4.000 meter hoge Mount Elgon, de oudste vulkaan van Oost-Afrika.
1939 bracht hij voor het grootste deel door in het seminarie van Nyenga. Zijn beste jaren, zijn passie, kracht en optimisme, zijn hele ziel en zaligheid heeft hij gewijd aan de missie.
Dirks’ portret, ‘Heeroom’, hing bij alle familieleden aan de muur. Zijn dood was een ramp en liet de hele familie diep verslagen achter, maar er over praten was heel pijnlijk.
Bidprentje van Dirk Schut.
Bidprentje
Op de achterzijde van het bidprentje staat niets over de offers die Dirk heeft moeten brengen. ‘Zoon van het oude Kennemerland, waar de eerste steenen liggen van geloof en cultuur in ons vaderland, trok deze priester naar het verre Afrika, om er die oerschatten van geloof en beschaving te brengen aan hen die nog zitten in de duisternis van het heidendom. Met voortreffelijke eigenschappen naar geest en hart, met den inzet van al zijn lichamelijke krachten heeft Dirk gewerkt, gebouwd, geplant en gezaaid tot het uur sloeg van den grooten schafttijd en de Heer hem riep om te rusten in de schaduw van Zijn eeuwigen tent.’
Anette Beentjes
Dit artikel is gebaseerd op het in 2019 verschenen boek ‘Het Offer. Dagboek van een gedreven missionaris’. Het boek is geschreven door Dirks’ nicht Martha Lambrechts-van der Loos en Judith van der Stelt. ISBN 978-94-6328-272-7.
Atletiek Vereniging Castricum (AVC) bestaat bijna zestig jaar (in 2021). Het is een sociale vereniging met een rijke historie, die Castricummers bindt en in beweging houdt. Bij AVC is iedereen, onafhankelijk van de leeftijd of het niveau, welkom. De locatie van de vereniging ligt op een bijzonder mooie plek in de duinen, op hardloopafstand van het strand. Door de jaren heen zijn meer dan duizend vrijwilligers actief geweest.
Voorzitter Joop Beentjes vertelt: “Sinds 2013 ben ik als voorzitter, samen met vier bestuursleden, actief in het dagelijks bestuur van AVC. De vereniging heeft momenteel een paar honderd vrijwilligers, die zich met veel plezier inzetten voor hun club. De accommodatie moet onderhouden worden, bij wedstrijden is onze bar open, we hebben een wedstrijdorganisatie, we hebben ouders die bij de trainingen assisteren, er is een EHBO-ploeg en een communicatieteam voor de website en social media, we hebben iemand die bij wedstrijden als speaker actief is, een starter enzovoort; het is een heel fijn team dat harmonieus met elkaar samenwerkt, geniet van de prestaties en het plezier van de deelnemers.”
In de zomer organiseert AVC baanwedstrijden met loopnummers zoals sprintonderdelen, hordenlopen, middellange (400, 800 en 1.500 meter) en lange afstanden (vanaf 3.000 meter). Daarnaast zijn er technische onderdelen zoals hoogspringen, verspringen, speerwerpen, kogelstoten en discuswerpen.
Sportpark De Duinloper, ideaal gelegen in het bos nabij de duinen en het strand.
Joop: “In de winter organiseren wij de Strand- en Duinlopen, waar lopers uit de hele regio graag aan meedoen, omdat de route over onze prachtige duinen en het strand gaat. De start in mijn rol als voorzitter was de vernieuwing van onze accommodatie; in 2014 hebben we ons clubhuis geheel vernieuwd. Met hulp van een groot aantal leden hebben we de kleedkamers gerenoveerd, een nieuwe fitnessruimte gerealiseerd en de kantine verfraaid. Dat hebben we gevierd met een geweldig openingsfeest. De daaropvolgende periode hebben wij, samen met bestuur, onze trainers en vrijwilligers, de organisatie van onze vereniging geoptimaliseerd en van AVC een groeiende en bloeiende atletiekvereniging kunnen maken.”
Joop hoopt als voorzitter dit jaar het stokje door te kunnen geven aan een opvolger en als atleet nog enkele jaren actief te blijven.
Jaarboek 44, pagina 61
De oprichting
Begin jaren (negentien) zestig wilde Kees Kabel, bestuurslid van de plaatselijke volleybalvereniging Dynamo, eens polsen of er in Castricum ook belangstelling was voor een atletiekvereniging. Geïnteresseerden konden zich onder meer opgeven bij de kruidenierswinkel van Klaas Wokke aan de Bakkummerstraat. Tien personen meldden zich, waaronder Andries en Mieke Broekhuizen, Peter Vlaarkamp en Dick Schermer. Broekhuizen bleek de enige van de groep met een atletiekachtergrond. Dit groepje vormde het begin van de atletiekvereniging, die officieel op 1 juli 1962 werd opgericht.
Eind jaren (negentien) zeventig met van links naar rechts Dick Schermer, Dick Tiebie, PaulVlaarkamp en Nico Brakenhoff.
De allereerste trainer hield het na drie weken al voor gezien, omdat hij het te druk zou hebben. Zijn plaats werd ingenomen door Wim Ruiters, die in een regionaal bestuur van de KNAU (tegenwoordig Atletiekunie) zat. Verder was hij ook looptrainer. Net zoals ook dat nu nog het geval is, bestonden in die beginfase de meeste leden van de atletiekvereniging uit hardlopers. Maar Dick Schermer besloot zich ook te willen toeleggen op de technische atletiekonderdelen. Hij was de eerste atleet binnen de club die, behalve hardlopen, ook onderdelen als speerwerpen en hoogspringen beoefende.
Opening van de spelen van Atletiekvereniging AVC aan het Kroftveld, het atletiek terrein aan de Zeeweg 4 in Bakkum. Foto Ad van de Velde. Toegevoegd.
Als eerste trainingsveld werd gekozen voor het Kroftveld in de duinen. De training verliep toen nog heel simpel: rondjes lopen, sprintjes trekken en wat oefeningen doen. Atletiekmateriaal was er nog niet. Dat kwam pas later dankzij een paar Castricumse sponsors. Met hun steun werden de eerste discussen, kogels en speren aangeschaft.
Niet lang nadat de trainingen in de duinen van start waren gegaan, groeide het idee om meer visueel zichtbaar te gaan trainen in Castricum. Op het Kroftveld in de duinen zagen maar weinig mensen dat er in Castricum nu toch echt aan atletiek werd gedaan. De keuze viel uiteindelijk op een braakliggend terrein bij de Juliana van Stolbergstraat.
Juliana van Stolbergstraat in Castricum, 1965.
Er werd ook voor gezorgd dat er elke week een stukje over de atletiekvereniging in het Nieuwsblad voor Castricum verscheen, waarbij tot slot altijd het aanmeldingsadres voor nieuwe leden werd genoemd. Om publicitaire redenen werden er op de Brink atletiekwedstrijden gehouden. In die tijd was het Castricumse politiebureau nog naast dit plein gevestigd en daar kon men zich omkleden.
AVC op eigen benen
In het begin was de atletiekvereniging nog onderdeel van Dynamo Castricum. Andries Broekhuizen zat toen in het bestuur als vertegenwoordiger van de atletiekafdeling. Na een jaar werd besloten om zelfstandig verder te gaan. De atletiekafdeling kon intussen op eigen benen staan. In 1966 had AVC 86 leden. Pupillen waren er toen nog niet, de minimumleeftijd om lid te worden was twaalf jaar.
Andries Broekhuizen in 1988. Hij was bestuurslid als vertegenwoordiger van de atletiekvereniging, toen AVC nog deel uitmaakte van Dynamo Castricum.
Al vanaf het begin wilden de leden graag trainen op het huidige atletiekterrein aan de Zeeweg. Dat werd in die tijd gebruikt door voetbalvereniging CSV. Het verzoek aan die vereniging om van hun veld gebruik te mogen maken, kon niet worden ingewilligd, omdat de voetballers maar twee velden hadden. Dat bood geen ruimte voor nog een atletiekvereniging. Na wat omzwervingen via het veld van korfbalvereniging Helios aan de Oranjelaan en het sportterrein Wouterland, kon door het vertrek van CSV naar het nieuw aangelegde sportpark Noord-End uiteindelijk dan toch het mooie veld aan de Zeeweg worden betrokken.
Jaarboek 44, pagina 62
Eind 1976 werd het voetbalterrein overgedragen aan AVC, om uiteindelijk op 11 juni 1977 officieel te worden geopend als ‘De Duinloper’. Sommige leden hebben nog steeds een beetje heimwee naar de nostalgische grasbaan en kijken terug naar de heroïsche duels die er plaatsvonden.
Clubblad ‘De Duinloper’
In oktober 1963 verscheen de eerste uitgave van het clubblad ‘De Duinloper’. Vanaf de oprichting een jaar eerder speelde het jonge bestuur met het idee om een echte clubkrant uit te geven. Voorzitter Andries Broekhuizen nam de taak als redacteur op zich. Het clubblad voor AVC’ers bleef bestaan en werd persoonlijk rondgebracht in het dorp. Het clubblad was vroeger een dubbel velletje papier dat gestencild werd in het clubhuis. Drijvende kracht hierachter was Lilian Schreuder. De allerlaatste editie verscheen in januari 2012. Sindsdien houdt de vereniging haar leden op de hoogte via een maandelijkse digitale ledennieuwsbrief. AVC heeft een communicatieteam van twee vrijwilligers dat zorgt voor dagelijks nieuws en foto’s op de website www.avcastricum.nl en social media.
Nederlandse Grasbaan Kampioenschappen
Atletiek werd traditioneel beoefend op een sintelbaan (sintels zijn afval van verbrande steenkool). Eind jaren (negentien) zestig vond een revolutie plaats en kwamen er kunststofbanen. Deze banen zorgden voor veel betere prestaties en waren ook minder gevoelig voor slechte weersomstandigheden. Tegenwoordig heeft bijna elke Nederlandse atletiekvereniging wel een kunststofbaan.
Toby Schulte (links) en Gerrie Zonneveld in actie op de grasbaan. Toby is tegenwoordig trainer van de CD-junioren.
AVC had, voordat het in 1998 een fraaie kunstbaan kreeg, ook een grasbaan op het sportpark De Duinloper. In de jaren 1980-1990 werden er jaarlijks de Nederlandse Grasbaan Kampioenschappen gehouden; een kampioenschap dat alleen openstond voor leden van verenigingen met een grasbaan. Het laatste NK-grasbaanatletiek werd in 1990 in Castricum gehouden met een groot aantal deelnemers, waaronder velen van AVC.
Wim Luijckx (voor) en Jacco Verhulst (midden) tijdens een van de Nederlandse Grasbaan Kampioenschappen.
Oud-voorzitter en vrijwilliger Wim Res
Wim Res is lid geworden van AVC in juni 1979, hij was toen 31 jaar. Zijn vrouw Tineke is ook zo’n trouw lid; zij is in 1982 lid geworden. Sinds begin jaren (negentien) tachtig was Wim actief voor de vereniging als vrijwilliger. Hij werd voorzitter in 1992 en had één grote wens, namelijk het realiseren van een kunststofbaan.
Wim Res, die zich al ruim veertig jaar inzet voor de vereniging, had één grote wens: het realiseren van een kunststofbaan.
Wim: “In die jaren had de vereniging een grasbaan op de huidige locatie aan de Zeeweg. Aan de oostkant van de huidige atletiekbaan is er veertig meter bijgekomen, want de grasbaan lag diagonaal en de kunststofbaan die ik wenste voor de vereniging, paste helemaal niet in de ruimte. Er waren op de grasbaan maar twee of drie lanen. Midden jaren (negentien) tachtig is dat extra stuk erbij gekomen. Toen is de grasbaan verlegd, kreeg die het huidige model en werd het aantal banen uitgebreid naar zes.”
Aanleg van een nieuwe baan voor Atletiek Vereniging Castricum aan de Zeeweg 4 in Bakkum, 1985. Foto Ad van de Velde. Toegevoegd.
Jaarboek 44, pagina 63
Strand-, bos- en duinlopen
Sinds 1981 is Wim betrokken bij het organiseren van de boslopen van AVC; hij coördineerde dit samen met Peter Vlaarkamp en Els Foekema. “Er werden in de beginjaren twee aparte strandlopen en twee aparte boslopen georganiseerd. De strandloop startte bij het strand. Vlak voor de start werd bekendgemaakt welke kant de lopers op gingen, omdat er in die tijd wel eens lopers waren die geen geld over hadden voor een inschrijving. Om illegale lopers te mijden, werd deze truc bedacht.”
De start van een van de populaire strand- en duinlopen.
Er waren ook twee boslopen, de start daarvan was bij de Leplaan, een groot parkeerterrein van Camping Bakkum, bij een meertje. Inmiddels is dat meertje er niet meer.
“In die tijd was sportparkDe Duinloper al in gebruik als accommodatie voor de vereniging, maar daar mochten niet zoveel auto’s parkeren. De politie regelde motoragenten om het verkeer om te leiden en het parkeren te begeleiden. Wegens de grote animo ging de frequentie omhoog van twee naar vier boslopen, genaamd Bosloop Castricum; er kwam zelfs een halve marathon bij. Later ging deze wedstrijd Strand- en Duinloop heten.”
Jaarboek 44, pagina 64
Deze boslopen startten vroeger op het pad tussen de ijsbaan en AVC, dat nu naar Kinnehin leidt. Er werd een startdoek opgehangen. Toen waren er nog geen startnummers, maar de deelnemers kregen een papieren label om te laten zien dat zij zich ingeschreven hadden. Tot 1991 heeft Wim dit voornamelijk zelf georganiseerd. Inmiddels is er een grote groep vrijwilligers actief bij de strand- en duinlopen en vervult hij daar nog steeds een rol in.
De Dubbele Lus
In 1982 kwam er een nieuwe wedstrijd bij voor AVC: ‘de Dubbele Lus van Castricum’. Bij die wedstrijdorganisatie is Wim 33 keer actief geweest als vrijwilliger. Aan de eerste elf lopen heeft hij zelf ook deelgenomen.
De Dubbele Lus door het centrum van Castricum. Tijdens de gloriedagen deden meer dan duizend jonge en oudere lopers mee.
“De Dubbele Lus was oorspronkelijk een wielerronde. Een andere sportvereniging was eerst gevraagd om mee te helpen om vlaggen te leveren en parcoursposten. De organisatie had bedacht om er ook een stratenloopje bij te organiseren, dat steeds groter werd. De wielerronde startte om 18.00 uur en vanaf 20.00 uur werd de wielerronde voor de topamateurs gehouden. Voorafgaand aan de wielerrondes startte de stratenloop om 17.00 uur. Ik wilde de loop graag om 19.00 uur laten beginnen om meer lopers te trekken. Het lukte uiteindelijk om meer dan duizend deelnemers aan de start te krijgen.”
Ton van Rooij (met nummer 79) in 1999. Hij volgde drie jaar later Wim Res op als voorzitter.
Na 33 edities is de wielerronde van de Dubbele Lus gestopt, maar de loop is nog een aantal keren gehouden onder leiding van AVC-lid Ton van Rooij. Het evenement is uiteindelijk helemaal gestopt; er waren steeds minder sponsors en deelnemers. Het parcours moest bijna jaarlijks worden aangepast, omdat de gemeente steeds meer vluchtheuvels ging aanleggen in het dorpscentrum.
Wim heeft ook jarenlang de jeugdcross op de camping georganiseerd. In maart 2020 organiseerde hij nog een finale, waarbij er twaalfhonderd deelnemende kinderen en zestig verenigingen op bezoek kwamen uit Noord en Midden Nederland.
De kunststofbaan
De wens om een kunststofbaan te realiseren heeft Wim in 1997 bij de gemeente in de week gelegd en vervolgens heeft hij in november 1997 met de Atletiekunie contact opgenomen. Een van haar adviseurs zegde de medewerking toe en zei dat hij wel geduld moest hebben, want zo’n proces zou wel vijf jaar kunnen duren. En uiteindelijk kwam die voorspelling uit, want in oktober 2002 werd de baan opgeleverd.
De feestelijke opening van de kunststofbaan op De Duinloper in 2002.
Die vijf jaren waren nodig om medewerking te krijgen van de gemeente. Wim heeft een nota geschreven ‘Van eindsprint naar kunststof’, een dik rapport van veertig pagina’s. Tijdens een bijeenkomst in de kantine overhandigde hij het boekwerk aan de wethouder sportzaken van de gemeente Castricum. De wethouder gaf toen aan dat de hockeyclub eerst een tweede kunststofveld moest krijgen en dat atletiek helaas geen prioriteit had. Burgemeester en wethouders stonden wel achter het plan dat Wim had ingediend, maar de gemeenteraad nog niet. Een heikel punt, dat opgelost moest worden, betrof de financiën.
Onthulling nieuw bord sportpark Duinloper van atletiekvereniging AVC. Links Wim Res, rechts Willem Kaandorp.Het bord was gemaakt door schildersbedrijf Nico Castricum. Zeeweg 4 in Bakkum, 2000. Collectie Nieuwsblad voor Castricum. Toegevoegd.
De grond van de accommodatie was van Dijk en Duin; er gold een 25 jaar durend erfpachtcontract en er moest zekerheid gegeven worden. Wim heeft de betreffende personen van de gemeente Castricum uitgenodigd voor een rondleiding op het terrein. Daarna kwam de zaak eindelijk in beweging. De plannen moesten voorbereid worden met tekeningen. Er werd gekozen voor leverancier Oranjewoud om de kunststofbaan te realiseren. Inmiddels was de tijd er meer dan rijp voor, want er werd een fusie voorbereid van de gemeente met Limmen en Akersloot.
Tijdens de raadsvergadering stemden dertien raadsleden voor aanleg van de kunststofbaan en negen tegen. Tijdens een latere commissievergadering over de kunststofbaan kwam Wim aanzetten met twee spikes. Hij overhandigde de wethouder een van de spikes om te laten voelen hoe licht zo’n schoen is. Daarna volgde de tweede spike, alleen die was gevuld met een kilo lood. De wethouder was hier natuurlijk niet op bedacht en liet de spike uit z’n handen vallen.
Jaarboek 44, pagina 65
“Kijk, zo voelt de financiële last van een kunststofbaan voor ons”, gaf Wim als commentaar. De financiële steun van de gemeente was noodzakelijk om een nieuwe atletiekbaan te realiseren. In maart 2002 is de grasbaan ontmanteld en is Oranjewoud gestart met de werkzaamheden. In oktober 2002 is de kunststofbaan opgeleverd.
Luchtfoto van de prachtige baan van AVC, Atletiek Vereniging Castricum. Foto Lars Tervoort. Toegevoegd.
Officieuze en een officiële opening
Tijdens de eerste training werd de kunststofbaan officieus geopend. De officiële opening was met een groot feest, waarbij een wedstrijd werd georganiseerd. Een aantal sportieve gemeenteraadsleden liep mee met een 400 meter. De dag voor de officiële opening werd een nieuwe hoogspringmat geplaatst, die door een harde storm op het naastgelegen fietspad waaide. Gelukkig was de nieuwe mat nog wel bruikbaar.
Wim is voorzitter geweest van 1992 tot april 2002. Toen zijn droom van de kunststofbaan werd verwezenlijkt, is hij teruggetreden en heeft Ton van Rooij het voorzitterschap overgenomen.
Voorzitters
1962-1977 Nelis Wokke 1977-1983 Martin Laman 1983-1987 Corry van der Aar 1987-1990 Theo Wortman 1990-1994 Martin Laman 1986-2002 Wim Res 2002-2005 Ton van Rooij 2005-2013 Marga van der Wurf 2013-heden (2021) Joop Beentjes
Tegenwoordig is Wim actief in de wedstrijdcommissie en geniet ervan om atleten te zien presteren bij de wedstrijden op de atletiekbaan. Ook coördineert hij al tien jaar het klussenteam, dat elke vrijdag zorgt dat kleine en grote werkzaamheden op de accommodatie worden uitgevoerd. Wim heeft een echt AVC-hart. Hij is al veertig jaar actief als vrijwilliger en hij blijft zelf actief als hardloper. Al 55 keer heeft hij een halve marathon gelopen.
De trainers
AVC heeft voor de volwassenen tien trainingsgroepen, met in totaal dertien trainers en een aantal assistenten. Voor de jeugdleden zijn er dertien pupillentrainers en zeven juniorentrainers. Zij zijn allemaal lid van de vereniging en zelf ook actief (geweest) als atleet, op loopnummers of technische onderdelen. De pupillentrainers zijn veelal oudere jeugdatleten (junioren); de soms nog maar vijftienjarige trainers geven met veel enthousiasme atletiektrainingen aan de allerjongste pupillen. De oudste is de 82-jarige Jurg van der Wel.
Een groepje jeugdleden van AVC in 1986.
Maria Sofan is actief als trainster sinds 2002. In het begin gaf zij drie keer per week training. In het dagelijks leven is zij gymdocente op lagere en middelbare scholen. Zij geeft atletiektraining aan de CD-junioren. Dat is de groep van elf tot vijftien jaar. De trainingen gaf ze in het begin samen met Hans Walchers, Ari Smit en Alan Pijlman, ook atleten van AVC. Maria geeft aan dat de jeugdatletiek steeds meer aandacht kreeg van het bestuur. Loes Pijlman heeft vanuit haar bestuursrol gezorgd dat het steeds beter ging lopen en dat er jeugdtrainers bij kwamen. Maria ging samen met Loes kijken naar junioren, die zo enthousiast waren over de atletieksport dat ze twee keer per week trainingen wilden gaan geven aan de jongere pupillen.
Jaarboek 44, pagina 66
Daaruit zijn weer trainers voortgekomen als Sten van der Moer en Hanke Pijlman, die al jarenlang pupillentraining geven en zelf ook nog actief zijn als atleet. Ook Kees Vrolijk geeft al bijna tien jaar training, eerst aan pupillen en nu looptraining aan de junioren. Maria’s passie ligt bij de technische onderdelen. Ze is opgegroeid in Roemenië, waar ze ook atlete was. Ze vindt dat er bij AVC veel veranderd is in positieve zin: “Het aantal pupillen is enorm gegroeid en daardoor zijn er ook veel meer junioren gekomen. De opzet van de trainingen is veranderd; doordat er nu veel meer jeugdleden zijn, zijn er veel actieve wedstrijdatleten. Ook een verandering is dat alles nu digitaal gaat. Vroeger had ik een schriftje mee naar de training. Ik moedigde de atleten aan om mee te doen aan wedstrijden en schreef in het schriftje op wie welke afstand wilde doen en gaf dat door aan de wedstrijdcommissaris.”
Maria vindt het belangrijk om naast de trainingen andere activiteiten te organiseren, zoals het Sinterklaas-dobbelspel, Oliebollentrainingen en het jaarlijkse zomerkamp. Haar favoriete onderdeel zijn de horden. Ze is zelf middellange afstandsloopster geweest (800/1.000 meter en de korte cross). Ze vindt hordelopen zo’n mooi onderdeel, omdat een atleet daarvoor veel kwaliteiten nodig heeft: snelheid, lenigheid én kracht.
Ari Smit is al sinds 2001 actief als hardlooptrainer. Hij geniet ervan om atleten meer kennis bij te brengen, waardoor ze beter gaan presteren. En hij loopt zelf ook actief mee, dat doet hij drie keer per week. Zijn groep is de grootste van de vereniging en bestaat uit ongeveer tachtig leden. Zijn atleten hebben een aantal vaste momenten waarvoor ze trainen. Dat is in januari de Halve van Egmond, in februari de Groet uit Schoorl Run en voor de Strand- en duinlopen die AVC zelf organiseert.
Ari: “De sfeer in de loopgroep is heel goed. Er is jaarlijks een gezellige barbecue, we gaan samen een weekend weg en de avond na de Halve marathon van Egmond genieten we van een gezellig etentje in het clubhuis.”
Ari is zelf nog steeds actief als atleet; hij heeft 23 keer meegedaan aan de Halve van Egmond en ook zo vaak aan de Groet uit Schoorl Run, dus zijn schat aan ervaring brengt hij graag over.
Jorg van der Wel in 1988. Inmiddels is de 82-jarige Jorg de oudste trainer van AVC.
Met zijn 82 jaar is Jorg van der Wel de oudste trainer van AVC, en misschien wel van heel Nederland. Vroeger was Jorg actief als meerkamper. Tegenwoordig verzorgt hij een hardlooptraining op woensdagavond en dat doet hij al jarenlang. Zijn buurjongen van vroeger was Arend Koet, die alle clubrecords van AVC in de leeftijdsklasse 70-75 en 75-79 op zijn naam heeft staan. Jorg begeleidt zijn groep atleten op de fiets als ze de duinen ingaan. Zijn dochter Carola van der Wel was een goede atlete op de 400 meter en zijn schoonzoon Louis Dam is actief als looptrainer bij Team Distance Runners.
Wedstrijden
Oud-trainer Wim Kaandorp herinnert zich dat AVC in de jaren tachtig een sterke groep jeugdige meisjes had die twee keer kampioen van Nederland zijn geweest.
“Deze competitieploeg was niet te verslaan, ook niet door de jeugd van ADA uit Amsterdam en DEM uit Beverwijk. Dit was een heel getalenteerde lichting, waar verschillende Nederlandse jeugdkampioen uit voortkwamen: Marjolein van Elk, Janneke van Elk, Carola van de Wel, Helga Poel, Martine Kok, Heleen de Bats, Desirée Lute, Suzanne de Ruyter en Angelique Grippeling. Als ploeg behoorden de meisjesjunioren D en C tot de landelijke top en individueel behaalden ze vele prijzen. Ook als estafetteploegen waren ze onverslaanbaar.”
Hugo van den Broek in actie, namens AVC in 1990. Foto Frank Boske. Collecie Nieuwsblad voor Castricum. Toegevoegd.
In de jaren (negentien) negentig had AVC sterke veteranenploegen, waarmee zeer mooie prestaties behaald werden. In de periode 26 juni tot 4 juli 1995 nam een delegatie AVC-veteranen deel aan het EK-veteranen in Kristiansand Noorwegen. Op de 800 meter: Peter Jonker, Hans Beentjes, Nico Brakenhoff en Eugène van Kruchten. Op de 1.500 meter: Peter Jonker, Nico Brakenhoff, Peter Vlaarkamp. 5-kamp: Rob Dekker.
In de jaren (negentien) negentig had AVC sterke veteranenploegen, waarmee zeer mooie prestaties behaald werden. Deze foto is in 1993 genomen.
Tijdens het NK-estafette in 1988 in Lisse liepen twee AVC-teams een sterke wedstrijd, waarin in beide gevallen een clubrecord werd gelopen. In de afgelopen 33 jaar is met enige regelmaat door AVC diverse estafetteteams geprobeerd deze records te verbeteren, maar tot dusver niet succesvol. Daarmee behoren deze twee clubrecords tot de oudste van AVC en de uitdaging is er nog steeds om die te verbeteren. Het team van de vier keer 800 meter, bestaande uit Hans Beentjes, Eugène van Kruchten, Willem Luijks en Jacco Verhulst liep een tijd van 7.57,75; dat van de vier keer 1.500 meter met Peter Vlaarkamp, Piet Kuys, Jeroen Losekoot en Jacco Verhulst liep 16.39,88.
Peter Res van PR Sportvoedingsadvies is binnen TDR verantwoordelijk voor de begeleiding op sportvoedingsgebied. Peter is een autoriteit geworden in zijn vakgebied. Frank van Zwol. Collectie Nieuwsblad voor Castricum. Toegevoegd.
AVC-lid Frank Stam houdt alle clubrecords bij en dat zijn de beste prestaties die door AVC-leden geleverd zijn. Er staan op de website https:// www.avcastricum.nl/records verschillende categorieën: out- door, indoor, baanrecords, wegrecords en parcoursrecords van de strand- en duinlopen.
Jaarboek 44, pagina 67
Uitzonderlijke prestaties
Sinds de oprichting van AVC zijn door de atleten talrijke uitzonderlijke prestaties geleverd, die door de clubrecordcommissie minutieus zijn bijgehouden. De clubrecordlijsten bevatten momenteel 707 prestaties op door de Atletiekunie voor de verschillende categorieën aanbevolen wedstrijdonderdelen.
‘Mister clubrecord’ is ongetwijfeld wijlen Arend Koet, van wie in de huidige clubrecordlijsten over de periode 1998 tot 2007 maar liefst veertig prestaties terug te vinden zijn.
Sommige clubrecords verdienen wat extra aandacht. ‘Mister clubrecord’ is ongetwijfeld wijlen Arend Koet, van wie in de huidige clubrecordlijsten over de periode van 1998 tot 2007 maar liefst veertig prestaties terug te vinden zijn. Arend Koet lanceerde zich in 2007 als 76-jarige master met de polsstok over een hoogte van 2,40 meter, terwijl Jent de Reuver in 2019 als zesjarige minipupil 2,41 meter ver sprong. In 1968 landde Theo Bouwen na 12,52 meter in de zandbak bij het hinkstapspringen, waarmee hij een clubrecord vestigde bij de A-junioren en senioren, dat nog steeds onaangetast is.
Kampioenen bij AVC in 1993. Boven Junioren B van links naar rechts Daniël Hake, Hugo van de Broek, Joris Jonker en Christian de Lie. Onder Junioren D van links naar rechts Niels Jonker, Peter Wolters, Barend Derriks en Joeri Zonneveld. Foto Ad van de Velde. Toegevoegd.
Van de 707 clubrecords worden er elf door twee atleten gedeeld, waarvan één record wel heel speciaal is. Het clubrecord discuswerpen bij de meisjes C-junioren wordt namelijk gedeeld door de zusjes Janneke en Marjolein van Elk, die de schijf met een afstand van 30,02 meter exact even ver in het gras lieten landen in respectievelijk 1981 en 1982. Na in 1981 met zijn estafetteteam een clubrecord op de vier keer 100 meter bij de C-junioren te hebben gevestigd in een tijd van 49,2 seconden, verbrak Frank Stam, 38 jaar later, in 2019 het clubrecord op de individuele 100 meter bij de masters M50-54 door een tijd van 13,05 seconden te laten klokken.
Jaarboek 44, pagina 68
Sommige prestaties zijn zo sterk dat ze niet alleen als clubrecord, maar ook nog steeds als Nederlands record gelden. De eerder gememoreerde Arend Koet heeft in de leeftijdsklasse M70-74 het Nederlands record op de tienkamp op zijn naam staan, alsook in de leeftijdsklasse M75-79 de tienkamp, het hoogspringen en het polsstokhoogspringen. Marc van Vliet grossiert in Nederlandse records bij het polsstokhoogspringen. Rob Dekker sprong als master M65-69 1,47 meter hoog en het masterteam M50-54, bestaande uit Hans Beentjes, Ton van Rooij, Wim Kaandorp en Dirk Klanker, liep de Zweedse estafette in 2 minuten en 20,0 seconden, waarmee het eveneens een Nederlands record opeiste.
Het verhaal van Theo Bouwen
In 1968 was AVC een jonge vereniging en beschikte niet over een eigen accommodatie. Een groep atleten trainde voornamelijk op het terrein van DEM in Beverwijk. De 19-jarige Theo Bouwen was een van hen, hoewel hij eigenlijk helemaal niet meedeed aan de trainingen. De wedstrijden, en dan vooral het gebeuren er omheen, vond Theo een stuk interessanter.
Theo Bouwen, een natuurtalent, die geen zin had om te trainen en meer belangstelling had voor de wedstrijden en vrouwelijke fans, zette tot ieders verbazing toptijden neer.
Hij was steeds samen met zijn maatje wijlen Peter Vlaarkamp en een groep dames; deze dames waren geen atletes, maar zij juichten voor hun vriendjes die zij bewonderden. Theo bleek een natuurtalent. Hij liep met zijn enorm lange benen razendsnelle tijden op de 100 en 200 meter sprint. Dat viel ook de KNAU (nu Atletiekunie) op. Zij nodigde de talentvolle Theo uit voor een testwedstrijd over 400 meter.
Nietsvermoedend ging Theo van start, want 400 meter was tenslotte twee maal 200 meter. Hij vloog over de baan, uit zijn ooghoek zag hij een uitzinnig publiek op het 300 meter-punt. Het werd een toptijd: onder de vijftig seconden! Maar Theo, die kotsend over de reling hing, kon nog net uitbrengen: “Dit doe ik nooit meer.” En hij deed het nooit meer, zelfs niet toen de KNAU hem uitnodigde als 400 meterloper met de nationale selectie mee te gaan op trainingsstage naar Suriname. Theo bedankte er vriendelijk voor.
Op een zekere dag toog Theo met een groepje atleten in de auto van de trainer (die hij nog nooit ontmoet had omdat Theo nooit trainde) naar sportpark Ookmeer in Amsterdam voor een belangrijke wedstrijd. Maar onderweg ging het mis. Ze kwamen in de file, hoogst ongebruikelijk in die jaren. De oorzaak van de file was de kapotte Hempont. Naar Amsterdam ging je met de pont; de tunnels waren er nog niet. Tegen de tijd dat de pont gerepareerd was en het groepje atleten met hun trainer op de atletiekbaan arriveerde, was het sprintnummer waar Theo zich voor had ingeschreven, al lang voorbij.
De memorabele sprong van 12,52 meter van Theo Bouwen staat bij AVC in de boeken als clubrecord. Destijds gesprongen als junior, was het ook meteen goed voor het seniorenrecord. Het is op dit moment nog steeds het alleroudste clubrecord binnen de vereniging. Twee bekers heeft Theo laten maken; een voor de junioratleet en een voor de senioratleet die dit clubrecord weet te verbeteren. Het is nog steeds niet gelukt.
Theo wendde zich tot de organisatie en legde uit wat er gebeurd was. “Je kunt nog starten op de 800 meter”. Dat was weliswaar het favoriete onderdeel van Peter Vlaarkamp; het was elke wedstrijd weer even spannend of Vlaar de 800 meter onder de twee minuten zou lopen. Maar Theo zag 800 meter niet zitten, want dat is tweemaal die vreselijke 400 meter. Hink-stap-sprong dan misschien? Dat onderdeel stond ook nog op het programma. Het leek Theo wel wat, hij zou dan in ieder geval niet kotsend aan de reling eindigen.
Jaarboek 44, pagina 69
Met wat tips en aanwijzingen van een ‘Grote Surinamer’ maakte Theo zich klaar voor zijn eerste sprong ooit. Die ‘Grote Surinamer’ bleek de kampioen en wist altijd de hink-stap-sprongwedstrijden te winnen. Behalve op de avond dat Theo te laat kwam voor zijn sprintonderdeel. Hij nam een flinke aanloop, hinkte, landde en voelde een enorme pijn. Hij stapte en weer die pijn, nu in zijn andere been; weg van de pijn en hup met zijn lange benen de zandbak in. Theo sprak wederom de woorden “Dit doe ik nooit meer” uit. En zo werd zijn eerste poging ooit tevens zijn laatste poging. De ‘Grote Surinamer’ deed nog een tweede en derde poging om Theo’s afstand voorbij te komen. Maar Theo was de kampioen die avond, met een winnende sprong van 12,52 meter.
Dit waargebeurde verhaal speelde zich vijftig jaar geleden af. Theo is inmiddels de zeventig gepasseerd, pensionado, en al jaren gelukkig getrouwd met Lenneke, een van die juichende dames. Hij leidde in zijn arbeidzame leven een bloeiende onderneming. Toen de computer zijn intrede deed in zijn bedrijf, deed Theo iets wat we allemaal wel eens doen: zijn eigen naam googelen. En wat hij nooit had kunnen vermoeden: zijn memorabele sprong van 12,52 meter stond bij AVC in de boeken als clubrecord. Destijds gesprongen als junior, was het ook meteen goed voor het seniorenrecord. In die tijd hield Els Foekema de clubrecords van AVC bij en zo eenmaal per jaar hadden beiden contact. Het verbaasde Theo steeds meer dat in inmiddels vijftig voorbije jaren helemaal niemand bij AVC zijn clubrecord had weten te verbeteren. Het is op dit moment zelfs nog steeds het alleroudste clubrecord binnen de vereniging. Twee bekers heeft Theo laten maken, qua formaat in stijl met de ouderdom van de records. Een beker voor de junioratleet en een beker voor de senioratleet die het clubrecord weet te verbeteren. Als stimulans, en voor wie het record breekt, wordt een nieuw plaatje gegraveerd, met naam, datum en resultaat.
Toptalenten
In haar bijna zestigjarige bestaan heeft AVC diverse atleten gehad die het tot de (inter)nationale atletiektop hebben gebracht en gezorgd hebben voor Nederlandse kampioenen en medailles bij NK’s. Ook hebben enkele AVC-leden deelgenomen aan internationale toernooien zoals EK cross, EK/WK marathon, WK junioren et cetera. Sommige van deze atleten zijn altijd lid gebleven van AVC, andere hebben er een goede basis gelegd en zijn later overgestapt naar andere verenigingen en/of trainers.
Hugo van den Broek (met nummer 75) is een talentvolle langeafstandsloper, die zich heeft gespecialiseerd in de marathon.
Atleten die internationaal of nationaal goed gepresteerd hebben, zijn onder anderen Katja Staartjes, de bekende Mount Everest beklimster, die ook een heel verdienstelijke 800 meterloopster was. Hugo van den Broek heeft twee keer een vijfde plaats behaald op de NK en heeft goed gepresteerd op de marathon in 2004 in Amsterdam. Elly van Beuzekom en Ingrid Lammerstma (beiden speerwerpen) behaalden Nederlandse titels en records. Mike van Kruchten (sprint en 110 meter horden) is als pupil lid geweest bij AVC. Zijn vader Eugène is actief als looptrainer. Oscar Schermer (speerwerpen) staat nog steeds met zijn prestatie van 74,64 twaalfde op de NL-ranglijst allertijden. Toen was hij lid van AV Lycurgus. Lang was hij echter lid van AVC. Marjolein van Elk (meerkamp) was als junior onder andere lid van AVC. Zij heeft later als lid van AV Lycurgus heel goed gepresteerd op de meerkamp. Hilde Kibet werd Europees kampioene veldlopen in 2008 en Nederlandse kampioene 10 km in 2008. Ook won ze de marathon in 2009. Silvia Kruijer is lid geweest van AVC tussen haar lidmaatschappen van AV Nova en Hellas. Ze behaalde gedurende haar atletiekcarrière elf nationale jeugdtitels en werd achtmaal kampioene bij de senioren. Inge de Jong is sinds 2018 lid van AVC. Haar grote looptalent bevestigde ze in 2009 tijdens het Nederlands kampioenschap halve marathon waar ze de zilveren medaille won.
Jaarboek 44, pagina 70
De Jong werd in 2015 eerste Nederlandse tijdens de Marathon van Amsterdam. In 2016 werd ze Nederlands kampioene halve marathon. Tijdens het NK-veldlopen won ze brons.
Martin Lauret is een voormalige Nederlandse langeafstandsloper, die gespecialiseerd was in de 5.000 meter, 10.000 meter, de halve marathon en de marathon. In datzelfde jaar liep Martin in Chicago een van de vijf grootste marathons ter wereld. Hij leverde hier zijn beste prestatie door onder hoge temperaturen in 2008 een tijd van 2:15.10 neer te zetten. Lauret werd zelfs vierde in de Elite Men’s Race en liet vele Afrikaanse topatleten achter zich, die veel snellere persoonlijke records achter hun naam hadden staan.
Ton Wiggers, TDR en ook AVC, was tweevoudig Nederlands kampioen bij de senioren, vijfvoudig Nederlands kampioen bij de junioren en tevens tweemaal Nederlands studentenkampioen. In totaal behaalde hij negentien medailles op Nederlandse kampioenschappen, nam hij deel aan zes Europese kampioenschappen, drie keer de Europacup voor landenteams en eenmaal de wereldkampioenschappen voor junioren. Wiggers is begonnen met atletiek bij AV Hylas en is later lid geworden van AVC en AV Haarlem.
Michel Butter is een van de snelste Nederlandse marathonlopers aller tijden en nog steeds lid van AVC.
Nog steeds lid van AVC is Michel Butter (veel lange afstandstitels 10km, marathon, deelnames EK cross). Michel is een van de snelste Nederlandse marathonlopers aller tijden. In 2012 behaalde hij een zevende plaats tijdens de Boston Marathon. In 2017 liep hij in New York de beste marathon uit zijn carrière door tot het einde toe mee te strijden en uiteindelijk als zesde te eindigen. In april 2021 liep hij de limiet voor de Olympische spelen in Tokyo.
Team Distance Runners
Het Team Distance Runners (TDR) is in het jaar 2000 door AVC-lid Guido Hartensveld opgericht en uitgegroeid tot een zeer succesvol regionaal atletiek trainings- en opleidingscentrum. De groei van TDR is tot 2002 een natuurlijk proces geweest. Atleten meldden zich aan op eigen initiatief. Na een wederzijdse kennismakingsperiode werd al dan niet tot een lidmaatschap besloten. Op deze wijze is een prachtige atletengroep van rond de dertig personen ontstaan.
Sinds 2005 heeft TDR ook haar eigen scoutingsproject: het ‘TDR Running Talents Project’. Dit houdt in dat TDR op middelbare scholen uit de regio gaat scouten naar nieuw talent. TDR wil door middel van ‘Running Talents Project’ op structurele wijze nieuw talent aanboren van buiten de atletiek. De beste scholieren krijgen de mogelijkheid door te stromen naar de jeugdopleiding van TDR.
De leden van TDR trainen regelmatig aan de Zeeweg. AVC is er trots op dat een aantal getalenteerde leden aangesloten is bij TDR, waaronder Michel Butter, Ryan Clarke. Eva van Zoonen en Jesse Scheltema.
Groei van de vereniging
Het ledenaantal van AVC groeide. In 1962 waren er 86 leden. In mei 2016 is dit aantal 460, dat in april 2021 fors is gegroeid naar 616 leden. De aanwas komt met name door nieuwe jeugdleden. Dit is deels te danken aan de nieuwe wijk Koningsduin die in 2012 naast AVC op het terrein van Duin en Bosch is gebouwd en waar veel jonge gezinnen wonen.
Op 1 juli 2012 vierde AVC haar vijftigjarige jubileum. Op het sportpark werd een wedstrijd georganiseerd, waarbij de jongste leden een hardloopwedstrijdje liepen tegen de oudste leden. Ook was er een fototentoonstelling in het clubhuis; burgemeester Mans van Castricum was aanwezig en er was een meerkamp voor ouders en pupillen.
Kennemer Cross Circuit in 2002, georganiseerd door de atletiek vereniging Castricum. Fotopersbureau De Boer. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
AVC is voor iedereen
Minder bekend is dat er ook al dertig jaar een wandelgroep is. Die bestaat uit een aantal dames die samen met trainer Irma Straver op donderdagochtend in de duinen wandelen. En elke dinsdagmorgen stond Annerieke Osinga klaar om training te geven aan een groepje die ook samen wandelen. Deze groep noemde zich de DiMo groep. Annerieke heeft haar groep meer dan dertig jaar begeleid.
Uniek was in 1978 de oprichting van Blijf fit, een groep speciaal voor mannen in de leeftijd van circa vijftig jaar en ouder, die gezellig samen gingen sporten. Dick Onrust was de nestor daarvan. Toen hij 85 jaar was, trainde hij nog steeds mee in deze groep en deed dat al 41 jaar lang. Dick is op 92-jarige leeftijd overleden in december 2020. Nelis Wokke, een van de oprichters en leden van het eerste uur van AVC, heeft ook lang training gegeven aan Blijf fit. De laatste jaren traint deze groep onder begeleiding van Wim Behrens.
Joop Beentjes is voorzitter sinds 2013. Hij is trots op de vele actieve vrijwilligers en leden van AVC.
“Als ik onze accommodatie bezoek, ik ben zelf actief als hardloper en ook opa van een jeugdlid, dan geeft het me altijd een fijn gevoel als ik zie met hoeveel plezier er gesport wordt. AVC is een vereniging om trots op te zijn”, besluit voorzitter Joop Beentjes.
We wonen in een gebied rijk aan vogels, vooral dankzij de ligging bij het bos, de duinen, de kust en het polderland. Wie van vogels houdt, wil vaak meer kennis opdoen of die kennis juist delen en dan kom je vanzelf terecht bij een vogelwerkgroep. Op 10 april 1958 werd die opgericht; eerst onder de naam Vogelwerkgroep Castricum en later Vogelwerkgroep Midden-Kennemerland.
Eldert Kortenoever richtte de Vogelwerkgroep op, samen met Koos Borstlap en Gerard Klaasse. Het was ook Kortenoever die op eigen initiatief een klein museum realiseerde in loods vijf op camping Bakkum, de voorloper van De Hoep. Bovendien was hij vanaf het begin tot op hoge leeftijd actief voor Oud-Castricum. Zijn boeiende levensgeschiedenis is beschreven in het jaarboek 29.
Jongeren en de vinkenbaan
Inventarisatie van de vogelstand was de eerste activiteit van de werkgroep. De zang van de mannetjes werd in kaart gebracht en er werd vervolgens gezocht naar nesten. In 1963 kwam er in het duingebied een vinkenbaan voor het vangen en ringen van vogels voor wetenschappelijk onderzoek. Dat is een activiteit die tot de dag van vandaag ook de jeugd aanspreekt. De jongerengroep, met deelnemers in leeftijd van acht tot twintig jaar, heeft zo’n twintig leden en draait een eigen programma. Tussen de jongeren zijn al hele goede vogelaars te vinden, volgens voorzitter Hans Stapersma.
“Ons ledenbestand is wel aan het vergrijzen, met wel gelukkig aanwas van net-gepensioneerden en mensen van wie de kinderen net de deur uit zijn.Daarom is het voor ons zo belangrijk om juist een groep jonge mensen in de vereniging te hebben.”
De vinkershut die gebruikt werd in de periode 1970-1990. Hij is gemaakt van hout, waarin de walsen van de warmbandwalserij van de Hoogovens werden vervoerd.
Strakke regels
Bij de vinkenbaan is een beperkte groep leden actief met daarbij strakke regels. Maximaal tien ringers per baan met een landelijk geregelde vergunning is een voorwaarde. Daar is ook een boek over geschreven: ‘Vinkenbaan Castricum 1960-2006, een halve eeuw vogels ringen’ van H.P.A. Levering.
Jaarboek 44, pagina 73
Het is een van de oudste vinkenbanen van Nederland. In het blad Tussen Duin en Dijk is heel recent een artikel verschenen over deze vinkenbaan. De vogels worden gevangen met slag- en mistnetten. Het ringstation is gelegen ten zuiden van het infiltratiegebied in de duinen en is niet toegankelijk voor publiek. Ondertussen zijn er meer dan een half miljoen vogels geringd.
Het voor wetenschappelijke doeleinden vangen van vogels gebeurt met verschillende soorten netten. Hier is het voorbereiden van slagnetten te zien, die vooraf onder mechanische spanning opengeslagen worden. Vervolgens kunnen zij op het juiste moment dichtgetrokken worden vanuit de hut. De takken boven de netten dienen als eerste aanlokkelijke zitplaats voor de vogels, die hopelijk vervolgens op de grond gaan zitten om te eten en te drinken.
Natuurbescherming
De werkgroep heeft een groot werkgebied: van het Noordzeekanaal tot Egmond en van de Noordzee tot ver over de A9 aan de oostkant. Op dit moment telt de vereniging zo’n 250 leden. Hans richtte bij zijn aantreden als voorzitter in 2000 de jongerenwerkgroep op en een groep die zich met ruimtelijke ordening bezighoudt.
Tekst op de huidige vinkershut, een gift van het PWN, die sinds de jaren (negentien) negentig in gebruik is. Hierop staat nog de vorige naam van de Vogelwerkgroep, die bij het vijftigjarig jubileum in 2008 officieel veranderd is in ‘Vogelwerkgroep Midden-Kennemerland’ om zo beter recht te doen aan haar werkgebied.
“Natuurbescherming is een van de doelen van de werkgroep en daarvan profiteren ook vogels. Zie ze als een uitkomst, een resultante van hoe we onze natuur en leefomgeving inrichten. Weidevogels zijn zo’n voorbeeld. De tijden veranderen. Toen er nog veel grutto’s en wulpen waren zag je bijvoorbeeld weinig ganzen. Nu is het omgekeerd door de manier waarop we boeren. Maar in wezen zijn de ganzen de nieuwe weidevogels. Helaas keert men zich van de ganzen af. Het zijn er te veel, vindt men en we gaan kieviten en grutto’s beschermen, terwijl we hun natuurlijke biotoop hier, bloemrijke, natte weilanden, eigenlijk grotendeels vernietigd hebben.”
Jaarboek 44, pagina 74
Realisatie van de natuurcompensatie van het fietspad tussen Castricum en Akersloot in 2017. Van links naar rechts Hans Stapersma (voorzitter Vogelwerkgroep), Toon Mans (burgemeester Castricum), Rienk Slings (voorzitter Stichting De Hooge Weide), Theo Kaag (betrokkene), Arie Dekker (secretaris Vogelwerkgroep), Marcel Steeman (wethouder Castricum), Jan de Ruijter (oprichter Stichting De Hooge Weide) en Cees de Vries (bestuurslid Stichting de Hooge Weide). De verplichte natuurcompensatie voor het dwars door het gruttokerngebied aangelegde fietspad heeft heel veel voeten in de aarde gehad. De compensatie had er voor aanleg van het fietspad in 2009 al moeten zijn, maar het duurde dus uiteindelijk tot 2017 voordat het grootste gedeelte van de compensatie realiteit werd.
Boeren en ganzen
De werkgroep is geïnteresseerd in de manier waarop de boeren hun werk doen. Hans: “Dat is de sleutel om te voorspellen welke vogels we hier krijgen en hoeveel. De ganzen trekken niet verder, omdat we hier het beste eiwithoudende gras ter wereld hebben. Daar moeten we mee leren leven. Misschien vinden we het niet leuk en klagen we over schade en denken we ook aan problemen voor het vliegverkeer op Schiphol. De vogels zijn in competitie met de mens.
Zo hadden velen een hekel aan zwarte vogels, want dat waren concurrenten en vermeende veroorzakers van de schade. Nu zijn dat ganzen en zogenaamde invasieve exoten. Een voorbeeld: er zijn hier nu halsbandparkieten, een exotische en luidruchtige soort die eerst in Heemskerk en nu hier in Castricum in hoge bomen slapen en in onze tuinen het voedsel vinden. De grote zilverreiger heeft deze streek ook gevonden, maar die wel geheel op eigen kracht, met slaapplaatsen bij het Alkmaardermeer en in de Karpervijver.”
Vogels tellen
Er worden zo’n vijftig tellingen per jaar uitgevoerd, met name voor PWN en voor SOVON, de landelijke organisatie voor vogelonderzoek. Dat gebeurt binnen en buiten het duinterrein. Secretaris Arie Dekker vertelt:
“In het bosgebied gaat dat grotendeels op het gehoor, dus er is eigenlijk geen verrekijker voor nodig. De tellers van devogelwerkgroep mogen van het PWN buiten de paden lopen wanneer ze hun telwerk doen, maar wel binnen strak voorgeschreven regels. Ook voeren vele leden van de Vogelwerkgroep op ad hoc basis hun waarnemingen in op het landelijke waarnemingen.nl. Wat we zien of horen stond vroeger op kartonnen kaartjes, maar dat is nu allemaal gedigitaliseerd.”
Voor wie laagdrempeliger met vogels bezig wil zijn, is er bijvoorbeeld de nationale tuinvogeltelling, die de Vogelbescherming elk jaar organiseert in het laatste weekend van januari. Dat gebeurt om mensen te interesseren voor vogels; die telling is niet moeilijk en kost maar een half uurtje.
Samenwerking PWN
Er is gemiddeld twee keer per jaar overleg met PWN, de beheerder van het Noord-Hollands Duinreservaat, dat een belangrijk deel uitmaakt van het werkgebied van de Vogelwerkgroep.
Arie legt uit: “Dan praten we over ontwikkelingen rond bijvoorbeeld recreatie en de noodzaak voor het kanaliseren van die grote bezoekersstromen in onder andere de broedtijd. De contacten zijn voor ons heel belangrijk, want het betreft een significant deel van ons werkgebied. Ze zijn bovendien onze gastheer voor het ringstation. De roofvogelaars zijn ook van de PWN afhankelijk. Als er gekapt moet worden, dan moet je begrijpen dat roofvogels vaak het nest gebruiken van het vorige jaar. Die nesten zijn jaarrond beschermd en je moet er dus metkappen ver van wegblijven.
Jaarboek 44, pagina 75
Zo hebben we ook heel goed samengewerkt bij de totstandkoming van het Hof van Kijk Uit. Daar is nu een horecagelegenheid en atelier gerealiseerd, heel bescheiden, waar mensen met een beperking dagbesteding wordt aangeboden.
Het Hof van ‘Kijk Uit’. Oude Schulpweg 4 in Castricum, 2022. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
Het is een gebied van Natura 2000, dus nieuwe horeca is daar in principe niet toegestaan. Voor de PWN lastig, voor de vogelwerkgroep ook lastig, maar een doel dat we allemaal sympathiek vinden. PWN en Vogelwerkgroep hebben dat samen opgelost met een aantal heel goede afspraken over omvang, werktijden en logistiek. Iedereen is dus blij met de uitkomst; het resultaat van goede samenwerking.”
Havikarend in Bakkum
Dan zijn er nieuwe vogels in het gebied gezien; dat gebeurt zelfs regelmatig. Zo zag men vorig jaar bijvoorbeeld een havikarend, de tweede keer voor Nederland.
Hans: “Hij had een zender gekregen in Zuid-Frankrijk. Op waarneming.nl staat dan normaal vermeld dat er iets bijzonders te zien is, maar vanwege corona was dat niet gemeld om samenscholingen en te grote drukte te vermijden. Via allerlei app-groepjes gaf men dat toch aan elkaar door. Door de zender konden ze hem ook volgen. Het beest was op voorjaarstrek-telpost Breskens gezien en via de Franse website had men achterhaald dat hij ’s avonds ergens rond camping Bakkum ging overnachten. De ochtend erop stond het daarom toch helemaal vol met vogelaars, die deze soort graag op hun lijst wilden bijschrijven.”
Henk Eenhoorn, voormalig coördinator van de ‘Kerkuilenwerkgroep’, inspecteert de kerkuilenkast in de dorpskerk in het centrum van Castricum. De kast hangt daar aan de westzijde sinds 1997 en is speciaal te noemen vanwege een geknikte inlooppijp tegen de kauwen. Er zit een deksel op om de pijp schoon te maken. De kast is normaal op slot en is voorzien van een label met het verzoek de slapende uil niet te storen.
Grenzeloos en eindeloos
Er zijn veel aparte werkgroepjes actief binnen de Vogelwerkgroep. Ze verzorgen bijvoorbeeld nestgelegenheid voor ijsvogels of kerkuilen. Ieder kiest zijn activiteiten in lijn met z’n eigen belangstelling.
Het is zo’n dertig jaar geleden gebleken dat de beperkende factor voor het aantal ijsvogels in Nederland hun nestgelegenheid is. Zij willen rustige, steile wanden en oevers langs helder, visrijk water, waarin de vogel zijn nestholte kan graven. Dit is een pijp tot wel een meter lang. Door het kanaliseren en rechttrekken van beken en andere waterlopen en het opruimen van omgevallen bomen nabij water, waarvan de wortelkluit vaak ook nestgelegenheid bood, verdween de vogel. Het herstellen of kunstmatig aanleggen van zulke plekken heeft geleid tot een krachtig herstel van het aantal ijsvogels in Nederland.
“Kerkuilen zijn cultuurvolgers en nestelen dicht bij de mens; daarvoor plaatsen we kasten”, zegt Arie. “IJsvogels kiezen voor een rustige plek aan het water, maar ze hebben wel een steile wand nodig om een hol in te kunnen graven. Leden zorgen voor de aanleg van zulke wanden op rustige plekken nabij visrijk water.”
Er worden regelmatig excursies verzorgd. Kort en lang, dichtbij en verder weg. Vaak ook met een duidelijk doel, zoals het zoeken naar bepaalde soorten of het bekijken van de vogeltrek. De excursies vinden in Castricum en omgeving plaats, op Texel of het Lauwersmeer, maar ook in Frankrijk (watervogels), Duitsland (kraanvogeltrek), Polen, Spanje en Zweden (vogeltrek).
Hans: “De vogeltrek is hier aan de kust overigens vaak heel enerverend. Er zijn dagen met vele tienduizenden vogels op weg naar het zuiden. Een spectaculair voorbeeld zijn de enorme aantallen spreeuwen die naar het zuiden gaan of de Noordzee oversteken naar Engeland. In Nederland zijn er zo’n 160 posten die vogeltrek tellen. Wij zijn hier aan de kust echt verwend met een paar heel goede plekken. Daarbij zijn de meeste vogelsoorten eigenlijk altijd in beweging behalve als ze broeden. Vogels zijn grenzeloos en daarmee eindeloos.”
Het ontstaan van de ouderenzorg in Castricum gaat terug tot het midden van de negentiende eeuw. In 1862 werd er een tehuis voor armen en wezen gesticht en nagenoeg op dezelfde plaats werd in 1912 door het Algemeen Armenbestuur het armenhuis aan de Overtoom in gebruik genomen. Dit tehuis heeft tot 1968 dienst gedaan en bestaat nog steeds als een appartementencomplex op de hoek van de Schoolstraat en de Overtoom. Terwijl er plannen op tafel lagen om het rooms-katholieke bejaardenhuis De Boogaert op te richten, werden er bovendien stappen gezet om de Santmark te realiseren; een verzorgingshuis voor alle gezindten, waar bovendien hulpbehoevenden welkom waren.
Het voormalig armenhuis aan de Overtoom.
De ouderenzorg in de huidige vorm bestaat nog maar sinds de jaren (negentien) vijftig en zestig. Het eerste, moderne bejaardenhuis werd rond 1965 geopend in het Limburgse Eygelshoven. Sinds de Middeleeuwen werden ouderen en zieken verpleegd in de zogenaamde gasthuizen, die oorspronkelijk werden gebouwd door kerken en later bovendien door leken. De ouderen en zieken werden verpleegd in grote zalen, de mannen en vrouwen gescheiden van elkaar.
Die situatie zou eeuwenlang zo blijven, tot na de jaren (negentien) vijftig en zestig. Nog steeds dragen veel ziekenhuizen de naam: ‘gasthuis’. Sommige bejaarden woonden in begijnhoven, ook wel hofjes genoemd, in proveniershuizen en in oude mannen- en oude vrouwenhuizen. Een begijnhof was een reeks van kleine huizen in de buurt van een kapel of kerk, al dan niet omgeven door een muur. En er waren proveniershuizen: wooncomplexen waar bewoners zich voor een eenmalig bedrag inkochten voor levenslange ‘gratis’ kost en inwoning. De bewoners van proveniershuizen werden proveniers of kostkopers genoemd. Provenier is een Oudhollandse benaming voor ‘iemand die van preuves (giften) leeft.’ De kostkoper beschikte over één kleine kamer of woonde op een zaal.
Jaarboek 44, pagina 77
Welzijn van ouderen
Er is heel veel veranderd in de ouderenzorg, maar voor ouderen geldt nog steeds dat ze dikwijls afhankelijk zijn van extra zorg. Pas na de Tweede Wereldoorlog kwam er wetenschappelijke interesse voor het welzijn van deze bevolkingsgroep. Het aantal ouderen werd steeds groter en de samenleving begon te vergrijzen.
Toch werden in de jaren (negentien) vijftig van de vorige eeuw nog regelmatig ouderen vervuild, vereenzaamd en verwaarloosd aangetroffen. De toenmalige rusthuizen waren allesbehalve plezierig. De bewoners hadden meestal alleen de beschikking over een bed en een kastje, zij leefden en sliepen in grote zalen, waarbij mannen en vrouwen gescheiden waren. Ook echtparen werden op deze manier gescheiden.
Cor Hoogerhuis kwam op 3 december 1969 in de Santmark wonen. Hij overleed op 18 februari 1979. Op 6 augustus van dat jaar zou hij honderd zijn geworden. Dat wilde hij graag, omdat hij ervan overtuigd was dat dan de koningin bij hem op bezoek zou komen.
Vanaf half jaren (negentien) zestig veranderde de visie op de ouderenzorg en werden op grote schaal moderne bejaardenhuizen gebouwd.
Tegenwoordig noemen we een bejaardenhuis woonzorgcentrum of woonzorgcomplex en daar wonen ouderen die extra zorg en verpleging nodig hebben, permanent of tijdelijk. Ouderen die wel redelijk gezond en zelfstandig zijn, wonen zoveel mogelijk thuis, in aanleunwoningen of serviceflats. Bewoners van aanleunwoningen of serviceflats kunnen, net als thuiswonende ouderen, gebruikmaken van de diensten van thuiszorginstellingen.
Job Joosse was jarenlang voorzitter van de stichting ter oprichting van de Santmark. In 1988 nam hij afscheid. Links zijn echtgenote Coby die regelmatig met Loes van Keeken in het verzorgingshuis optrad. Foto Ad van de Velde.
Eerste aanzet algemeen verzorgingshuis
In september 1956 werd in Castricum een ‘Comité van Aanbeveling’ opgericht, dat zich ten doel stelde een verzorgingshuis voor ouderen van alle gezindten op te richten. Dit comité bestond onder meer uit J. Joosse, voorzitter, R. Geusebroek, secretaresse en G. Meijer, penningmeester.
Op 31 januari 1957 heeft de Stichting Algemeen Verzorgingshuis een brief naar het college van B&W van Castricum gestuurd. Hierin is te lezen dat het al bekend was dat er een rooms-katholiek verzorgingshuis zou worden opgericht, De Boogaert, maar dat het verschil was dat het Algemeen Verzorgingshuis ook mindervaliden, hulpbehoevenden en bedlegerige ouderen op wilde nemen. Zo zou de stichting dus aanvullend kunnen werken naast de verzorging die de rooms-katholieke stichting zou gaan bieden.
Fragment uit de brief van 31 januari 1957
‘Zoals Uw College bekend is, heeft zich in deze gemeente een Comité gevormd, dat zich tot doel stelt een algemeen verzorgingshuis op te richten. Het is namelijk gebleken, dat in deze gemeente een grote behoefte bestaat aan een verzorgingshuis. Ten aanzien van de behoefte van een verzorgingshuis kunnen wij U berichten dat het aantal bejaarden in de toekomst wordt getaxeerd op 10 procent van de bevolking. Momenteel zijn er 880.000 mensen van 65 jaar en ouder. Dit aantal wordt in 1970 geschat op 1.220.000 en in 1980 op tenminste 1.452.000. Daar voor tenminste 10 procent van de bejaarden een geschikte plaats moet worden gezocht, zal het U duidelijk zijn dat de behoefte aan een verzorgingshuis zeer groot is. Rekening houdende met de hierboven genoemde percentages bedraagt het aantal personen van 65 jaar en ouder in deze gemeente circa 1.100. Voor circa 100 bejaarden moet dus een geschikte plaats worden gezocht.
Ons Comité heeft, teneinde te kunnen beoordelen in hoeverre er onder de bevolking in deze gemeente belangstelling bestaat voor een verzorgingshuis, een actie gehouden. Aan de gehele bevolking werd een circulaire toegezonden waarin ons plan in grove trekken werd uiteengezet en waarin de bevolking werd gevraagd om, indien hiervoor belangstelling bestond, een bijdrage te verlenen in de te maken aanloopkosten. Deze actie heeft een bedrag opgeleverd van ruim 3000 gulden, bijeengebracht door circa 1.000 gezinshoofden en alleenstaanden.
Jaarboek 44, pagina 78
Deze cijfers tonen toch wel duidelijk aan dat er zeer veel belangstelling bestaat voor ons plan. Verder heeft deze actie aangetoond, dat indien een tehuis van 50 bedden zou kunnen worden gebouwd, deze bedden direct bezet zouden zijn.
Ons Comité heeft zich, teneinde behoorlijk geïnformeerd te zijn, gewend tot de Nederlandse Centrale voor huisvesting van Bejaarden te Amsterdam. Deze Centrale stelt zich ten doel verbetering van de huisvesting van bejaarden. Deze Centrale heeft onder andere in Zandvoort het Rusthuis ‘Huis in de duinen’ geopend in samenwerking met de plaatselijke stichting en met garantie van de gemeente Zandvoort. De directeur van de hierboven genoemde Centrale, de heer J. Oosterhuis, heeft op ons verzoek op 6 december 1956 een uiteenzetting gegeven van de werkwijze van de Centrale.
De heer Oosterhuis schat het benodigd kapitaal gezien de huidige bouwprijs op 1.000.000 (één miljoen) gulden voor de oprichting van een verzorgingshuis met 50 bedden en 10 tot 12 ziekenbedden. Gezien de bouwprijs zal de verpleegprijs circa 2.100 gulden per jaar per persoonbedragen. Het is het Comité bekend dat het grootste gedeelte van de bewoners van het verzorgingshuis niet in staat is om deze kosten zelf te betalen. Hoewel met de inwerkingtreding van de Algemene Ouderdomswet de inkomsten van de bejaarden wel gunstiger zullen worden, zal toch het merendeel van deze mensen afhankelijk zijn. Het grootste gedeelte van de verpleegkosten zal moeten worden betaald door Kerkelijke Armbesturen en Burgerlijke Instellingen van Weldadigheid. Verder zullen de kinderen ook een gedeelte van de verpleegkosten van de ouders moeten betalen. Het is immers mogelijk om verhaal toe te passen op de onderhoudsplichtigen.
Tenslotte moge het Comité onder Uw aandacht brengen, dat het bouwen van een verzorgingshuis niet alleen de belangen van de bejaarden betreft, doch ook dat de woningnood hierdoor gelenigd wordt. Immers wanneer er 50 tot 60 bejaarden in het verzorgingshuis worden opgenomen kunnen er weer een niet onbelangrijk aantal woningzoekenden aan woonruimte geholpen worden.’
Luchtfoto uit 1983. Foto Wim Schermer.
Jaarboek 44, pagina 79
De Stichting had een lange adem, want voordat daadwerkelijk met de bouw van de Santmark begonnen werd, moesten er veel hordes worden genomen. Na allerlei discussies was het dan eindelijk zover dat er in mei 1964 een architect voorgesteld werd: ir. P. H. Tauber uit Alkmaar. In verband met de koude-oorlogsdreiging was er een discussie over de noodzaak van schuilkelders onder De Santmark, maar er zijn uiteindelijk geen schuilkelders gekomen. In 1967 kreeg aannemer Smit’s Bouwbedrijf uit Beverwijk de opdracht om met de voorbereiding van de uitvoering te beginnen.
Het bouwrijp maken van de grond. Op de achtergrond de boerderijen van de Brakersweg en rechts de bungalows aan de M.H. Tromplaan.
De naam de Santmark
Op 25 juli 1968 maakte de Stichting Bejaardenhuis Castricum bekend aan het in aanbouw zijnde bejaardenhuis de naam ‘de Santmark’ te geven. Hoewel de gedachte bestaat dat de Santmark een oude veldnaam was, wordt toch algemeen aangenomen dat de naam afkomstig is uit een oude ballade van W. J. Hofdijk en dat deze naam door Dirk van Deelen is gekozen. De heer Van Deelen maakte deel uit van het stichtingscomité en was bovendien een van de oprichters van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.
Een heel bijzondere ballade, die meer op een sprookje lijkt dan op een legende, is ‘Het Wisselkind (1150)’. Het gaat over de Heinmannekens; kabouters die in de duinen bij Bakkum leefden. Een dorpsoudste van Bakkum ziet op een nacht een mooi meisje, Belwit, in het duin op een gouden harp spelen. Betoverd door de zoete tonen van de muziek en haar schoonheid biedt hij haar zijn huis en zijn hart aan. Door zijn optreden weet hij de betovering, waardoor het meisje in de macht van de Heinmannekens was, te verbreken en haar te bevrijden. Het verhaal over die kabouters zegt Hofdijk opgetekend te hebben uit de mond van Klaas Mooij, een oude landman uit Egmond-Binnen.
‘Belwit, lieflijkste aller schonen! Duinroos, geurende overzoet! Wat toch heeft de wildernisse Lokkend voor uw teer gemoed?
Op de Santmark staat mijn huizing, Cierlijk als een landkasteel – Belwit! ‘k biede ‘t met mijn harte U ten recht en wettig deel.’
Directeuren
De Santmark heeft diverse directeuren gekend. Een paar namen worden in dit artikel belicht. In de eerste plaats valt de naam Johannes Simon van der Water op. Hij was vanaf 1960 in Castricum groepscommandant en nam als adjudant in 1972 afscheid van de rijkspolitie. In 1974 werd Van der Water aangesteld als vervangend directeur van de Santmark, waar hij van 1977 tot 1980 de functie van directeur bekleedde.
Chris van Keeken, de eerste directeur van de Santmark.
Zijn opvolger was Chris van Keeken. Hij werd geboren op 9 juni 1923 en groeide op in Bakkum. Zijn vader werkte als administrateur op Duin en Bosch en was later de initiatiefnemer van het Van Keekentennistoernooi. Voor zijn baan als directeur van de Santmark was Chris eigenaar van een bloembollenexportbedrijf en daarvoor had hij vier jaar in Nederlands-Indië gediend. Hij begon zijn baan in de zorg bij de Santmark op 1 april 1980.
Johannes Simon van der Water was directeur van 1980 tot 1988.
In Spil, het informatiemaandblad van ViVa! Zorggroep voor de bewoners van de Santmark, is in mei 2019 een interview opgenomen waarin de oud-directeur de hoofdrol speelt. Hij vertelt onder andere: “De Santmark zocht begin jaren (negentien) tachtig een nieuwe directeur. Ik solliciteerde en werd aangenomen. Terwijl ik van de hele zorg geen bliksem wist. Ik had ook geen diploma’s in die richting. Het was wél een drukke baan, waarbij ik ook in de weekenden weleens werd gebeld.
Jaarboek 44, pagina 80
Ikwas ook in de provincie actief. Daar kwam in die tijd namelijk het geld vandaan. En ook toen wilde men liever minder geld uitgeven, maar dankzij mijn ervaringen uit eerdere functies wist ik er meestal geld bij te krijgen.” Hij stopte in 1988 op zijn 65e verjaardag. Groots was zijn afscheidsfeest.
De laatste jaren van zijn leven woonde Chris met echtgenote Loes in een aanleunwoning van de Santmark. Hij overleed op 27 juli 2019. Tijdens een interview op 14 maart 2019 vertelde hij dat hij de vierde directeur was in twaalf jaar tijd. “Oprichter en opdrachtgever voor de bouw van de Santmark was de Nederlandse Centrale Huisvesting Bejaarden. Het land waar het gebouw staat, werd vroeger door omwonenden de Santmark genoemd. In de omgeving waren veel kleinschalige Mariahuizen, geleid door nonnen. De Boogaert was de eerste grootschalige ouderenopvang in Castricum.
De Santmark werd in 1969 geopend. In het begin als rusthuis, waar bewoners ook deelnamen aan verschillende ondersteunende activiteiten in bijvoorbeeld de keuken met aardappelen schillen en groenten spoelen. Leden van het Stichtingsbestuur van de Santmark waren onder anderen de heer Van Leesten en G. de Groot van de gemeente. Van Leesten was huisarts en woonde in het witte huis aan de Bakkummerstraat tegenover de Eerste Groenelaan.”
Feest op 1 oktober 1984 ter gelegenheid van de eerste honderdjarige in de Santmark: mevrouw A.M. Emous. Burgemeester Gmelich Meijling overhandigt haar een cadeau. Foto Ad van de Velde.
“Er werd veel voor de bewoners georganiseerd”, vervolgt Chris: “Meestal door het personeel, onders.teund door de vele vrijwilligers. De verjaardag van de eerste honderdjarige in De Santmark, mevrouw Emous, werd uitgebreid gevierd.
Optreden van bewoners en medewerkers in 1990. Foto Ad van de Velde.
Maar ook jaarlijks terugkerende festiviteitenzoals de kerstdiners aan lange tafels, de carnavalsvieringen en Sinterklaas waren hoogtepunten voor de bewoners. De sinterklaasvieringen werden opgeluisterd door Coby Joosse, de vrouw van Job Joosse, een van de initiatiefnemers en later voorzitter van het stichtingsbestuur. Zij was de Sint. Loes, mijn vrouw, speelde Zwarte Piet. Verschillende malen werden uitstapjes georganiseerd, zoals naar een zondagmiddagconcert in het Concertgebouw in Amsterdam. In een lange stoet auto’s werden de bewoners vervoerd. Helemaal gratis, want het uitstapje werd gesponsord door de Lions Club, waar ik lid van was.”
Na Van Keeken nam Luuk de Waal het stokje over. Hij was ruim vijftien jaar directeur, tot de bestuurlijke veranderingen in de ouderenzorg zich aandienden. Hij vertelt: “Begin 1989 kreeg de individuele vrijheid en privacyeen enorme impuls. Door het in gebruik nemen van automatische deuren bij de hoofdingang kreeg elke bewoner een sleutel in eigen beheer. De bewoners konden gaan en komen wanneer zij wilden, zonder tussenkomst van de verzorging. In april 1989 werd besloten om bewoners van de omliggende woningen deel te laten nemen aan al onze activiteiten.
Zorgcentrum De Santmark. Oranjelaan 1 in Castricum. Foto Ad van de Velde. Toegevoegd.
De relatie tussen intern en extern wonen kreeg een verrassende, positieve wending. De Santmark stelde zich steeds meer open voor alle zelfstandig wonende ouderen in het dorp. Het in gebruik nemen van een rijdende broodwagen was eveneens een schot in de roos. De bewoners konden voortaan bij de voordeur van hun appartement hun dagelijks ontbijt en avondmaal kiezen: diverse broodsoorten en vele keuzes in vleeswaren en zoet. De bakker en de slager aan huis, net als vroeger.”
De dagelijkse leiding van Zorgcentrum Castricum midden jaren (negentien) negentig. Van links naar rechts staand: Luuk de Waal (algemeen directeur) en Riko Leeuwerke (facilitair manager); zittend: Han Zandstra (hoofd verzorging De Boogaert), Corry Rossloot (locatiemanager de Santmark), Nanny Boelen (locatiemanager De Boogaert) en Bea Boots (subhoofd verzorging de Santmark).
De Waal licht ook toe wat voor vormen van samenwerking er van de grond kwamen: “In 1991 werden de projecten ‘Tafeltje Dekje’ en ‘De bejaardenalarmering’ in ons dorp en de regio Midden Kennemerland overgenomen van het verzorgingshuis Op de Hooghe Aert, dat ging sluiten.
Jaarboek 44, pagina 81
Dit zorgde voor een grote uitbreiding van de zorg- en dienstverlening. In hetzelfde jaar werd ook het ‘Locaal Samenwerkingsverband Castricum’ opgericht. Alle instellingen op het gebied van de ouderenzorg waren hierin vertegenwoordigd. Uitgangspunt was het gezamenlijk beheren van de wachtlijsten voor verzorgingshuizen, warme maaltijdvoorziening, bejaardenalarmering, dagverzorging, tijdelijke opvang en verder alle vormen van tussenvoorzieningen.
Eind 1991 werden in het directieoverleg regio Midden-Kennemerland initiatieven genomen om te komen tot vergaande structurele samenwerking. Het jaar daarop werd gekozen om maandelijks een vergadering te beleggen met een vaste voorzitter en een secretaris. Gaandeweg het jaar leidde dit tot een ‘intentieverklaring regionale samenwerking verzorgingshuizen’. Ook werd in dat jaar het substitutieproject ‘Aanvullende Verpleeghuiszorg’ geïntroduceerd. Dit betekende dat ook diverse vormen van verpleeghuiszorg in de Santmark mogelijk werden. Dit alles in overleg en samenwerking met het verpleeghuis Heemswijk.”
Ontspanning
Naast de eerdergenoemde festiviteiten werden er verschillende andere activiteiten georganiseerd, veelal op initiatief van de personeelsvereniging, die vanaf 1972 actief was. Er kwam ook een ontspanningscommissie en men kon deelnemen aan clubjes voor kaarten, biljarten, handwerken of toneelspelen. Vergeet daarbij ook niet de befaamde viswedstrijden in ‘eigen vijver’, waarvoor altijd veel belangstelling was.
Een viswedstrijd voor de bewoners in hun vijver in 1992. Foto Ad van de Velde.
De Santmark beschikte in de jaren (negentien) negentig zelfs over een eigen zangkoor ‘Santa Lucia’ onder leiding van dirigente Irma Karssen-Burgers. In dit kader moeten ook de veertiendaagse muziekoptredens van pianist Jan van der Schaaf en zangeres An van der Weijden worden genoemd. Daarmee werd in 2000 onder leiding van gastvrouw Ans Poeze begonnen, tot de bijeenkomsten in maart vorig jaar vanwege corona werden beëindigd. Een grote tegenvaller, omdat de bewoners altijd naar hartenlust meezongen.
Van links naar rechts Jan van der Schaaf, An van der Weijden en Ans Poeze die vanaf 2000 de veertiendaagse muziekoptredens verzorgden. Foto Hans Boot.
Jaarboek 44, pagina 82
Jubilea
Er is in de loop der jaren veel aandacht besteed aan het vieren van jubilea. Eerst werd er ter gelegenheid van het tienjarig bestaan in 1979 van 5 tot en met 10 november een feestweek gehouden. Daarin onthulde stichtingsvoorzitter Joosse een wandversiering die door de bewoners aan de Santmark cadeau was gegegeven. Behalve diverse gezellige bijeenkomsten voor het versterken van de inwendige mens, vormde een heuse bazar met aantrekkelijke producten en prijzen het absolute hoogtepunt. De opbrengst was bestemd voor nieuwe aankopen ten behoeve van de hobbyclubs van het tehuis.
Ook werd stilgestaan bij het koperen jubileum in mei 1982. Om dit te vieren had men geen artiesten van buitenaf nodig. De personeelsleden zorgden namelijk zelf voor een avondvullend cabaretprogramma en wisten volgens een krant de 136 bewoners te boeien met onder andere grappige sketches en vrolijke volksdansjes.
In 1994 vond het 25-jarig jubileum plaats. Luuk de Waal zegt daarover: “We hebben een week lang feestelijke activiteiten gehad, zoals een diner voor bewoners en een avond voor de medewerkers met onder andere een playbackshow.”
Er verscheen ook een omvangrijk jubileumboek met een groot aantal bijdragen van bestuursleden, medewerkers en vrijwilligers. Luuk de Waal zei in zijn terugblik: “De menszoekt naar een uitdaging, naar groei, naar vervulling en naar voltooiing. Maar ook naar invulling van individualiteit, zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. De mens wil recht en plicht en is altijd op zoek naar bekrachtiging van zijn eigen leven. Deze levensbehoeften spelen dagelijks een enorme rol in de benadering, verzorging, verpleging en behandeling van de ouder wordende mens.”
Op 20 maart 2010 heeft de Santmark haar veertigjarig bestaan gevierd. Al vroeg in het jaar werd er een feestcommissie gevormd door medewerkers, vrijwilligers en de cliëntenraad. Het feest duurde van 10.00 uur ’s morgens tot 24.00 uur.
In de ochtend gaf burgemeester Emmens de officiële aftrap door de namen bekend te maken van de verbouwde huiskamers. Verzorgende Annet Sijm uit de Santmark bedacht ’t Stet’ en ‘De Schulp’. Bea Boots en Annalies Zonneveld verzorgden een terugblik op de geschiedenis. Naast de speeches was er tijd voor accordeonmuziek en koffie met gebak. De ochtend werd afgesloten met een stamppottenbuffet van eigen koks.
Het jubileumfeest in 2010 werd ook opgeluisterd door de zangeres Mariska van Kolk. Foto Viva! Zorggroep.
’s Middags trad zangeres Mariska van Kolk op en de avond was voor de vrijwilligers. Tijdens het diner speelde de band Gert Paul & Fletch muziek uit de beginjaren van de Santmark en gingen de voetjes van de vloer. Tot slot hield de heer Roos namens de cliëntenraad een speech en kregen alle gasten een aandenken mee naar huis.
Ook in 2019 was er vanaf 11 maart een feestweek ter ere van het gouden jubileum.
De recreatiezaal tijdens de viering van het 40-jarig jubileum. Foto Viva! Zorggroep.
Jaarboek 44, pagina 83
Heel veel veranderd
Vroeger sprak men niet van een woonzorgcentrum, maar van een bejaardentehuis voor bewoners die gezond van lijf en leden waren. Aspirant-bewoners moesten verplicht een medische keuring ondergaan om te bewijzen dat men niets mankeerde en geen hulp nodig had bij de dagelijkse verzorging.
De Santmark nog met de lage aanleunwoningen die in 1994 zijn gesloopt. Foto Regionaal Archief Alkmaar.
Als illustratie een stukje tekst uit het informatieboekje van de ‘Stichting Algemeen bejaardenhuis de Santmark te Castricum’ uit 1969: ‘De geneeskundig adviseur van het tehuis adviseert het bestuur omtrent het al of niet toelaten van nieuwe bewoners op grond van inlichtingen verstrekt door de huisarts. Ook dient er een controle van de longen te geschieden door het consultatiebureau te Alkmaar.’
Vaak was men nog maar 65 jaar bij verhuizing naar het bejaardenhuis. Bewoners gingen nog zelfstandig op vakantie en een rolstoel was een zeldzaamheid. Tegenwoordig is het toelatingsbeleid volkomen anders. Een aspirant-bewoner moet bewijzen dat hij/zij iets mankeert en zich niet meer thuis kan redden.
Vroeger had de Santmark een ziekenafdeling. Als een bewoner ziek werd, ging die naar de ziekenafdeling om uit te zieken. Bea Boots-Louwe, die 36 jaar actief was in de Santmark, vertelt: “De ziekenafdeling had tien bedden: twee tweepersoonskamers, twee eenpersoonskamers en een zaaltje met vier bedden. Er werkten bejaardenverzorgsters, ziekenverzorgsters zoals ze toen genoemd werden, en twee verpleegkundigen. De zorg die geboden werd, was van hoge kwaliteit. De dokters waren zeer content met de geboden zorg. Dit is mede te danken aan het hoofd van de afdeling, die erg punctueel was. Tegenwoordig wordt in de appartementen zorg verleend en de ziekenzaal van toen is opgeheven. In de aanleunwoningen kon zorg vanuit de Santmark worden gegeven. Die zorg is later vanwege de vele veranderingen opgegaan in de thuiszorg.”
Een populaire voorziening in de jaren (negentien) tachtig was het eigen winkeltje bij de entree. Het assortiment van de artikelen werd zo goed mogelijk afgestemd op de wensen en behoeften van de bewoners. Er waren in die tijd wel meer dan dertig vrijwilligers die bij toerbeurt hiervoor dienst deden en zo nodig bewoners bezochten die niet of nauwelijks meer hun kamer konden verlaten. Het uitgangspunt was dat in het winkeltje geen winst werd gemaakt, omdat de vrijwilligers hun activiteiten uitsluitend ten dienste van de bewoners verrichtten.
Huisvesting
Een andere grote verandering is de huisvesting van de bewoners. Vroeger had men de beschikking over één kamer. Deze bestond uit een zit- slaapkamergedeelte, een keukentje en een toilet. De douche bevond zich op de gang naast de liften en moest gedeeld worden met medebewoners. Op de begane grond bevond zich de centrale badafdeling. In deze ruimte stonden twee ligbaden en een aantal douches bestemd voor 136 bewoners! Als men dus de wekelijkse badbeurt had, ging men in pyjama of badjas over de gang naar beneden. Moest men op de kamer gewassen worden, dan gebeurde dat zittend op het toilet.
Een grote vooruitgang kwam in 1995-1996. Toen werden twee appartementen samengetrokken tot één, maar ook drie appartementen tot twee. Hierdoor kreeg de bewoner een apart woon- en slaapgedeelte en een badkamer met douche en toilet. Voor de verzorging was dit ook veel prettiger.
Jaarboek 44, pagina 84
“Tijdens de verbouwing betrokken de meeste bewoners een appartement aan de overkant van de Oranjelaan, tegenover de Santmark”, vervolgt Bea. “Maar daar konden niet alle bewoners heen. Er verhuisden er een paar naar De Boogaert, waarvan sommigen aangaven er te willen blijven wonen. Er bleven ook ouderen in de Santmark zelf wonen. De renovatie vond per gang plaats. Zodra er appartementen opgeleverd waren, gingen de mensen daar tijdelijk in wonen tot hun eigen appartement was vernieuwd. Men moest toen wel van 136 bewoners terug naar 89 bewoners. Verder verminderde het aantal bewoners door natuurlijk verloop. Dat wil zeggen dat het aantal vanzelf terugliep doordat er mensen overleden. Deze plaatsen werden dus niet opgevuld.
Omdat er per afdeling, dus na de renovatie, minder appartementen waren, kon niet iedereen naar zijn of haar eigen etage terugkeren. De bewoners konden een voorkeur opgeven waar men na de verbouwing het liefst zou willen wonen. Daar kon niet altijd aan worden voldaan, maar in overleg met de bewoner kwam men er wel uit. Omdat er appartementen leegstonden, heeft de Santmark in 1995 mensen opgevangen die moesten evacueren vanwege de dreigende watersnood in de Betuwe, Bommelerwaard et cetera. ‘s Avonds heel laat kwam er een bus aan met bejaarden die in het getroffen gebied in een verzorgingshuis woonden. Het personeel had erg met ze te doen. Weggerukt uit hun vertrouwde omgeving, naar een vreemd verzorgingshuis. Maar ze zijn liefdevol verzorgd en naderhand waren ze erg dankbaar.”
Uitnodiging voor de heropening van de Santmark op 1 november 1996.
Luuk de Waal vult aan: “In december 1995 konden de eerste bewoners weer terug. Zij kwamen in een goed geoutilleerd appartement met een woonkamer met open keuken, een aparte slaapkamer en een volledig voor rolstoelgebruiker aangepaste douche. Medio juni 1996 kon íedereen naar zijn prachtig verbouwde appartement terugkeren. Bij de officiële heropening op 1 november 1996 kon met recht worden geconstateerd dat het ‘Zorgcentrum Castricum’ klaar was voor verzorgingshuis nieuwe stijl. Immers De Boogaert had twee jaar daarvoor een metamorfose ondergaan.”
De warme maaltijden
Vroeger werden in de grote keuken van de Santmark de warme maaltijden zelf bereid. De groenteboer bracht de nog niet gewassen groenten elke dag vers aan huis en het keukenpersoneel maakte, samen met bewoners, de groente schoon voor de volgende dag. Aardappels werden nog met de hand geschild. Ook de bakker kwam elke dag en de melkboer om de dag. De visboer bracht iedere donderdagnacht vis, omdat er vrijdags altijd vis op tafel stond.
Het uitserveren van de warme maaltijden. Foto Viva! Zorggroep.
De verzorging deed alles zelf; ‘s morgens lichte, verzorgende taken en na de koffie huishoudelijke werkzaamheden. Daarna hielpen twee verzorgenden in de keuken met het opscheppen van het warme eten, terwijl anderen de dienbladen naar de bewoners op de kamer brachten. Tegenwoordig is er voor elke taak wel een medewerker. Later, toen De Boogaert en de Santmark waren gefuseerd, werden de maaltijden in de gemoderniseerde keuken van De Boogaert bereid. Sinds 2001 worden zogenaamde maaltijdcomponenten gekoeld toegeleverd door bedrijven die daarin gespecialiseerd zijn. Het menu kan zo uit verschillende componenten samengesteld worden. Daarna is het een kwestie van opwarmen en uitserveren.
Aankondiging in 1994 van de nieuwbouw van veertig woningen aan de overzijde van de Oranjelaan in het bijzijn van burgemeester Schouwenaar. Foto Ad van de Velde.
Groei van de Santmark
Toen de Santmark op 20 maart 1970 officieel werd geopend, bestond deze uit een hoofdgebouw waarin 101 eenpersoonskamers en twintig tweepersoonskamers gevestigd waren. Langs de M. H. Tromplaan kwamen acht huurhuisjes en langs de Oranjelaan zes aanleunwoningen, die in 1994 gesloopt zijn. De eerstvolgende uitbreiding begon in 1978 met de bouw van zeventig aanleunwoningen.
Jaarboek 44, pagina 85
Deze bestonden uit galerijwoningen met twee verdiepingen. Deze woningen hebben een woon-eetkamer annex keuken, slaapkamer, kleine slaapkamer, badkamer en balkon/terras. In maart 1979 werden de eerste woningen betrokken. Op 4 maart 1994 werd begonnen met de nieuwbouw van veertig aanleunwoningen aan de overzijde van de Oranjelaan.
Een deel van de zeventig aanleunwoningen die in 1978/1979 werden gebouwd. Foto Hans Boot.
Op 22 april 1999 kon de eerste paal worden geslagen voor de nieuwbouw van 22 seniorenwoningen. Met de bouw van deze woningen werd een koppeling mogelijk met het hoofdgebouw en de 70 bestaande zorgwoningen. Op het gebied van veiligheid, efficiëntie en droge/warme bereikbaarheid is een belangrijke kwaliteitsimpuls tot stand gekomen. Het restaurant werd gemoderniseerd en er werd een stiltecentrum gecreëerd.
Veranderingen in de organisatie
De Santmark is als zelfstandig zorgcentrum van start gegaan. Om redenen van efficiëntie is door de besturen van de Santmark en De Boogaert besloten om te fuseren. Deze fusie kreeg in 1995 zijn beslag. De naam waaronder beide verzorgingshuizen gingen samenwerken, was ‘Stichting Zorgcentrum Castricum’. Zorgcentrum Castricum is op 30 december 2002 deel gaan uitmaken van een samenwerkingsverband met omliggende verzorgingshuizen in Akersloot, Beverwijk, Heemskerk, Limmen en Uitgeest en het verpleeghuis Heemswijk in Heemskerk. De naam hiervan was Partners in de Zorg.
Het Logo van ‘Stichting Zorgcentrum Castricum’ De Boogaert en de Santmark. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
Uiteindelijk is Partners in de Zorg in 2006 opgegaan in ViVa! Zorggroep. Dat is een grote organisatie met woonzorgcentra in Bergen, Beverwijk, Castricum, Heemskerk, Heerhugowaard, Heiloo en Uitgeest. De Santmark beschikt momenteel over 85 appartementen, waarvan een aantal bestemd is voor echtparen. Daarnaast zijn er drie plaatsen voor tijdelijke opvang. De appartementen zijn verspreid over vier verdiepingen. Op de eerste en derde etage zijn huiskamers gevestigd voor bewoners met een psychogeriatrische zorgvraag. Deze bewoners beschikken over een eenkamerappartement. Er is normaal gesproken een veelzijdig aanbod in creatieve, informatieve en sportieve activiteiten, mede dankzij de inzet van de vrijwilligers. En er worden regelmatig uitstapjes en speciale activiteiten in de recreatieruimte georganiseerd. Er is een eigen therapieruimte en een stilteruimte.
Wetenschappelijk onderzoek
Wat betreft de toekomst stelt Viva! Zorggroep op zijn website: ‘Kennis en vernieuwing zijn onmisbaar om ons werk steeds beter te kunnen doen. Dus werken we mee aan wetenschappelijk onderzoek naar ouderengeneeskunde en chronische ziekten en maken we gebruik van de nieuwsteinzichten. Ook op het gebied van ICT. De kennis die we opdoen delen we als kenniscentrum voor ontwikkelingen die het wonen en leven van mensen met ondersteuning makkelijker maken. Want kennis is kracht!’
Tot slot een uitspraak van oud-directeur Van Keeken: “Sommige dingen zijn absoluut ten goede veranderd, maar ook een aantal niet.”
Nico van der Lem
Bronnen:
Archief Oud-Castricum;
Jubileumboek De Santmark 1969-1994;
Jubileumboek Santmark 40 jaar;
Jaarverslag 2002 Stichting Zorgcentrum Castricum;
Regionaal Archief Alkmaar.
Met dank aan: Bea Boots-Louwe en Luuk de Waal.
Verschenen jaarboekartikelen over hulpverleners en zorginstellingen:
De Tentoonstellingsruimte van Werkgroep Oud-Castricum. Geversweg 1b in Castricum. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
Het beloofde een mooi 2020 te worden. Nederland was 75 jaar geleden bevrijd van de bezetters. Dit werd ook bij Oud-Castricum gevierd. Hoogtepunten waren een tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog in De Duynkant, een fietstocht langs bijzondere locaties die te maken hadden met de oorlog, georganiseerd met de zusterorganisaties uit Akersloot, Limmen en Uitgeest, en de uitgifte van het ‘Oorlogsdagboek van de kapelaans te Castricum’.
Maar een pandemie trof de wereld. De tentoonstelling werd uitgesteld en kon in het weekend van 8 september wel doorgaan. Verder moesten de gebruikelijke activiteiten als open dagen worden geschrapt en werkten de vrijwilligers voornamelijk achter de schermen.
Tentoonstellingen
Het team Tentoonstellingen organiseerde in 2020 de exposite ‘100 jaar Brandweer’ met veel materieel in combinatie met een film van Anton Visser, waarin interviews met oud-brandweerpersoneel. Jolanda Out stelde een poster samen met daarin alle gezichten van de Castricumse brandweerlieden verwerkt.
Daarnaast was er de tentoonstelling ‘75 jaar bevrijding’, met als basis het dagboek van een boerin, van de kapelaans en van Annie van Nievelt. Geselecteerde dagboekfragmenten stonden centraal, met op de achtergrond foto’s van Jolanda Out.
Deze stencilmachine was te zien tijdens de tentoonstelling ’75 jaar bevrijding’. Foto Henk de Reus.
Kwartierstaten, dia’s en films
Folkert Bangma werkt aan een groot genealogisch bestand, waarin personen en hun voorouders worden opgenomen die geboren zijn of gewoond hebben in Castricum. Vanuit het programma kunnen met ‘één druk op de knop’ uitgebreide familieoverzichten worden gemaakt. Op www.oud-castricum.nl/genealogie/kwartierstaten staan er van tweehonderd personen dergelijke overzichten.
Marja Lute-Stet heeft de door oud-voorzitter Van Geenhuizen geschonken diacollectie uitgezocht en gedigitaliseerd. Er is ook een start gemaakt om alle aanwezige films, die we op dvd of ander materiaal hebben, op de mediaserver NAS te zetten. Hierdoor is het afspeelbaar blijven gewaarborgd.
De redactie
De redactie van het jaarboek Oud-Castricum, bestaande uit Anneke Zonneveld, Hans Boot en Ria Hopman, is enthousiast aan de slag gegaan in 2020. Uiteindelijk is er een prachtige 43e editie verschenen. Helaas was het niet mogelijk om het jaarboek op feestelijke wijze te presenteren. Als alternatief werd het eerste exemplaar geheel coronaproof uitgereikt aan Tiny Hemstede-Gorter. Haar leven wordt dit keer beschreven in de rubriek ‘Achter de voordeur’. Ondertussen heeft Nico Lute de plaats ingenomen van Ria, omdat zij het redactiewerk niet meer kon combineren met andere activiteiten.
PR en communicatie
In januari 2019 is Gert-Jan Bremer als vrijwilliger bij Oud-Castricum gekomen. Al snel werd hij gevraagd om de taakgroep PR en communicatie te gaan leiden. In dit team wordt de interne en externe PR met onder andere de website, Facebook, Twitter en de nieuwsbrief verzorgd. Het team bestaat verder uit Nico Lute, Rino Zonneveld en Margreet van den Berg. Ted Telleman verzorgt de digitale verwerking van de jaarboeken.
Cultuur en Monumenten
Deze taakgroep heeft zich in 2020 beziggehouden met de gemeentelijke erfgoednota, het project Zanderij-Zuid,
Jaarboek 44, pagina 119
Duin en Bosch, de Dorpskerk en andere gemeentelijke monumenten, diverse bouwplannen, de omgevingsvisie, de monumentenraad, het CasGis project, het groenbeleidsplan en de restauratie van het schilderij Salomons Oordeel, dat nu in de raadszaal hangt.
Schilderij het Salomons Oordeel is vermoedelijk al 400 jaar in bezit van de gemeente Castricum. Volgens overlevering hing het in het kantoor van de schout. In 1780 werd Joachim Nuhout van der Veen door Mr. Joan Geelvinck tot schout van Castricum en baljuw en schout van Bakkum benoemd. Het origineel is van Peter Paul Rubens, dit schilderij is van een navolger van Rubens. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
Archeologie
De vrijwilligers hebben door het jaar heen diverse activiteiten verricht, binnen en buiten de gemeente.
In Bakkum werd in januari een tweede-eeuwse kapfibula gevonden en in maart een geknipte Willem I. Deze munt behoorde tot het Graafschap Holland en dateert van ongeveer 1213-1222.
In juni is er begeleiding geweest bij de aanbouw van een woning aan de Hollaan. Er is een zeer diep putje aangetroffen, een munt van Willem I uit 1827 en een koperen knoop.
In juli kwam in Limmen bij bouwwerkzaamheden aan het licht dat er mogelijk een grafheuvel was ontdekt. In dezelfde maand werd opnieuw een munt van Floris V in Egmond gevonden.
In augustus verleende Oud-Castricum assistentie bij een onderzoek in Heemskerk naar ijzertijdscherven.
In oktober is er begeleiding geweest bij het graven van een duinafwatering aan de voet van de Papenberg. Dit heeft een melkbus zonder deksel opgeleverd. Tussen de spoorlijn en de Westerweg in Heiloo is een pottenbakkersoven uit de Bronstijd gevonden.
Munt van Floris V. Foto Rino Zonneveld.
Archiefonderzoek
Al meerdere jaren wordt gewerkt aan de beschrijving van de geschiedenis van alle huizen die er in Castricum en Bakkum in het jaar 1898 stonden. In dat jaar is er door de gemeente Castricum een lijst aangelegd ter voorbereiding van een nieuw bevolkingsregister per 1 januari 1900, waarbij elk huis weer een nieuw huisnummer kreeg. Die nummering was niet per straat, maar een oplopend nummer voor elk gebouw: huis, schuur of stal en liep in 1898 van 1 tot en met 550. Het unieke van deze lijst is nu dat naast de naam van de hoofdbewoner ook het kadasternummer is vermeld van het gebouw, waarmee nauwkeurig de locatie is te bepalen en het zogeheten artikelnummer, waarmee via het Kadaster de eigenaar van het gebouw kan worden vastgesteld.
De doorlopende nummering was ondergebracht in de wijken A tot en met F, waarin toen de gemeente was verdeeld: wijk A Kerkbuurt wijk B Oosterbuurt wijk C Duinderbuurt wijk D is het duingebied gesplitst in een zuidelijk deel: Brabantsche landbouw en een noordelijk deel: Duinontginning; wijk E is Bakkum, toen gelegen ten noorden van de Zeeweg, gesplitst in Noord- en Zuid-Bakkum en wijk F gesplitst in Schulpstet en Noordeind.
Die beschrijving van elk huis loopt dan vanaf de start van het Kadaster in 1832 tot na de Tweede Wereldoorlog en vermeldt van elk huis of het perceel waarop het huis is gebouwd, het bouwjaar, de opeenvolgende eigenaren en/of bewoners met de namen, de jaren van geboorte, huwelijk en overlijden, de namen van de partner, het aantal kinderen, de bouw of verbouw van de woning, datum van koop of boedelscheiding en de locatie van het pand met behulp van kadastrale hulpkaarten.
De gegevens worden onder andere via de archieven in Alkmaar en Haarlem opgespoord.
In het verslagjaar is in de archieven ook gewerkt aan de reconstructie van de Castricumse families van voor 1811, aan de geschiedenis van de families Van Velzen en Admiraal en aan de rubriek met de gebeurtenissen honderd jaar geleden.
Nieuwe externe contacten
Met de Stichting KIST en de Stichting Alkmaardermeer-omgeving zijn separaat gesprekken gevoerd, waaruit blijkt dat onze doelstellingen op veel punten overeenkomen. Met beide stichtingen is afgesproken dat we elkaar zullen ondersteunen als dat gewenst en noodzakelijk is.
Voorkant wandel- en fietsboekje 75 jaar bevrijding.
Het bestuur
In het najaar liet Peter Sibinga weten zijn voorzittershamer per 1 januari 2021 te willen neerleggen. John Hommes heeft aangegeven dat hij deze taak op zich wil nemen. Ook Cor Smit heeft per 1 januari 2021 zijn bestuurstaak neergelegd. Hij blijft wel actief voor Oud-Castricum.
Op 31 december 2020 was het bestuur als volgt samengesteld:
Peter Sibinga, voorzitter;
Folkert Bangma, secretaris;
Theo Admiraal, penningmeester;
Rino Zonneveld, coördinator extern;
Rob van Weert (ad interim), coördinator intern;
Cor Smit, projecten.
Oud-Castricum is een gezonde stichting, waarvan het donateursaantal licht stijgt en op 31 december 2020 op 1.250 staat. Het bestuur dankt iedereen die hierbij een rol heeft gespeeld.
De Klompenbuurt in 1920 (Bakkummerstraat, vroeger Bergerweg): links is de wagenmakerij en smederij van Jan Hoebe, daarna de timmerman Ber van Benthem en aannemer Cor de Groot in het met metselwerk verfraaide pand. Aan de rechterkant is de rijwielherstelplaats van Herman Twisk. Beide ambachtslieden staan voor hun bedrijf: met fiets is Herman Twisk en met wagenonderstel is Jan Hoebe.
In het jaar 1920 is de organisatie van de brandweer aangepakt. Een motorbrandspuit wordt aangeschaft en een aantal dorpsbewoners wordt benoemd voor een functie bij de motorbrandspuit of de handbrandspuit.
Het gemeentebestuur start een project om de verbindingsweg Castricum – Egmond-Binnen – Bergen te verbeteren.
De komst van de rooms-katholieke lagere school heeft grote consequenties voor de openbare lagere school in Bakkum en in Castricum door de sterke teruggang van het aantal leerlingen. Voorbereidingen zijn gestart om beide scholen te vervangen door een meer centraal gelegen school.
De gebeurtenissen in Castricum van honderd jaar geleden zijn vooral ontleend aan de gemeenteraadsnotulen, de inkomende en uitgaande stukken van de gemeente Castricum, dossiers in het gemeentearchief, de provinciale bladen, de registers van de burgerlijke stand, enzovoorts.
1 januari 1920
Het gemeentebestuur bestaat uit burgemeester Lommen, de wethouders Petrus Kuijs en Cornelis Spaansen en de raadsleden Gerrit Kuijs, Geert Middelveld, Hendrik Schipper, Jacob Schuijt en Henderik Zandbergen. Klaas van Lunen is de gemeentesecretaris en Bernardus Res de gemeente-ontvanger.
Op 1 januari 1920 telt Castricum 4.418 inwoners. Dit aantal is op 31 december toegenomen tot 4.503. In het jaar 1920 vestigen zich in onze gemeente 567 personen, terwijl er 468 naar elders vertrekken. Er worden in dit jaar 117 kinderen geboren, er overlijden 131 inwoners en er worden 26 huwelijken gesloten.
Kiesgerechtigden: Castricum heeft 2.322 personen die de leeftijd van 25 jaar hebben bereikt. Volgens een opgave in mei 1920 is het aantal kiezers: 1.640 voor de Tweede Kamer, 1.610 voor Provinciale Staten en 1.591 voor de Gemeenteraad.
Op medisch gebied is er volgens een opgave per 1 januari 1920 binnen de gemeente werkzaam: als gemeentegeneesheer, verloskundige dokter Y. Schoonhoff, als vroedvrouw mejuffrouw J.J. Vahl, als apotheker mejuffrouw M.A. van der Vegte en verder zes geneesheren op Duin en Bosch.
Mejuffrouw Johanna Jeanetta Vahl (1882-1931). Zij was vroedvrouw te Castricum. Zij is op 31-07-1931 onder de elektrische tram naar Duin en Bosch verongelukt. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
7 januari 1920
De twee openbare lagere scholen staan in Castricum op de hoek van de Schoolstraat en in Bakkum aan de Van Oldenbarneveldweg. Onderzoek naar de mogelijkheid om beide scholen op te heffen en te vervangen door één school is gestart. De afstand tot de nieuwe openbare school moet voor de leerlingen nog goed af te leggen zijn. Bovendien worden veel leerlingen verwacht van personeel van Duin en Bosch. Als plaats wordt gedacht aan de Bakkummerstraat nabij de Vinkebaan.
De bocht Vinkebaan-Bakkummerstraat. Het huis wat nu nog herkend wordt is Bakkummerstraat 18, links van de man met de bakfiets. De woningen links zijn in 1943 op last van de bezetter afgebroken. Collectie Stuifbergen. Toegevoegd.
15 januari 1920
Het gemeentebestuur van Castricum heeft het initiatief genomen om de verbindingsweg Castricum – Egmond-Binnen – Bergen sterk te verbeteren door onder andere de weg te verbreden en scherpe bochten eruit te halen. De weg verkeert in een onhoudbare toestand.
Er is overleg met de hoofdingenieur van de Provinciale Waterstaat. Aan de gemeenteraad van Castricum wordt een voorlopig krediet van 250 gulden gevraagd om plannen en tekeningen te laten vervaardigen. Een verzoek wordt gericht aan de gemeenten Egmond-Binnen en Bergen als medebelanghebbend om hieraan financieel bij te dragen. Dat zal later dit jaar gaan gebeuren.
D.R. de Jong te Castricum krijgt voor 1.600 gulden de opdracht tot het maken van plan en tekening voor aanleg van de weg.
17 januari 1920
Verzoek van notaris Heenk om zijn notarisstandplaats te verplaatsen van Uitgeest naar Castricum. De regering is het er mee eens. Vervolgens blijkt dat Heenk in Uitgeest zijn eigen woning niet kan verkopen en ook geen geschikte woning in Castricum kan vinden. Hij wil daarom zijn verzoek weer laten vervallen. Het gemeentebestuur van Castricum wil echter een notarisplaats in Castricum en komt hier tegen in opstand.
Pas in april 1921 wordt notaris Heenk in Castricum zelf actief. Vanaf maart 1923 wordt hij namens Heenk waargenomen door kandidaat-notaris Stuyt (1880), tot die vanaf oktober 1924 hier als enige notaris zijn eigen standplaats heeft.
29 januari 1920
Willem Wulp (1883) is benoemd tot straatmaker-werkman voor de gemeente.
Willem (Wub) Wulp met vrouw Neeltje Beentjes en hun eerste kind Wilhelmina (Mien) bij de woning aan de Kramersweg 6 in Castrium, 1917. Collectie Stuifbergen. Toegevoegd.
Jan Dirk Korver (1895) uit Boskoop is benoemd tot fitter-stoker-werkman aan het gemeentegasbedrijf.
Voor de kapperswinkel van grote Bertus Stuifbergen is de gasploeg van het GGEBC aan het onderhoud bezig. Van links naar rechts: Nijsen, Nijman, Korsman, Korver en Kantonnier Bot. Jan Dirk Korver verhuisde in 1919 van Boskoop naar Castricum. De winkel is ook bekend vanwege Guurtje Stuifbergen de kleindochter van Klaas Stuifbergen en Guurtje Zonneveld. Dorpsstraat 93 in Castricum, 1921. Collectie Stuifbergen. Toegevoegd.
Aanpassing van de politieverordening dat de maximumsnelheid in de kom van het dorp van 10 op 20 kilometer per uur wordt gebracht.
Pieter Bleijendaal, gemeenteveldwachter in Castricum, 1920. Verkeerscontrole behoorde onder andere tot zijn taak. Toen de maximum snelheid voor motorvoertuigen in de Dorpsstraat in 1920 werd verhoogd van 10 tot 20 km per uur, werd een chronometer aan zijn uitrusting toegevoegd. Behalve veldwachter was hij ook bode, klokkenluider en deurwaarder voor de plaatselijke belastingen. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
Jaarboek 44, pagina 110
Door de gemeenteraad van Schagen wordt een wijziging van de gemeentewet voorgesteld om de burgemeester te benoemen door Hare Majesteit (H.M.) de Koningin uit een door de raad op te maken voordracht van drie personen. Zij vraagt andere gemeenten hen te steunen in hun voorstel. Dit onderwerp wordt uitvoerig besproken in de gemeenteraad.
Burgemeester Lommen.
Burgemeester Lommen is er fel tegen gekant. Hij maakt duidelijk aan welke eisen en kwaliteiten een burgemeester moet voldoen. Hij moet boven de partijen staan en onafhankelijk blijven van politieke stromingen. Lommen is een uitgesproken voorstander van benoeming door de Kroon. Hij zoekt nadrukkelijk de publiciteit over dit onderwerp en stuurt in gedrukte vorm zijn mening in een meerdere pagina’s tellend document naar de Nederlandse gemeenten.
Stranding eind december van een Duits schip, de lichter ‘Luzio’, op het strand van Castricum. Op 6 februari is gestart met het lossen van de lading.
20 februari 1920
De organisatie van de brandweer is aangepakt. De verordening op de brandweer is vastgesteld en omvat veertig artikelen. Het gemeentebestuur heeft voor 2.500 gulden een in goede staat zijnde motorbrandspuit gekocht van de gemeente Zaandam.
De brandspuit ‘Otto’ werd door de Gemeente Castricum in 1920 gekocht.
Op 11 maart worden de benoemingen bekend gemaakt van de personen die een functie hebben bij de motorbrandspuit en handbrandspuit.
Bij de motorbrandspuit: J. Tromp, Oosterbuurt, commandant. B.J. Roemer, Rijksstraatweg, motormachinist. J. Lute, Rijksstraatweg, motormachinist. C. Stolk, Duinkant, motorassistent. J. Houtenbos, Overtoom, pijpleider. G. Kabel, Rijksstraatweg, pijpleider. C.J. Peperkamp, Rijksstraatweg, slangenhouder. Th. de Groot, Schoolstraat, slangenhouder. G. de Nijs Jbzn., Overtoom, slangenhouder.
Bij de hand-brandspuit: A.C. Borst, Bakkummerweg, brandweercommandant. C. de Groot, Bakkummerweg, opperbrandmeester. J. Hoebe, Bakkummerweg, brandmeester.
23 februari 1920
Benoemingen van onderwijzend personeel aan de openbare lagere school. De huidige personeelsleden hebben allen een tijdelijk contract. In 1917 zijn de vaste leerkrachten bij vertrek vervangen door tijdelijke krachten in verband met de bouw van bijzondere scholen. Daardoor is leegloop ontstaan bij de openbare school in Bakkum en Castricum. Om nu subsidie te krijgen moeten de tijdelijke aanstellingen worden omgezet in vaste aanstellingen.
De rooms-katholieke raadsfractie is tegenstander van het benoemen van onderwijzeressen vanwege het ontslag bij huwelijk. Zij onthouden zich in dat geval van stemming. Dat leidde in de vorige raadsvergadering tot het verlaten van de vergadering door drie raadsleden, waardoor het voorstel niet meer in stemming kon worden gebracht.
De burgemeester wil tegemoetkomen aan de wensen van de bewoners die ver van het gemeentehuis wonen en zal elke donderdag van 11 tot 13 uur te spreken zijn in het café van de heer C. Castricum te Bakkum (De Goede Verwachting).
Café ‘De Goede Verwachting’ van Willem Castricum. Heerweg 36 in Bakkum, 1920. Collectie Stuifbergen. Toegevoegd.
6 maart 1920
De krant meldt dat bij het bestuur van de kiesvereniging het plan bestaat om, nu aan de vrouwen het kiesrecht is gegeven, de vrouwen in een vergadering bijeen te roepen en hun de betekenis van het vrouwenkiesrecht uiteen te zetten. Een spreekster zal daarvoor naar Castricum komen.
8 april 1920
Tot leden van het Burgerlijk Armbestuur zijn gekozen:
mejuffrouw J.J. Vahl,
mejuffrouw A. Louter-de Weijer,
de heer Jb. de Nijs,
B.A. Res,
G. Kuijs,
P. Korn,
P. de Vries.
In het Burgerlijk Armenhuis (bejaardenhuis) worden acht bewoners verpleegd.
Het Burgerlijk Armenhuis aan de Overtoom 40-54 in Castricum, 1912. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
Jaarboek 44, pagina 111
22 april 1920
Opgave aan de inspecteur der directe belastingen te Alkmaar van de vergunninghouders voor de verkoop van sterke drank en de huurwaarde voor het bedrijf:
A. van Benthem, 218,25 gulden, wijk A, nummer 31, Hoek Dorpsstraat-Burgemeester Mooijstraat.
J.B. Koopman, 285 gulden, wijk A, nummer 72, De Rustende Jager.
R. van Benthem, 236 gulden, wijk A, nummer 121, De Vriendschap
P. Schotvanger, 162 gulden, wijk A, nummer 49, Burgemeester Mooijstraat (De Harmonie).
K. de Vries, 75,20 gulden, wijk B, nummer 198, Beverwijkerstraatweg (Duinzicht).
L.A. Burgering, 62 gulden, wijk C, nummer 356, Bakkummerstraat.
W. Borst, 75 gulden, wijk E, nummer 473, nu (in 2021) Fase Fier.
C. Castricum, 110 gulden, wijk E, nummer 449, Heereweg (De Goede Verwachting).
C. Stuifbergen, 100,75 gulden, wijk A, nummer 29a, Dorpsstraat (De Landbouw).
G. van Egmond, 87,50 gulden, wijk E, nummer 463, nu (in 2021) Heereweg nummer 12 (Café De Onderneming).
Gert van Egmond voor zijn herberg annex café De Onderneming. Heereweg 12 in Bakkum, 1920. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
26 april 1920
Vergunning is verleend aan het Provinciaal Electriciteitsbedrijf in Noord-Holland (PEN) voor het bouwen van een transformatorhuisje op het kruispunt ‘Bakkummerweg en de weg naar ’t Noordeinde’ (Stetweg).
Op de kruising van Bakkummerstraat, van Oldenbarneveldweg en Stetweg werd in 1920 een transformatorhuisje gebouwd.
18 mei 1920
Raadsbesluit tot vaststelling van een verordening op heffing van belasting op het houden van honden (KB 28-10-1920).
11 juni 1920
Jacob Schuijt heeft bij schrijven van 31 mei ontslag genomen als lid van de gemeenteraad. Tot nieuw raadslid wordt Petrus Twisk benoemd; hij wordt op 9 juli beëdigd en geïnstalleerd.
30 juli 1920
De vereniging ‘Castricum Vooruit‘ verzoekt de gemeente om een verordening vast te stellen, waarbij gedurende het zomerseizoen de bewoners verplicht zullen worden tweemaal per dag het weggedeelte voor hun woning te besproeien, alsmede de weg voor hun huis van vuiligheid te reinigen. Het verzoek wordt voor kennisgeving aangenomen.
Het bestuur van de bouwvereniging Goed Wonen verzoekt een verhoging van het bouwvoorschot voor de bouw van de tien woningen aan de Bakkummerstraat en tien woningen aan de Zeeweg; het verzoek wordt ingewilligd.
Deze huizen zijn door bouwvereniging Goed Wonen in 1920 gebouwd voor Duin en Bosch personeel. Zeeweg in Bakkum. Collectie Stuifbergen. Toegevoegd.
27 augustus 1920
In overleg met J.H.L. van Kortenhof, directeur van het gasbedrijf, komt er een einde aan zijn dienstverband. Met ingang van 1-12-1920 krijgt hij eervol ontslag.
A. de Wit uit Velseroord is verzocht om tijdelijk vanaf 1 september de leiding van het gasbedrijf over te nemen. Jac. van Hoeve, directeur van de gasfabriek te Visby in Zweden, wordt benoemd per 28 januari 1921.
Op 27 februari 1914 werd de steenkolengasfabriek in bedrijf gesteld. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog stegen de kolenprijzen en waren de eerste jaren van de fabriek verliesgevend. Het buizennet was beperkt en velen zijn dus nog niet aangesloten. Per 1 januari 1920 bemiddelde het bedrijf ook voor de stroomleverantie. Deze gashouders zijn voor opslag van het geproduceerde lichtgas. Gasstraat in Castricum. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
Jaarboek 44, pagina 112
In de gemeenteraad is de vraag binnengekomen of het instandhouden van de gasfabriek al of niet in strijd is met het algemeen gemeentebelang, omdat het bedrijf jaarlijks een aanzienlijk tekort oplevert.
Aan de directeur van de Gasfabriek in Harderwijk is op 28 augustus verzocht een onderzoek in te stellen. Het resultaat meldt drie overwegingen:
uitbreiding van gasproductie door aansluiting van naburige gemeente;
verkoop van gasfabriek;
voortzetting van de exploitatie.
De achterkant van de gasfabriek aan de Gasstraat in 1933. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
Voorstel van Burgemeester en Wethouders (B&W) om voor de tijd van een jaar ten behoeve van de malariabestrijding aan de afdeling Noord-Holland een bijdrage te verlenen van vijf cent per inwoner, waaronder ook de patiënten van Duin en Bosch. Uitvoerige discussies in de raad of de patiënten wel of niet moeten meetellen.
19 september 1920
Jan Res, tuinder, heeft zijn huis en tuin aan de westzijde van de Mient nabij het station. Hij maakt bezwaar tegen onteigening van een deel van zijn tuin voor de uitbreiding van het stationsemplacement, omdat er dan te weinig overblijft om zijn bedrijf te kunnen uitoefenen.
Het huis van Jan Res aan de Mient 2 in Castricum, 1925. Afgebroken tijdens de Tweede Wereldoorlog. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
In het kader van de Hinderwet zijn verzoeken ontvangen van Castricumse ondernemers voor vergunning voor het plaatsen van een elektromotor in hun werkplaats, soms met schets van de opstelling en met opgave van het motorvermogen:
Firma Balvers en Hopman, machinale houtbewerking, Vinkebaan;
A.C. Borst, timmermanswerkplaats, Bakkummerstraat
J. Vlaar, timmermanswerkplaats Bakkummerstraat.
12 oktober 1920
Onderwijzer H.A. Nijsen en hoofd van de Openbare Lagere School in Bakkum verzoekt eervol ontslag in verband met zijn benoeming tot onderwijzer in de te openen rooms-katholieke jongensschool alhier en wel met ingang van 1 december. Zijn verzoek wordt ingewilligd.
Groepsfoto voor het jubileum van meester Nijsen. Duinrandschool, Oldenbarneveldweg 37 in Bakkum. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
11 november 1920
De rooms-katholieke bewaarschool vraagt een subsidie van 1.500 gulden; deze wordt voor een bedrag van 1.250 gulden verleend.
Kring kinderen op de kleuterschool aan de Dorpsstraat (destijds genoemd de bewaarschool), naast het voormalige zusterhuis. De juffrouw was Fie ‘de koster’ (dochter van Kees Stuifbergen, de koster van de Pancratius kerk). Het meisje met de donkere jurk is Coba Brandjes. Dorpsstraat 109 in Castricum, begin jaren (negentien) dertig. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
17 december 1920
Johannes Bartholomeus Koopman (1881) verzoekt aan Burgemeester en Wethouders om hem als makelaar aan te stellen; zijn aanstelling wordt goedgekeurd.
24 december 1920
Opgave aan de Commissaris van de Koning dat voor Castricum een huurcommissie is ingesteld, waaronder tevens ressorteert de gemeente Limmen. Als voorzitter van deze commissie is gemeente-opzichter G. Slop benoemd.
Simon Zuurbier
In 1920 werd deze gereformeerde kerk aan de Beverwijkerstraatweg gebouwd.
