Ongevallen in Bakkum (Jaarboek 34 2011 pg 61-63)

Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder toestemming van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.

Jaarboek 34, pagina 61

Twee tragische ongevallen in Bakkum

De gesloten begraafplaats op het terrein van het vroegere Provinciaal Ziekenhuis Duin en Bosch.

Stilte heerst er op de in 1963 formeel gesloten begraafplaats op het terrein van het vroegere Provinciaal Ziekenhuis Duin en Bosch in Bakkum. Zachtjes ritselen de bladeren aan de bomen en er klinkt gezang van bosvogels. Het is alsof bij het betreden van de paden het knisperen van de schelpen al te veel geluid maakt. Welke voorbije levens gaan er schuil achter enige raadselachtige teksten op grijze en soms verzakte grafstenen?

Op de begraafplaats bevinden zich onder meer graven van mensen die in de geschiedenis van Duin en Bosch en de Castricumse gemeenschap een belangrijke functie hebben vervuld. Zo is het graf van Dr. Jacobi, de grondlegger en de eerste geneesheer-directeur van Duin en Bosch, nog altijd aanwezig. Dat geldt ook voor het graf van Wilhelm E. van Keeken, destijds hoofd Economische Dienst van het ziekenhuis en medeoprichter van de Bakkumse tennisclub.
Ook liggen er jonge mensen begraven waarvan het overlijden diepe indruk heeft gemaakt op de plaatselijke bevolking. Hiertoe behoren de twee volgende tragische ongevallen in Bakkum.

Volgert Koeman en Johanna Maria Blei met hun twee kinderen Gerrit en Henk.

De gebroeders Koeman

Op het eerste grafveld, links van het toegangspad, bevindt zich een graf met twee achter elkaar geplaatste stenen. Het is het graf van Gerrit en Henk Koeman, kinderen van Volgert Koeman en Johanna Maria Blei. Volgert was verpleger, die met zijn gezin nabij het ziekenhuis woonde in een van de zogenaamde ‘broederwoningen’. Hun zoon Gerrit, geboren op 23 januari 1916, overleed op 12 december 1921 als gevolg van een infectieziekte. Op de slecht leesbare grafsteen staat: ‘Hier rust onze lieve jongen Gerrit Koeman, Overleden 12 December 1921’.

Gerrit was nog geen 6 jaar oud. Zijn broer Henk kwam in 1929 op 12-jarige leeftijd op tragische wijze om het leven door een ongeval.

Voor de aanleg van de Prof. Winklerlaan en de bouw van enkele woonhuizen tegenover de huidige Antoniusschool is een stuk duinterrein afgegraven. In dit voormalige stukje duin, nabij het huis van zijn ouders, had Henk in de herfstvakantie met zijn vrienden een diepe kuil gegraven en deze afgedekt met boomstammetjes, takken, een oud vloerkleed en daar weer aarde bovenop.

Het werd een onzichtbare hut, die ook de maanden daarna door de jongens werd bezocht. Toen Henk op een bepaald moment alleen in de kuil was, stortte deze in. De andere jongens konden met hun blote handen weinig beginnen en renden naar de ouderlijke woning van Henk om hulp te halen. Helaas duurde dit te lang. Na enige tijd werd de jongen levenloos uit het zand gehaald.

Tiny van Vlaanderen-Boot (1925) kan zich het ongeval uit de verhalen van haar moeder nog goed herinneren:
“Wij woonden destijds naast het gezin Koeman, omdat mijn vader ook verpleger was bij Duin en Bosch. Mijn broers Joop en Cor waren vrienden van Henk en hadden meegeholpen aan het maken van de hut. De jongens waren daar erg enthousiast over. Ze hadden er allerlei dingen in verborgen en brandden er kaarsen. Toen de kuil was ingestort, waren mijn vader en die van Henk met behulp van buren lange tijd bezig om het zand weg te krijgen. Henk was echter niet meer te redden. Het werd daarna een

Jaarboek 34, pagina 62

vreselijke nacht. Wij hoorden door de muren onafgebroken het huilen van zijn moeder en zijn zusjes. Mijn moeder was er steeds om ze bij te staan en mijn broers waren totaal van streek. Zij beseften heel goed dat ze net aan de dood waren ontsnapt …”

Het is te begrijpen dat vader en moeder Koeman, hun twee dochters Mien en Truus en hun (tweede) zoon Gerrit na het plotselinge overlijden van Henk totaal ontredderd waren.

De grafstenen van de broertjes Gerrit en Henk Koeman.

De grafsteen van Henk is er slecht aan toe, maar de tekst is nog goed te lezen en luidt: ‘Hier rust onze lieve jongen Hendrik Jacobus Koeman, Geboren 18/3 1917, Overleden 2/12 1929’.

Jantje Blei op een zomerse dag op het strand. Waarschijnlijk is hij in diezelfde zomer om het leven gekomen.

Het ongeval met Jan Blei

Jan Blei was het vierde kind uit het huwelijk van Johannes Hendricus Blei en Catharina Cornelia Lute. Het gezin woonde aan de Dr. Jacobilaan.

Op 24 juli 1936 was Jan aan het spelen op ‘Het duintje’, dat tussen de Van der Mijleweg en de broederwoningen lag. Daar stonden houten radio-antennepalen, met aan de bovenkant een zinken kapje om inwateren tegen te gaan. Door onbekende oorzaak is een van die palen plotseling omgevallen, waardoor het hoofd van het spelende kind werd getroffen. Jan, die net 5 jaar was geworden, was op slag dood.

In 1937 werd Janny, het vijfde kind, geboren. Ook vader Blei was verpleger op Duin en Bosch.

Het graf van Jan Blei, in 1977 bezocht door een jong familielid.

Het zag er naar uit dat het graf van Jan niet meer gevonden kon worden, maar een foto uit 1977 bracht daar verandering in. Op de foto staat een gebroken zuil op een onderbouw. In die onderbouw zit aan de voorzijde een

Jaarboek 34, pagina 63

witmarmeren tekstplaat met het opschrift: ‘Hier rust onze lieveling Jan Blei, Geboren 10 Juli 1931, Overleden 24 Juli 1936’. Het grafmonument staat binnen een rechthoek van natuurstenen banden met daarop zes natuurstenen kettingpaaltjes. Op de foto staat ook een grafsteen met de naam Frans Bakker. Omdat die grafsteen er nog staat, kon het graf van Jan Blei worden gevonden. De zuil met de onderbouw bestaat niet meer, maar de tekstplaats ligt midden op het graf, verborgen onder afgevallen bladeren. Het graf wordt nog slechts gemarkeerd door de al eerder genoemde stenen banden met de kettingpaaltjes.

Jantje Blei, met de hond van de buren geportretteerd, in 1938 door Henri Braakensiek aan de hand van een foto.

Een schilderij

Twee jaar na zijn dood is van Jan aan de hand van een foto een schilderij gemaakt. Toen dat een keer uit de lijst was gehaald, bleek het gesigneerd te zijn door de vrij bekende Henri Braakensiek met de toevoeging ’38. Braakensiek werd in 1891 in Amsterdam geboren. Hij maakte tekeningen en schilderijen van landschappen, stadsgezichten, figuren uit het mondaine leven, portretten en naakten. Zijn werk is zeer gevarieerd en zeker niet typisch Hollands, omdat hij beïnvloed werd door verschillende internationale stromingen. Henri Braakensiek is in 1941 te Amsterdam overleden.

Familierelatie

Opmerkelijk is dat tussen de zo ongelukkig getroffen gezinnen een familierelatie bestond.

Johanna Maria Blei, echtgenote van Volgert Koeman, en Johannes Hendricus Blei waren halfzus en halfbroer, met als gemeenschappelijke vader Hendrik Jacobus Blei.

De ouders Koeman-Blei hebben hun tweede kind Hendrik Jacobus, geheel volgens de traditie, vernoemd naar de vader van moeders kant.

De ouders Blei-Lute hebben, ook al volgens traditie, hun eerste kind Hendrik Jacobus naar de vader van vaders kant vernoemd.

Zonder elkaar gekend te hebben waren de jong overleden kinderen Koeman en Blei neven van elkaar.

Ernst Mooij
Hans Boot

Bronnen:

Schumm, Gerrit, De begraafplaats van Duin en Bosch, 22e Jaarboek Oud-Castricum (1999);
Camps, Jan, Honderd jaar patiëntenzorg in het Psychiatrisch Ziekenhuis Duin en Bosch, 32e Jaarboek Oud-Castricum (2009)

Met dank aan: Loes Wormsbecher-Blei, Janny Blei-Altena, Tiny Boot-van Vlaanderen en mevrouw H. Koeman-De Haan.