Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder toestemming van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.
Jaarboek 45, pagina 92
Jaarverslag 2021
Het wordt in de bijdragen van de diverse teams zeker ook nog herhaald, maar 2021 werd vooral overschaduwd door corona. Maar ondanks alle beperkingen zijn de vrijwilligers in 2021 erg actief geweest. Grote waardering hiervoor is zeker op zijn plaats. Helaas heeft de jaarlijkse donateursavond geen doorgang kunnen vinden.
Archeologie
Het team, dat dit jaar bestaat uit bestaat uit acht actieve leden, is aangesloten bij afdeling 9 van de Archeologische Werkgemeenschap Nederland. Door het hele jaar heen is de gemeente geadviseerd als het om hoge archeologische verwachtingen ging, bij op handen zijnde verstoringen van het bodemarchief.
Ondanks corona kon het buitenwerk, met inachtneming van de regels, doorgaan. We zijn binnen en buiten Castricum actief geweest.
Enkele hoogtepunten:
In het begin van het jaar waren er een paar mooie muntvondsten in Bakkum. Voor de kenners een Floris 4 of Willem 2 en een Otto 2. Dat zijn munten uit de dertiende eeuw. Door de vondsten stond er een artikel over metaaldetectie ‘Zilver in Bakkumse bodem’ in het Noordhollands Dagblad. Onze vrijwilligers Joep Fokker en Ron van Wezop kwamen daarin aan het woord.
In februari werd er een Jan 1 of 2 gevonden en een Floris V, ook beide uit de dertiende eeuw. Behalve munten werden er ook andere metalen voorwerpen gevonden, zoals een prachtige bronzen kromme naald uit de vroege middeleeuwen.
In het opgraafseizoen werden onze vrijwilligers regelmatig uitgenodigd om te assisteren bij archeologiebedrijven. In april, mei en juni is gewerkt bij Hollandia in Heiloo, waar een bronstijdpottenbakkerij het licht zag.
In IJmuiden werden twee waterputten van gestapelde potten gevonden. Gestapelde potten is een kenmerk van de regio in de eerste twee eeuwen van de jaartelling.
Weer in Heiloo stuitte men op 34 waterputten, een kinderschoentje en op een andere locatie een bronstijdwaterput en een trip, een houten klomp.
Bij werkzaamheden aan de Vinkebaan kwamen we de fundering van een Walzkorperstelle uit WO II tegen.
In juni werd in Limmen op een stukje nooit verstoord land een Romeinse As (munt) gevonden.
In juli werd een met zilverdraad versierde fibula uit de vijfde eeuw gevonden tijdens monitoring in het duingebied.
Jaarboek 45, pagina 93
In Heiloo kwam een waterput met gevlochten filter op de bodem tevoorschijn. Er werd eveneens in Heiloo een bewerkt op een zaag lijkend bot gevonden. Na determinatie blijkt het te gaan om een oude wolkam uit 1000 jaar voor Chistus. Tevens werd een stuk bewerkt barnsteen van 3 tot 4 centimeter gevonden.
In de warme augustusmaand is bij Uitdam geholpen om een vijftiende-eeuwse boerderij bloot te leggen.
In december is het boek ‘Kennemerland in metaalvondsten’ uitgegeven. Hierin worden zeer vele vondsten van onze plaatsgenoot Herman Zomerdijk in geschiedkundige context behandeld.
We zien terug op een actief 2021 en zijn benieuwd wat onderzoek in 2022 laat zien.
Archiefbeheer
In de archiefruimte is het nodige herschikt naar onderwerpen die bij elkaar horen. Het ontsluiten van de bibliotheekcollectie is zo goed en kwaad als mogelijk voortgezet. Het oorlogsdagboek van Annie van Nievelt, dat wij in kopie in onze collectie hebben, is door Marja Lute-Stet uitgetypt tot een digitaal document.
De documentenbank is dit jaar weer behoorlijk uitgebreid door de invoer van veel krantenartikelen.
Archiefonderzoek
De beschrijving van de geschiedenis van alle huizen die er in Castricum en Bakkum in het jaar 1898 stonden, en waaraan meerdere jaren is gewerkt, is gereed. In dat jaar is er door de gemeente Castricum een lijst aangelegd ter voorbereiding van een nieuw bevolkingsregister per 1 januari 1900, waarbij elk huis weer een nieuw huisnummer kreeg. Die nummering was niet per straat, maar bevat een oplopend nummer voor elk gebouw: huis, schuur of stal en liep in 1898 van 1 tot en met 550. Met de naam van de hoofdbewoner en aanvullende kadastergegevens zijn de eigenaar en de locatie van het pand vastgesteld. De woningen in de wijken A tot en met F zijn beschreven.
De gemeente was in 1898 verdeeld in:
- Wijk A Kerkbuurt
- Wijk B Oosterbuurt
- Wijk C Duinderbuurt
- Wijk D is het duingebied gesplitst in een zuidelijk deel: Brabantsche landbouw en een noordelijk deel: Duinontginning
- Wijk E is Bakkum, toen gelegen ten noorden van de Zeeweg, gesplitst in Noord- en Zuid-Bakkum en
- Wijk F gesplitst in Schulpstet en Noordeind.
Op termijn is het de bedoeling dat de gegevens per woning digitaal zijn te raadplegen door het aanklikken van de woning op een digitale kaart van Castricum. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van CasGis dat bouwt op informatie uit het nationale HisGis-programma van de Fryske Akademie en de KNAW. Doel van HisGis is alle kadastrale informatie, die in het begin van de 19e eeuw voor het eerst beschikbaar kwam, digitaal toegankelijk te maken. Inmiddels zijn alle woningen in Castricum in 1898 op een digitale kaart opgenomen en wordt gewerkt aan het inbrengen en verbeteren van gegevens.
Een vervolg van het project 1898 is een beschrijving van de bewoningsgeschiedenis in 1930. In dat jaar is de gemeente Castricum overgegaan van een huisnummering per wijk naar een huisnummering per straat. Vanaf 1930 is elke straatnaam officieel en in een lijst van straatnamen en huisnummers vastgelegd met vermelding van de hoofdbewoner van het betreffende huisnummer.
Inmiddels is de beschrijving van de bewoningsgeschiedenis van Breedeweg, Dr. Jacobilaan, Mient, Overtoom, Schoolstraat, Schoutenbosch, Sifriedstraat en Vinkebaan gereed.
Voor deze beschrijvingen zijn naast de familiegegevens ook veel kadastrale gegevens uit de archieven in Alkmaar en Haarlem gebruikt.
In het verslagjaar is in de archieven ook gewerkt aan de reconstructie van de Castricumse families van voor 1811 en verder voor het jaarboek aan de rubriek met de gebeurtenissen honderd jaar geleden, aan de geschiedenis van de Overtoom en aan de geschiedenis van de families Admiraal en Poel.
Cultuurhistorie en Monumenten
Voor de communicatie binnen de taakgroep is evenals in 2020 vooral van de digitale mogelijkheden gebruik gemaakt. Slechts enkele vergaderingen van de Monumentenraad en de Klankbordgroep Duin en Bosch vonden doorgang. Met de gemeentelijke functionaris voor erfgoedzaken hebben we regelmatig contact onderhouden. Bij het pleidooi van de Monumentenraad voor uitbreiding van uren van deze adviseur hebben wij ons graag aangesloten. Gepubliceerde omgevingsvergunningen zijn beoordeeld, evenals het voorontwerp Omgevingsvisie.
Aan het gemeentebestuur is voorgesteld monumenten- informatieborden te plaatsen bij de voormalige boerderij Albert’s Hoeve en bij de eendenkooi. Ook is voorgesteld om schildjes (ANWB-model) beschikbaar te stellen voor
Jaarboek 45, pagina 94
gemeentelijke monumenten en mee te werken aan een krantenpagina ter promotie van ons erfgoed. Suggesties werden gedaan voor verbetering van de gemeentelijke website. Aandacht is gevraagd voor herstel van de tankval. Een presentatie over cultuurhistorie wordt voorbereid in samenwerking met de stichting Alkmaardermeeromgeving.
Aan de politieke partijen zijn aanbevelingen gestuurd voor partijprogramma’s op het gebied van erfgoed. Over de mogelijkheid om de gevels van het oude ‘Armenhuis’ aan de Overtoom in de oorspronkelijke staat terug te brengen, hebben we overleg geopend met de eigenaar, een gespecialiseerd bouwbedrijf en de gemeente. In onderzoek is voorts de restauratie van drie houten graftekens bij de dorpskerk.
Tenslotte is de voorbereiding van een interactieve kaart, als basis voor de kennis over Castricum rond de totstandkoming van het kadaster, een stap dichterbij gekomen dankzij het werk van het team archiefonderzoek.
Fotografie en film
Ook dit jaar werden de geplande werkzaamheden flink verstoord door de coronamaatregelen, waardoor we een groot deel van het jaar niet in onze werkruimte terecht konden.
Gelukkig hebben we de mogelijkheid om thuis ook aan de diverse informatiebanken te werken. Dit jaar hebben we daarom veel materiaal thuis uitgezocht en verwerkt. Er zijn heel veel dia’s gescand en er is onderzocht of ze al aanwezig waren. Ook losse foto’s zijn bekeken en eventueel ingevoerd.
ICT
In 2021 zijn de voorbereidingen gestart voor de aanschaf van nieuwe PC’s, bijbehorende schermen en een nieuwe NAS. De huidige PC’s en NAS waren alle al ouder dan acht jaar.
Jaarboek
Ondanks de beperkingen vanwege de coronamaatregelen is de redactie er in 2021 in geslaagd om een gevarieerd 44e Jaarboek samen te stellen, dat opnieuw 120 pagina’s bevat.
Indien mogelijk vergaderden de redactieleden bij elkaar thuis, maar vaak werden de artikelen digitaal behandeld. Rond de zomer werd afscheid genomen van Nico Lute en Anneke Zonneveld, maar dat vormde geen belemmering voor de tijdige opmaak van het nieuwe jaarboek door uitgeverij Pirola, die er ook voor zorgde dat de boeken eind oktober van de persen rolden in een oplaag van 1.500 exemplaren.
Gelukkig was het mogelijk om op de gebruikelijke wijze het eerste exemplaar van deze 44e editie op 29 oktober feestelijk uit te reiken aan mevrouw Tienk Smeets. Zij is de dochter van de man die van 1945 tot 1968 burgemeester was van Castricum.
Tentoonstellingen
De coronamaatregelen hebben ook grote invloed gehad op het werk van onze taakgroep.
In 2021 bleef de tentoonstelling ‘75 jaar Bevrijding’ hangen tijdens de schaarse open dagen.
Ondertussen startte de taakgroep met de voorbereidingen van de tentoonstelling ‘Emigratie’. We proberen hierin een beeld te schetsen van het waarom en het hoe Castricummers een nieuw leven hebben opgebouwd in het buitenland. De opening van deze tentoonstelling heeft plaatsgevonden in mei 2022.
Het bestuur
In het jaar 2021 heeft John Hommes de voorzittershamer van Peter Sibinga overgenomen. Nadat Theo Admiraal had aangegeven dat hij het penningmeesterschap wilde neerleggen, zijn we er in geslaagd Rick Buijsingh voor de functie te interesseren en is hij als opvolger benoemd. Albert Lourens, al eerder bestuurslid, heeft de nog openstaande vacature ingevuld.
Bestuurssamenstelling per 31 december 2021:
- John Hommes, voorzitter
- Folkert Bangma, secretaris
- Rick Buijsingh, penningmeester
- Rino Zonneveld, coördinator extern
- Albert Lourens, coördinator intern.
Het bestuur is in dit jaar zes keer bijeengeweest, waarvan drie keer online.
Oud-Castricum is een gezonde stichting, waarvan het donateursaantal op 31 december 2021 op ruim 1.200 stond. Het bestuur dankt iedereen die hiertoe in het afgelopen jaar heeft bijgedragen.
Folkert Bangma
