Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder toestemming van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.
Jaarboek 37, pagina 111
Jaarverslag 2013
In 2013 ontvielen de werkgroep drie markante leden: voorzitter Frans Duffhues, Lien Steeman en Loek Zonneveld. Zij zijn van grote betekenis geweest voor Oud-Castricum.
Ook in het afgelopen jaar hebben de werkgroepleden zich ingezet voor het in herinnering houden van de historie van Castricum en Bakkum. Met medewerking van Oud-Castricum is met behulp van crowdfunding een film gerealiseerd over de Slag bij Castricum in 1799.
Een ander voorbeeld is de in december voltooide restauratie van het grafmonument van Dr. Jacobi op de begraafplaats van Duin en Bosch.
Het college van burgemeester en wethouders stemde in principe in met de uitbreiding van het gebouw van de werkgroep.
Enkele belangrijke gebeurtenissen volgen nu in chronologische volgorde:
- 7 januari: nieuwjaarsreceptie in De Duynkant;
- 9 april: kennismakingsbezoek van het bestuur aan de Historische Vereniging Oud-Heiloo;
- 3 juni: overlijden Hans van Deelen, medeoprichter van Oud-Castricum;
- 25 juli: overlijden voorzitter Frans Duffhues;
- 21 september: excursie naar Broek in Waterland;
- 6 oktober: première van de film ‘Soldaat onder het zand’ van Pauline van Vliet over de Slag bij Castricum in 1799;
- 9 oktober: overlijden van Lien Steeman;
- 13 oktober: rondleiding in huis Nijenburg in Heiloo;
- 17 tot en met 19 oktober: ‘Effe buurten’, nostalgische avonden in hotel Borst met medewerking van Oud-Castricum;
- 25 oktober: uitreiking van het 36e Jaarboek in Johanna’s Hof in Bakkum aan Ronald Snijders, voorzitter van de Vereniging Kennemer IJsbaan en Jan Boesenkool, vroegere eigenaar van Drukkerij Boesenkool. Tevens een presentatie van de inhoud van het jaarboek en vertoning van twee films van Hans Kinders over 80 jaar Kennemer IJsbaan en de Castricumse drukkers en kranten;
- 6 november: schriftelijke principetoestemming van burgemeester en wethouders om De Duynkant uit te breiden;
- 11 november: presentatie van het bordspel ‘Dorpsduel’, waaraan de werkgroep heeft meegewerkt;
- 14 november: donateursavond in Geesterhage met een lezing van de Castricumse bioloog Rolf Roos over historische kaarten van de duinen van Noord-Holland;
- 22 november: ingebruikgeving van de plaquette van Dokter Leenaers door de werkgroep aan de bewoners van het Dr. Leenaershuis aan de Mient;
- 12 december: overlijden van Loek Zonneveld;
- 13 december: overdracht van het gerestaureerde grafmonument van Dr. Jacobi door Oud-Castricum aan de directeur van het ziekenhuis Dijk en Duin.
De activiteiten van de werkgroep zijn ingedeeld in negen taakgroepen, waarvan hierna een verslag volgt.
Archeologie (Rino Zonneveld)
De taakgroep Archeologie van de werkgroep Oud Castricum bestond in 2013 uit vijf leden.
Rino Zonneveld maakt deel uit van de taakgroep Beleving van de Stichting Geopark Oer-IJ. In 2013 hebben er zeven bijeenkomsten van deze groep plaatsgevonden. In mei is een vrij zeldzaam 17e-eeuws Russisch reisicoon gevonden, dat mogelijk afkomstig is van de Engels-Russische invasie in 1799.
Werkgroep Oer-IJ
De Werkgroep Oer-IJ bestaat uit circa 14 leden uit de gehele regio Oer-IJ. Oud-Castricum is vertegenwoordigd in deze werkgroep en heeft belangrijke raakvlakken met deze organisatie.
Aan de gemeente is enkele malen advies uitgebracht bij op handen zijnde verstoringen van het bodemarchief.
In maart is er op de Zanderij tot driemaal toe uitgebreid detector onderzoek geweest. Hieruit zou de aanwezigheid van een beschoeide geul en lading van een schip kunnen blijken. Over de voorlopige bevindingen zijn in maart en april lezingen gegeven door Martin Meinster van het bedrijf Empec in samenwerking met Ron van Wezop van Oud-Castricum. In mei is er overleg geweest met de gemeente betreffende het uitvoeren van een waarderend onderzoek naar voorwerpen ter datering van de vermoede resten op de Zanderij. Er vond in juli overleg plaats met de gemeente Castricum betreffende archeologie en het beleid. De cultuur- en archeologieadviseurs van de gemeente hebben een rondleiding gehad langs interessante archeosites in de gemeente.
Nauwlettend zijn door Tom de Kleijn, Louis Oppenheimer, Ron van Wezop en Willem Visser de verrichtingen in het landschap gevolgd bij de waterberging Benes in Uitgeest. Op basis van detectorvondsten is in 2014 het onderzoek voortgezet. De vondsten zijn onder andere munten, een fibula en scherfmateriaal. Bij de aanleg van een beregeningsinstallatie is in de gebieden Bakkum-Noord en Egmond-Zuid door de werkgroep geassisteerd voor de archeologische aspecten. Er zijn op 140 cm diepte ploegsporen en streep-band aardewerk aangetroffen uit de late bronstijd – vroege steentijd.
Jaarboek 37, pagina 112
Er is een bijdrage geleverd aan het in 2014 uit te geven fietsboekje ‘Fietsen door de Heerlykheden Castricum, Akersloot, Limmen en Bakkum’.
Ook is er meegewerkt aan en geadviseerd bij het tot stand komen van de film ‘Soldaat onder het Zand’ en de inrichting van de gelijknamige tentoonstelling in De Hoep. Rond die tijd werd er in de duinen een skelet van een Russische soldaat uit 1799 gevonden.
In september werd er in het Hof van Kijk-Uit een lezing archeologie verzorgd voor het Castricumse Ondernemers Verbond onder de titel ‘Oude meuk van vergeten voorouders’. Daarnaast is er deelgenomen aan de activiteiten behorende bij het bouwoffer en de eerste paal van ‘Het huis van Hilde’ en is meegewerkt aan de archeocontactdagen, die tevens in het teken staan van het te bouwen provinciaal Archeologisch Informatiecentrum te Castricum.
Meer dan 300 kg archeologisch materiaal werd gedetermineerd en naar het provinciaal depot gebracht. Er wordt in ons gebouw nog steeds gewerkt aan de conservering van archeologisch materiaal.
Archief (Peter Levi)
Elk jaar krijgt de werkgroep weer veel nieuw materiaal door schenkingen, zoals boeken, kaarten, foto’s en voorwerpen met betrekking tot Castricum en Bakkum. Dit materiaal wordt dan verwerkt en beschreven.
Er is een begin gemaakt met het registreren van de voorwerpen uit onze collectie. Deze zijn straks met foto te bekijken via de website, net als de foto’s.
Het boekenbestand wordt constant aangevuld met nieuw aangeschafte of geschonken exemplaren. Onze collectie is nu ook via de website toegankelijk.
Al jarenlang worden de artikelen uit het Nieuwsblad voor Castricum, die wij vanaf 1966 in ons bezit hebben, met uittreksels ontsloten in een database. Nog niet alles is ingevoerd, maar circa 6400 artikelen zijn nu via de website te bekijken.
Archiefonderzoek en jaarboek (Simon Zuurbier)
Door enkele leden van de werkgroep werd meerdere keren per week een bezoek gebracht aan de archieven. In de meeste gevallen betrof dit het Regionaal Archief te Alkmaar. Het werk bestond vooral uit het digitaal overnemen van de historische gegevens over Castricum. Met name werd gewerkt aan het overnemen van de schepenrollen uit de periode van voor 1811 en akten met transacties over onroerend goed en personen in Castricum van notarissen uit de regio in de periode 1860-1920. Ook werd gezocht naar gegevens voor de vaste rubriek ‘Castricum honderd jaar geleden’ in het jaarboek.
Voor het opzetten van de geschiedenis en stamboom van Castricumse families werden eveneens vele gegevens opgespoord. Aandacht werd besteed aan de families Schut, Limmen en Castricum. Verder werden gegevens uit verschillende bronnen gebruikt voor de reconstructie van Castricumse families voor 1811.
Op het Noord-Hollands Archief in Haarlem is vooral onderzoek in de kadastrale registers uitgevoerd naar enkele percelen in de Dorpsstraat.
Het 36e Jaarboek werd in oktober 2013 uitgebracht en bevatte weer vele uiteenlopende onderwerpen. Het openingsartikel betrof de geschiedenis van de Vereniging Kennemer IJsbaan naar aanleiding van de viering van het 80-jarig jubileum. Andere onderwerpen gaan onder meer over Castricumse kranten en drukkers, de gereformeerde kerk, de Maer- of Korendijk, de Carnavalsvereniging, de slagers, de veldwachters en politie, een inbraak met veel geweld, de huzaren van Castricum, de 9e aflevering van de Dorpsstraat en het 100-jarig bestaan van bouwbedrijf A.C. Borst. Helaas moest vanwege ruimtegebrek de geschiedenis en stamboom van de Castricumse familie Bos worden doorgeschoven naar het volgende jaarboek.
Beheer en onderhoud (Gerard Veldt)
In en rond De Duynkant zijn diverse reguliere onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. Ten gevolge van de storm, die in het najaar over Nederland raasde, is een dikke boom op ons gebouw gevallen. De schade bedroeg 3.500 euro, die echter door de verzekering werd gedekt.
De bouwcommissie is verder gegaan met de bouwplannen voor de uitbreiding van De Duynkant. Omdat het gebouw in het bestemmingsplan Buitengebied valt, bleek een
Jaarboek 37, pagina 113
bouwvergunning moeilijk te realiseren. In eerste instantie was de gemeente namelijk niet bereid ons toestemming te verlenen in verband met de regels volgens het bestemmingsplan. Na veel overleg is uiteindelijk gebleken dat er tot 90 vierkante meter vergunningsvrij gebouwd mag worden. Toen dit bekend werd, is een Castricumse architect bereid gevonden onze wensen in kaart te brengen en daarna een schetsplan en een maquette te maken. Dit plan werd qua vierkante meters toch groter dan vergunningsvrij is toegestaan. De bouwcommissie hoopt in 2014 tot een definitief plan te komen en dat aan de leden voor te leggen.
Veel aandacht vraagt de klimaat- en vochtbeheersing binnen ons gebouw. Besloten is een ontvochtiger aan te schaffen, maar dit is nog niet de meest optimale oplossing. Vanwege de grote financiële consequenties die een verdere aanpak van deze problematiek met zich meebrengt, wordt gewacht op de verbouwing.
Cultuur en monumenten (Ernst Mooij)
Voor het plaatsen van monumenten informatieborden in de kernen Akersloot, Limmen en Castricum heeft de gemeente Castricum medewerking gevraagd van de Monumentenraad en de drie locale historische organisaties. Voor de kernen Bakkum en Castricum heeft Oud-Castricum de teksten en het beeldmateriaal voor tien borden aangeleverd. Op de borden zijn ook QR-codes aangebracht, waarmee met daarvoor toegeruste mobiele telefoons extra informatie opgevraagd kan worden. Wethouder Portegies onthulde de informatieborden op 4 juli tijdens het project ‘Speuren naar schatten’ op het bouwterrein van het Archeologisch Informatiecentrum achter het station.
Naar aanleiding van een in 2011 ingediend burgerinitiatief door de Stichting tot behoud van natuurlijke en cultuurhistorische waarden in de Alkmaardermeer omgeving heeft deze stichting op verzoek van de gemeente een inventarisatie en een gebiedsbeschrijving van de Van Oldenbarneveldweg en omgeving gemaakt. Daarbij was ook een lid van de werkgroep betrokken. De gebiedsbeschrijving werd op 8 april in de raadszaal aan belanghebbenden en belangstellenden gepresenteerd en op 19 september door de raad vastgesteld. Volgens het raadsbesluit geldt de gebiedsbeschrijving als een toetsingskader bij het beoordelen van omgevingsvergunningen en bij het opstellen van bestemmingsplannen.
In dit ‘Jaar van de Stolp’ is door de Boerderijen Stichting Noord-Holland en de Vrienden van de Stolp medewerking gevraagd voor het ‘updaten’ van de Boerderijen Beeldbank. Waar nodig zijn binnen de kernen Castricum en Bakkum nieuwe foto’s gemaakt en bouw- en verbouwmutaties geïnventariseerd. Daarna is het inventarisatie- en fotomateriaal aan bovengenoemde stichting doorgegeven. Het bestand van Castricumse en Bakkumse (ex)boerderijen bestaat uit 42 stolpen en twee niet-stolpen. Ten gevolge van bouwvalligheid zijn er twee stolpen gesloopt.
De plaquette met de beeltenis van dokter Leenaers is al lange tijd het eigendom van de werkgroep. Om te voorkomen dat deze door de huidige plannen voor (ver)nieuwbouw van Geesterhage in de vergetelheid zou raken, heeft Viva! Zorggroep op 22 november de plaquette weer aan Oud-Castricum overgedragen. Op dezelfde dag is de gedenkplaat in langdurige bruikleen gegeven aan Jan Niemeijer en Annemieke Slaats, de huidige bewoners van het Dr. Leenaershuis aan de Mient 82. Daarmee is de plaquette weer teruggekeerd op zijn oorspronkelijke locatie.
Op vrijdag 13 december zijn de op initiatief van de werkgroep gerestaureerde grafmonumenten van Dr. Jacobi en zijn jong overleden zoon overgedragen aan Parnasia Groep, eigenaar van de oude begraafplaats op landgoed Duin en Bosch. Twee kleinkinderen van Dr. Jacobi waren bij de overdracht aanwezig. De restauratie werd uitgevoerd door de firma Haker Natuursteen te Alkmaar en gesteund door sponsoren.
Educatie (Cor Smit)
Rond het educatieve project ‘Het Mysterie van de Koperen Knoop’ werden in april op diverse dagen in De Duynkant activiteiten georganiseerd. Er is geweven en gespind, er zijn houten soldaten geschilderd, uitleg gegeven over objecten uit 1799 en een huzaar te paard kwam over het soldatenleven vertellen. Bijna alle basisscholen uit Castricum zijn langs geweest. Het was een groot succes, waarbij 286 leerlingen werden ontvangen.
Op 4 juli werd medewerking verleend aan een manifestatie rond de start van de bouw van Het huis van Hilde. Werkgroepleden hebben die middag diverse archeologische voorwerpen laten zien en spelletjes georganiseerd.
Fotografie en film (Peter Levi)
Zoals gebruikelijk zijn er dit jaar weer veel foto’s door de Castricumse bevolking aangeleverd die een aanvulling geven op het verleden van personen, locaties of panden. Ook komen er nieuwe foto’s binnen door contacten tijdens de voorbereiding van de artikelen voor het jaarboek.
Wij volgen de facebookpagina ‘Je bent Castricummer als…’ om aanvullende informatie bij foto’s te verzamelen.
Jaarboek 37, pagina 114
Op ons verzoek worden voor ons onbekende foto’s aangeleverd, waarna deze worden opgenomen in de Beeldbank. De al beschikbare foto’s worden allemaal opnieuw bekeken en de bijbehorende beschrijving wordt eventueel aangevuld. De bezoekers van de Beeldbank leveren ook regelmatig aanvullingen aan op de fototeksten. Daarbij gaat het vaak om namen van personen die op de foto’s staan.
PR en website (Hans Boot)
Elke maand werd er een persbericht in de kranten geplaatst in verband met de tentoonstellingen op de eerste zondag van de maand. De digitale regiokrant en lokale radio- en tv-zender werden hiervan tevens in kennis gesteld. Eveneens verschenen er in diverse kranten berichten over andere activiteiten en werd een oproep gedaan voor het inzenden van expositiemateriaal. Ook werd er een oproep gedaan voor het werven van nieuwe leden.
Zoals gebruikelijk was er ook in het afgelopen jaar weer veel belangstelling voor onze website. Er konden 18.048 bezoeken aan de homepage worden geteld. De populaire beeldbank werd 17.851 keer bezocht en in totaal werden er 431.993 foto’s bekeken.
Tot slot werd in de kranten aangekondigd dat de website van de werkgroep heeft meegedongen naar de Geschiedenis Online Prijs.
Tentoonstellingen (Pauline van Vliet)
In 2013 trokken de tijdelijke tentoonstellingen in De Duynkant ruim 1400 bezoekers.
De tentoonstelling over het Corsotheater, die in november 2012 van start ging, was ook in januari en februari nog te bezichtigen. Tijdens de open dag in februari werd het publiek in de gelegenheid gesteld om oude filmpjes, video’s en dvd’s met herkenbare beelden uit het dorp in te leveren en werden er doorlopend films uit het archief van de werkgroep vertoond.
Van maart tot en met juni was er de tentoonstelling ‘Rondwandelingen door de dorpskern van Castricum’. Voor juli, augustus en september werd gekozen voor een geheel ander onderwerp, namelijk landelijk bekende personen die in Bakkum of Castricum zijn geboren, wonen of gewoond hebben.
De open dag op 6 oktober stond geheel in het teken van De Slag bij Castricum, die op dezelfde datum in het jaar 1799 plaatsvond. Er waren foto’s te zien van schoolkinderen die meegedaan hadden aan het educatieproject ‘Het Mysterie van de Koperen Knoop’, aangevuld met een impressie van filmer Hans Kinders van de opnames voor de film ‘Soldaat onder het zand’.
De tentoonstelling in november en december was gebaseerd op de artikelen in het 36e Jaarboek. Met name werd er aandacht besteed aan de 80-jarige geschiedenis van de Vereniging Kennemer IJsbaan, waarover Hans Kinders ook een film heeft gemaakt die gelijktijdig in De Duynkant werd vertoond. Daarnaast was er ruim aandacht voor de slagers die het dorp in de afgelopen 100 jaar heeft gekend en de eerste tien jaar van de plaatselijke Carnavalsvereniging.
Tot slot is er door de werkgroep een bijdrage geleverd aan drie externe exposities. In de bibliotheek aan de Geesterduinweg was in augustus en september de fototentoonstelling ‘Groeten uit Bakkum en Castricum’ te bezichtigen. Vanaf oktober werd de tentoonstelling over de oorlog van 1799 in bezoekerscentrum De Hoep gehouden. In november en december was in galerie Sopit aan de Anna Paulownastraat de tentoonstelling te zien over de Castricumse kranten en drukkers, waarover eveneens een artikel in het 36e Jaarboek is opgenomen.
Bestuur, leden en donateurs
Op 31 december 2013 was het bestuur als volgt samengesteld:
– Gerard Veldt, waarnemend voorzitter en penningmeester;
– Albert Lourens, secretaris;
– Hans Boot, lid;
– Cor Smit, lid.
Aan de werkavonden in De Duynkant en andere activiteiten werd door circa dertig werkende leden deelgenomen. Op 31 december bedroeg het aantal donateurs ruim 1200. Aan onze leden en donateurs komt veel dank toe voor hun inzet en hun bijdrage aan de Stichting Werkgroep Oud- Castricum in het afgelopen jaar.
Hans Boot
