Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder toestemming van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.
Jaarboek 22, pagina 69
Jaarverslag 1998
Het jaar 1998 werd door de leden van de Werkgroep Oud-Castricum geopend met een geanimeerde nieuwjaarsvergadering waarop ook de plannen voor het nieuwe jaar gepresenteerd werden. De werkgroep neemt deel aan verschillende activiteiten van andere verenigingen en instanties en neemt zelf ook initiatieven om de doelstelling van de werkgroep uit te dragen. Dit jaar mondde dit onder andere uit in de volgende activiteiten (in chronologische volgorde):
- Op 28 februari brachten vele leden van de werkgroep een bezoek aan het prachtig gerestaureerde gebouw Mercurius in Wormerveer. Dit gebouw is ingericht als provinciaal archeologisch depot en hier worden steeds meer archeologische collecties uit de provincie Noord-Holland bewaard. Ook materiaal van Oud-Castricum wordt in dit gebouw ondergebracht.
- Op 6 maart werd een plaquette onthuld in de gevel van het gebouw van de woningbouwvereniging aan de Klapweide. Op het timpaan aan de voorgevel is een tekening afgebeeld van de opgravingen met daarop in verschillende kleuren de restanten uit vijf perioden, vanaf de 1e eeuw tot de late middeleeuwen. Tijdens de openingsplechtigheid heeft de Werkgroep iets verteld over de opgravingen in 1995-1996 en de ontwikkelingsgeschiedenis van dit gebied.
- Op 8 april werd de nieuwe burgemeester Waal geïnstalleerd. Op de receptie is hem een jaarboekje aangeboden om hem op deze wijze te laten kennismaken met de verschillende activiteiten van de werkgroep. Burgemeester Waal toonde zich zeer geïnteresseerd in de historie van Castricum en werd prompt donateur.
- De voorjaarsexcursie van de werkgroepleden leidde de werkgroep naar De Rijp met onder andere een historische rondwandeling door het dorp, een bezoek aan de oude kerk en een rondvaart door de Eilandspolder met oog voor cultuurhistorische aspecten. Eens temeer bleek dat er in de naaste omgeving nog heel interessante dingen te ontdekken zijn.
- Op 12 september was er op de Open Monumentendag open huis in de werkruimte. Hieraan voorafgaande zijn de vitrines opnieuw ingericht met mooi tentoongesteld materiaal.
- De presentatie van het 21e jaarboekje was dit jaar in het Gemeentehuis. Burgemeester Waal nam op 29 oktober het eerste exemplaar in ontvangst. Bij deze presentatie was er veel aandacht voor de schilderes Lide Tulp. Voor deze gelegenheid was een expositie in het gemeentehuis ingericht met een aantal van haar schilderijen.
- Op onze donateursavond op 12 november was het thema de VOC – de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Het was een vrij korte lezing, die op een onderhoudende en deskundige manier werd gepresenteerd door mevr. Jacobs van het Nederlands Scheepvaartmuseum te Amsterdam. Ongeveer honderdvijftig donateurs hebben deze interessante avond bezocht.
- De werkgroep was aanwezig in De Hoep op 19 november bij de presentatie van het activiteitenplan van de Stichting Herdenking 1799 en van het herdenkingsboek: ‘De Lange Herfst van 1799’, waaraan ons lid Wim Hespe een belangrijke bijdrage heeft geleverd.
De zes werkgroepen
In de werkruimte ‘De Duynkant’ aan de Geversweg vergaderen de werkende leden van de werkgroep regelmatig en hier vinden ook voor een deel de activiteiten van de verschillende werkgroepen plaats. De werkruimte is eigenlijk veel te klein geworden, maar de goede vooruitzichten op een uitbreiding maken dat men dit voorlopig voor lief neemt. De verschillende werkgroepen hebben ieder hun eigen bijdrage voor het jaarverslag:
Werkgroep archeologie:
Op de scheiding van Castricum en Heemskerk, aan de Castricumse kant van de Korendijk , werd een noodopgraving verricht op het tracé van de nieuwe PWN-transportleiding Heemskerk-Bergen. Hierbij werd op aanwijzing van de begeleidende instantie RAAP (Regionaal Archeologisch Archiveringsproject) een ringvormig grondspoor met een middellijn van 11 meter onderzocht. De geul bevatte verspoeld archeologisch materiaal, zoals scherven en een geringe hoeveelheid botresten. Een klein aantal scherven was voorzien van groeflijnversiering, waardoor we kunnen aannemen dat het de tekenen zijn van bewoningsactiviteiten uit de Late IJzertijd (ongeveer 200 voor Christus). Er werden ook enkele metaalvondsten gedaan, namelijk een veerfragment van een bronzen mantelspeld en een onbekend bronzen voorwerpje van 4 centimeter lang dat zich midden in een roestbruine klomp aarde bevond waarin ook groene corrosie-resten van draden (?) waren te zien. Het voorwerpje werd voor onderzoek naar het provinciaal archeologisch depot te Wormerveer overgebracht.
In het Archeologisch Centrum te Alkmaar vond op 19 maart een lezing plaats over de opgravingen in de Oosterbuurt (1995-1996). Deze lezing werd gegeven door M. Sier, de archeoloog van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek , die nauw bij de Castricumse opgravingen betrokken was. Enkele leden van de werkgroep bezochten de lezing. Voor hen was het een hartelijk weerzien. In april keerden enkele leden van de werkgroep nog éénmaal terug naar de voormalige opgravingslocatie van de ROB in de Oosterbuurt. Bij het egaliseren van het sloottalud aan de Achterweide, tegenover de Uitgeesterweg, stuitte de machinist van de graafmachine op steenbrokken en scherven. In de gegraven kuil werden wat scherfjes gevonden uit de Romeinse tijd. Het merendeel bestond uit harde, goed doorbakken kleifragmenten waarin de afdrukken van dunne en dikke takken goed te zien waren. Van enige samenhang was geen sprake. Omdat de kleifragmenten zo hevig met vuur in contact zijn geweest en de tak indrukken een constructie doen vermoeden, wordt verondersteld dat de brokstukken afkomstig zijn van een (smelt)oven. Ook de onderzoeksresultaten van de opgraving in 1995-1996 wijzen op smeltactiviteiten en metaalbewerking in deze omgeving.
Door tussenkomst en doortastend optreden van een lid van de werkgroep kon voorkomen worden dat een stuk weiland met een hoge archeologische waarde en behorend tot het gebied Kranenburg geploegd werd. In afwachting van een definitieve regeling voor dit gebied was de gemeente Castricum bereid om voor één jaar een beheersvergoeding aan de eigenaar te verstrekken.
In juni zijn door een lid op een maisakker aan de Bleumerweg scherven gevonden uit verschillende periodes. Het materiaal is gedetermineerd door Jan de Koning van het Instituut voor Pre- en Protohistorie te Amsterdam. Het gevonden materiaal bestaat uit vijf categorieën: steengoed (nieuwe tijd), kogelpot (9e tot 12e eeuw), bolpotten (onder andere Badorf; vroeg 8e tot 9e eeuw), ruwwandig aardewerk (vroeg 8e eeuw) en handgemaakt inheems aardewerk uit de Romeinse tijd (100 voor tot 300 na Christus). Evenals in de Oosterbuurt werden de vondsten gedaan op een stroomwal in het vroegere Oer-IJ.
Op 10 en 11 september werd in de duinen van Castricum een aantal scherven gevonden die zouden kunnen duiden op bewoningssporen uit de Late IJzertijd/Romeinse tijd en de Vroege Middeleeuwen.
Jaarboek 22, pagina 70
De scherven werden aan de oppervlakte verzameld in het twee seizoenen geleden gegraven natuurontwikkelingsproject ‘De Wei van Brasser’. Het overgrote deel van de scherven werd aangetroffen op een opgestuwde wal, een soort ‘kunstduin’ , bij een gegraven ‘poel’. Resten van de oorspronkelijke cultuurlaag, waaruit de scherven afkomstig kunnen zijn , werden niet waargenomen. De samenstelling van het scherfmateriaal vertoont een ‘piek’ in de laat-merovingische periode (vroege middeleeuwen). Het is opmerkelijk dat deze periode ook aangetroffen is in de meest vergelijkbare locatie, namelijk het Watervlak (Van Deelen 1962).
Op 10 oktober werd op het kaalslagterrein aan de Dorpsstraat, waar voorheen het pand met huisnummer 29 stond, een archeologische verkenning uitgevoerd. Grondboringen gaven een beeld van de bodemopbouw. De indruk werd gewekt dat in verband met eerdere bouwactiviteiten de oorspronkelijke humeuze bovengrond tot het wadzand is afgegraven en daarop een 1 meter dik pakket blond duinzand is gestort. In sommige boringen werd op 1 meter diepte ook bak- steengruis in het blonde duinzand aangetroffen. Op ongeveer 1,25 meter diepte ging het wadzand over in vette klei. Uit sommige boorgaten kwamen in de boorvulling ook houtresten mee. Tamelijk dicht aan de Dorpsstraat werd een koepelvormige welwaterput met een buitendiameter van 1,25 meter aangetroffen. Gezien het type baksteen zal de put niet ouder geweest kunnen zijn dan eind 19e begin 20 eeuw. Onder de vondsten bevindt zich ook een loden kogel uit de slag bij Castricum in 1799. Sporen van bewoning uit de middeleeuwen of eerder werden niet aangetroffen.
Werkgroep inventarisaties:
De werkgroep heeft dit jaar gewerkt aan het invoeren van allerlei gegevens in de computer, waarvan inmiddels door Wim Hespe een indrukwekkend overzicht is gemaakt.
Werkgroep jaarboekje en archiefonderzoek:
Er is veel onderzoek verricht op het archief in Alkmaar door de dinsdagavondploeg, bestaande uit mevrouw Bakker, mevrouw Sminia, de heren Hespe, Naber en Zuurbier. Het werk voor het nieuwe jaarboekje is alweer in volle gang.
Werkgroep financiën:
Financieel blijkt 1998 een heel goed jaar geweest te zijn. Dit komt vooral ook door het grotere aantal verkochte jaarboekjes, vooral veroorzaakt door de grote familie Zonneveld. De donateurs hebben dit jaar voor het eerst een formulier ontvangen voor bestelling van oudere jaarboekjes of kopieën daarvan.
Fotowerkgroep:
Het fotoarchief breidt zich jaarlijks uit, deels door de nieuwe foto’s die Loek Zonneveld neemt van verdwijnende panden en straatbeelden, maar ook door schenkingen en aanvullingen. De fotowerkgroep maakt of kopieert ook vele foto’s voor het jaarboekje of voor opname in het fotoarchief. Ook dit jaar was de gebruikelijke diapresentatie van Jaap Stuifbergen en Loek Zonneveld weer een succes.
Public Relations:
De vaste rubriek in de plaatselijke krant is het gehele jaar door verschenen, dit jaar met oude dorpsgezichten. Verder is er opnieuw aandacht besteed aan straatnamen; met name Martin Luther Kinglaan en de Gobatstraat.
Uitbreiding collectie
De collectie van de Werkgroep is met een hele belangrijke schenking uitgebreid: een groot aantal oude kranten en affiches met betrekking tot de oorlogstijd uit de verzameling van Gerrit van Weel.
Samenwerkingsverbanden
Door de werkgroep is gedurende het jaar 1998 in verschillende plaatselijke en regionale verbanden samengewerkt of is er in bepaalde gevallen door de werkgroep hulp verleend. Het betreft de volgende samenwerkingen:
- Deelname in de werkgroep ‘Herdenking 1799’
- Deelname in de monumentencommissie ‘Standbeeld Slag bij Castricum’
- Deelname Open Monumentendag
- Deelname in de straatnaamcommissie van de gemeente Castricum
- Deelname en voorzitterschap van het “Regionaal overleg historische verenigingen Midden en Noord-Kennemerland”.
Bestuur, leden en donateurs
Op 31 december 1998 was het bestuur als volgt samengesteld:
- S.P.A. Zuurbier, voorzitter
- W.A.M. Steeman, secretaris
- M.G.J. Schiermann, penningmeester
- mevr.T. Sminia,lid
- H.M. Vermanen, lid
- L. Zonneveld, lid
Aan de werkavonden in de werkruimte ‘De Duynkant’ en andere activiteiten van de werkgroep werd door een twintigtal werkende leden deelgenomen. Het aantal donateurs bedroeg op 31 december 1997 1.219.Ten opzichte van 1997 is dat een toename van 25.
Het aantal werkende leden en donateurs samen bedraagt 1.246.
Aan alle werkende leden komt veel dank en eer toe voor de enorme inzet en de vele bijdragen aan het werk van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum in het afgelopen jaar.
Wil Steeman, secretaris
