6 mei 2024

De geschiedenis van de Overtoom (Jaarboek 45 2022 pg 8-22)

Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder toestemming van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.


Jaarboek 45, pagina 8

De geschiedenis van de Overtoom

de straat die na de oorlog werd gesplitst

Een overtoom om kleine boten over een dijkje te trekken.
Een overtoom om kleine boten over een dijkje te trekken.

In dit artikel wordt een beeld geschetst van de Overtoom met zijn huizen en bewoners. De straat, die nog geen honderd jaar geleden officieel Overtoom is gaan heten, vormde vroeger een deel van de route van Uitgeest naar de duinen: het weggedeelte tussen de Breedeweg en de Kramersweg (nu Burgemeester Mooijstraat).

Het artikel beschrijft de huizen in 1930 aan de Overtoom toen een groot deel aan de zuidzijde nog onbebouwd en als sport- en kermisterrein in gebruik was. Kort na de oorlog wordt hier een groot aantal huizen gebouwd voor de in de oorlog geëvacueerde inwoners. De Verlegde Overtoom met aansluitende straten wordt aangelegd en daardoor wordt het westelijk deel van de bestaande Overtoom afgesloten.

Het oude kermisterrein aan de Overtoom.
Het oude kermisterrein aan de Overtoom. Castricum, 1948-1948. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Uitgangspunt voor de beschrijving is de situatie in 1930. In dat jaar is de gemeente Castricum overgegaan van een huisnummering per wijk naar een huisnummering per straat. Tussen 1910 en 1930 is de gemeente opgedeeld in de wijken A tot en met H. De Overtoom ligt in wijk A in de toen zogeheten Kerkbuurt.

Vanaf 1930 is de straatnaam officieel en in een lijst van straatnamen en huisnummers vastgelegd.

Op deze lijst komen in de gemeente Castricum in totaal 76 straten voor, waaronder 58 straten bebouwd met één tot veel huizen en dan nog 18 straten zonder bebouwing, veelal paden of laantjes, die wel als openbare weg gelden. De huizen in een straat krijgen een opvolgend nummer per straatzijde even of oneven, zoals wij dat nu nog steeds kennen. Voor elk huis is op deze lijst de naam van de hoofdbewoner aangegeven.

De straatnaam Overtoom

De doorgaande weg vanuit Uitgeest via de Oosterbuurt naar de duinen liep over de Breedeweg naar de Kramersweg. De Breedeweg eindigde bij de Schoolstraat en de Kramersweg begon bij de kruising met de Dorpsstraat en het eerste deel hiervan is na 1918 Burgemeester Mooijstraat gaan heten. Voor het tussengelegen weggedeelte zijn er verschillende namen in omloop geweest.

Inkijk vanaf Rijksstraatweg (nu Dorpsstraat) in de Kramersweg met links op de hoek café van Benthem.
Inkijk vanaf Rijksstraatweg (nu Dorpsstraat) in de Kramersweg met links op de hoek café van Benthem. Burgemeester Mooijstraat 42 in Castricum, 1907. Links is nog een deel tramrails zichtbaar. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

In voorgaande eeuwen wordt dit weggedeelte wel Achterweg genoemd en wel bij verkoop van aangrenzende percelen grond gelegen aan de Dorpsstraat. Ook wordt een enkele keer de naam Kerkweg gebruikt, zoals ook de Breedeweg toen wel werd genoemd.

Bij de verkoop in 1872 van de nu nog bestaande boerderij op nummer 21, toen genaamd Duinzigt, wordt de ligging aan de Toversweg genoemd. Toversweg lijkt een samentrekking van het Over (’t Over). Bij een openbare verpachting op 25 februari 1880 door de gemeente Castricum van het gras van de bermen van de gemeentewegen wordt onder nummer 30 de Breeweg en het Over verpacht aan C. Mooij voor acht gulden vijftig cent.

Uitzicht over weiland, op de plaats waar de Breedeweg en Overtoom zijn.
Uitzicht over weiland, op de plaats waar de Breedeweg en Overtoom zijn. Castricum, 1905. Op de achtergrond huizen van Castricum en de torens van de Nederlands hervormde kerk en de oude Pancratius kerk. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Na 1900 gaat de naam Overtoom gebruikt worden. De oudste notariële akte waar dit voorkomt, is uit 1904 en betreft een pand gelegen aan de Rijksstraatweg (Dorpsstraat) en hoek ‘Overtoom’.

In 1910 en 1912 wordt een huis en erf gelegen aan de Overtoomschen weg verkocht. Deze naamvariant is slechts een incident.
Bij de openbare verkoping in 1915 van de stoomzuivelfabriek ‘Holland’ met aanhorigheden, erf en grond wordt het pand omschreven als gelegen aan de Overtoom te Castricum, terwijl de fabriek gelegen is aan het einde van de Breedeweg.

De melkfabriek De Holland met de uitbouwen aan de voorzijde.
De melkfabriek De Holland met de uitbouwen aan de voorzijde. Breedeweg 1 in Castricum, 1925. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

In 1921 wordt de snelheid van de tram in de kom van het dorp gemaximeerd. In de officiële beschrijving van de plaatsaanduiding wordt dan nog ’t Over gebruikt: “op het gedeelte van de Rijksstraatweg tegenover de Burgemeester Mooijstraat en de weg ’t Over maximaal 5,5 kilometer per uur en van de weg ’t Over tot de rooms-katholieke kerk maximaal 7,5 kilometer per uur”.

Links de tramrails met stoomtram die stapvoets door het dorp rijdt.
Links de tramrails met stoomtram die stapvoets door het dorp rijdt. Dorpsstraat in Castricum, 1907. Rechts de oudste herberg van Castricum De Rustende Jager. De herberg was hier al een bondshotel van de ANWB. De foto toont een voorganger van het latere gebouw met de karakteristieke trapgevel, dat dateert uit 1910-1911.
Op de gevel is leesbaar ” Station Stoomtram”. Collectie Ger van Geenhuizen. Toegevoegd.

Het is niet met zekerheid te zeggen waardoor de naam Overtoom in gebruik is gekomen. Een overtoom of overhaal is een inrichting om kleine vaartuigen over een dijkje te trekken om in een andere polder te komen, waartussen hoogteverschillen bestaan en er geen sluis aanwezig is.


Jaarboek 45, pagina 9

Een overtoom bestaat uit een dikke houten as, waarover een lijn is gewikkeld die het bootje omhoog trekt. De as wordt aangedreven door een groot wiel; het geheel staat bovenop de dijk. In West-Friesland zijn er wel vijftig overtomen geweest.

Omdat er bij dit weggedeelte in Castricum nergens waterlopen aanwezig zijn, is het meer waarschijnlijk dat Overtoom in gebruik is gekomen als de zeer bekende Amsterdamse straatnaam Overtoom, dat wat gemakkelijker in de mond ligt dan ’t Over.

De omgeving van de Overtoom in 1832.
De omgeving van de Overtoom in 1832.

Op de kaart van het Kadaster in 1832 zien we op de daarvoor opgemeten situatie een weg met nauwelijks bebouwing: aan de zuidzijde van de weg de voormalige woning van de schout met oostelijk daarnaast een meer naar achteren gelegen boerderij Compaan.

Boerderij De Compaan.
Boerderij De Compaan met schuren, erf en grond , gelegen aan het Schoutenbosch, voorheen Kerkweg 2 in Castricum. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Aan de noordzijde van de weg de pastorie horende bij de oude Dorpskerk, de bakkerij met boerderij van Pieter Schavemaker en op de hoek met de Schoolstraat de woning van schoenmaker Jan Raman.

De bewoners van de Overtoom in 1930

Bewoners voor de Overtoom in 1930.

Jaarboek 45, pagina 10

De huizen aan de Overtoom in 1930

Hierna volgt de beschrijving van de huizen aan de noordzijde van de Overtoom te beginnen met de hoek met de Dorpsstraat tot aan de Schoolstraat. Bij de subtitel wordt indien van toepassing de naam van de hoofdbewoner in 1930 vermeld.

De huisnummering aan de Overtoom in 1930.
De huisnummering aan de Overtoom in 1930. Onder deze nummers worden geschiedenis en bewoners van de huizen beschreven.

Noordzijde

Overtoom 2 Pakhuis

Dirk Hoogland, broodbakker, woont op de Dorpsstraat 45 en is vanaf 1909 eigenaar van het perceel aan de Overtoom, waarop in 1930 het pakhuis staat.

Dirk Hoogland (1885-1962), geboren in Heiloo, broodbakker, trouwt in 1908 met Trijntje Kooij van Uitgeest; zij krijgen drie kinderen. In 1909 koopt Dirk aan de Dorpstraat het huis met bakkerij, schuur en erf, groot 600 vierkante meter. Het erf achter de bakkerij loopt door tot aan de Overtoom. Dirk verkoopt in 1917 een driehoekig stuk grond met schuur aan de Overtoom nabij de Dorpsstraat, groot 146 vierkante meter aan Jan Stolk.

De winkel op de hoek van de Dorpsstraat-Overtoom is van schilder Hendrik Schram.
De winkel op de hoek van de Dorpsstraat-Overtoom is van schilder Hendrik Schram. Van links naar rechts aan de Overtoom op nummer 2 en nummer 4 schuren, beide van bakker Dirk Hoogland van de Dorpsstraat; op nummer 4 wordt reclame gemaakt voor ‘Winwintum Rywielen’ en ‘Bolivia Banden’. Rechts de in 1912 gebouwde woning nummer 6 als onderdeel van een blok van vier woningen. Op de foto uit omstreeks 1915 zien we Cor Peperkamp, zijn collega smid Dorus de Groot en met het kind Toon van Benthem, eigenaar van het Bondshotel.

Jan Stolk (1853-1921), geboren in Nieuwer-Amstel, kruidenier, fouragehandelaar, komt in juli 1897 naar Castricum met vrouw en twee kinderen. In 1897 koopt Jan twee aan elkaar gebouwde huizen en erven aan de Dorpsstraat 39 en 39a. Van het driehoekig stuk grond langs de Overtoom verkoopt hij nog 36 vierkante meter eind 1917 aan de rijwielhandelaar Bernard Jacob Roemer voor een smalle uitgang op de Overtoom. Het perceel als schuur en erf is dan nog groot 110 vierkante meter.

Na het overlijden van Jan Stolk houden zijn erfgenamen op 27 juli 1921 een openbare verkoping in De Rustende Jager. Koper van de twee huizen aan de Dorpsstraat en van de schuur en erf aan de Overtoom is Simon Jacobus Schram.

Simon Jacobus Schram (1887-1948), geboren in Monnickendam, huis- en rijtuigschilder, trouwt in 1912 met Agatha Buur van Akersloot en als weduwnaar in 1940 met Margaretha Christina Schaap van Castricum; Simon en Agatha krijgen elf kinderen.

Een blik op het oude kermisterrein en een gedeelte van de Overtoom.
Een blik op het oude kermisterrein en een gedeelte van de Overtoom. Links het door kruidenier Niek Portegies in 1929 gebouwde pakhuis.

Jaarboek 45, pagina 11

Schram verkoopt deze nieuwe aanwinst nog aan het einde van datzelfde jaar aan Nicolaas Wouter Portegies.

Nicolaas Wouters (Niek) Portegies (1893-1951), geboren in Haarlem, kruidenier, komt in september 1921 naar Castricum, trouwt in 1916 met Anna Maria Schouten van Limmen; zij krijgen drie kinderen.

Niek laat de schuur slopen en bouwt in 1929 op het gehele perceel een groot pakhuis van 110 vierkante meter. Hij blijft vele jaren eigenaar van het pakhuis aan de Overtoom en van de woning en winkel op Dorpsstraat 43. Na zijn overlijden gaat dit bezit bij de boedelscheiding in 1956 naar zijn zoon Jacobus Portegies (1923), winkelier, gehuwd met Alida Geertruida Groot.

Overtoom 4 onbebouwd

De grond tussen het pakhuis op nummer 2 en het huis nummer 6 is deels onbebouwd en wordt deels ingenomen door een schuur die hoort bij het winkelpand aan de Dorpsstraat en zijn ingang aan die zijde heeft.

Overtoom 6 Rein Veenstra

In 1930 woont op nummer 6 aan de Overtoom Rein Veenstra (1851-1935), geboren in Drachten. Hij komt omstreeks 1884 vanuit Drachten naar Castricum, is kantonnier (vaste arbeider belast met het dagelijkse onderhoud van wegen en sluizen), wegwerker en trouwt in 1874 met Nieskje Hoogterp ook uit Friesland; het echtpaar krijgt acht kinderen waarvan de jongste vier in Castricum worden geboren. De kinderen hebben voor onze omgeving bijzondere voornamen met een Friese achtergrond: Gurbe, Sjirk, Aukje, Ate, Sietske, Sipke en daarna Grietje, die een half jaar oud is geworden en tenslotte het jongste kind, dat ook Grietje wordt genoemd.

Een beeld aan het begin van de Overtoom omstreeks 1900 voor de bouw van de vier woningen.
Een beeld aan het begin van de Overtoom omstreeks 1900 voor de bouw van de vier woningen. Het grote gebouw op de achtergrond is een bakkerij in 1909 gekocht door Dirk Hoogland; de schuur en turfschuur op de voorgrond horen bij de bakkerij.

Zijn woning is een onderdeel van een blok van vier woningen aan de Overtoom. Rein koopt deze woning nummer 6 met het erf, samen groot 83 vierkante meter [kadasternummer B2581] in mei 1921 van Johannes Rijkhoff, fabrieksarbeider, die woont in Krommenie.

Op de voorgrond de tuinderij aan de zuidzijde van de Overtoom; de rij van vier woningen nummers. 6, 8, 10 en 12 zijn in 1912 gebouwd. Rechts de schuur nummer 14 hoort bij de woning op nummer 16.

De vier woningen zijn gebouwd in 1912 op een stuk grond dat sinds 1911 eigendom is van Theodoor Lodewijk Arnold (1872-1919), zeekapitein bij de Koninklijke Paketvaart Maatschappij; hij woonde eerder op Batavia, liet het herenhuis Funadama aan de Dorpsstraat bouwen, ging daar wonen en bleef ongehuwd. Zijn oudere halfbroer Pieter Jacobus Marinus Arnold (1861-1922), scheepsgezagvoerder, woonde al vanaf 1900 met tussenpozen in Castricum.


Jaarboek 45, pagina 12

Theodoor heeft de vier woningen laten bouwen voor de verhuur. Ruim een jaar voor zijn overlijden verkoopt hij de vier huizen met het erf in augustus 1918 aan Gerrit Kabel (1878-1932), timmerman en aannemer in Castricum.

Gerrit Kabel gaat kort daarna deze vier woningen verkopen. De woning nummer 6 verkoopt hij twee weken later aan Jacoba Brakenhoff (1864-1940), sinds 1913 weduwe van Cornelis Lute, onder andere werknemer op de melkfabriek. Jacoba hertrouwt in 1920 met Johannes Rijkhoff en gaat wonen in Assendelft. Dit echtpaar verkoopt het huis in 1921 aan Rein Veenstra.

Rein Veenstra en echtgenote Nieskje Hoogterp overlijden respectievelijk in 1935 en in 1927. In zijn laatste jaar is Rein gaan wonen bij zijn zoon Sipke in de Dorpsstraat. De kinderen als erfgenamen verkopen de woning bij een openbare verkoping op 20 juni 1935 aan Albert Hogenstijn, dan zonder beroep en wonend in Castricum.

Ab Hogenstijn.
Ab Hogenstijn op latere leeftijd. De Santmark in Castricum, 1992. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Albert Hogenstijn (1897-1995), geboren in Castricum, is winkelier in groenten en fruit, is ongehuwd en woont met zijn moeder eerst aan de Beverwijkerstraatweg, vanaf 1940 in een nieuw gebouwde winkel aan de Stetweg. Het huis aan de Overtoom verhuurt Albert.

Tijdens de oorlog moeten Albert Hogenstijn en zijn moeder het pand aan de Stetweg verlaten. Zij gaan dan in 1943 wonen in zijn huis aan de Overtoom nummer 6. Albert woont er tot zijn vertrek naar De Santmark in 1987. Sindsdien woont hier Lilian van der Horst (1956).

Overtoom 8 Petrus Johannes Hurkmans

In november 1918 verkoopt Gerrit Kabel het woonhuis op nummer 8 met erf en grond, samen groot 94 vierkante meter, aan Johannes Engeringh.

Johannes Engeringh (1884-1943), geboren in Zuid-Scharwoude, kleermaker bij Duin en Bosch, trouwt in 1911 met Guurtje Schoen van Alkmaar; zij krijgen drie kinderen. Johannes gaat eind 1925 in Limmen wonen en verkoopt zijn huis op 25 november 1925 bij een openbare verkoping in De Rustende Jager aan Aris Groen, landman in Harenkarspel.

Aris komt hier niet wonen, maar koopt dit pand voor zijn dochter Brigitta Groen en schoonzoon Petrus Johannes Hurkmans.

Brigitta Groen echtgenoot van Piet
 Hurkmans.
Links Alida Groen en rechts Brigitta Groen echtgenoot van Piet
 Hurkmans. De kinderen van links naar rechts Antoon, Alie en André. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Petrus Johannes (Piet) Hurkmans (1904-1981), geboren in Schagen, schoenmaker, trouwt in juli 1925 met Brigitta Groen van Harenkarspel.
Piet komt met het gezin van zijn vader Antonius Hurkmans in maart 1925 uit Schagen wonen aan de Stetweg in Castricum.

Aris Groen verkoopt het huis aan de Overtoom nummer 8 in mei 1930 onderhands aan zijn schoonzoon en dochter, die hier al vanaf 1925 wonen. Zij krijgen vijf kinderen: Alida, Andreas, Antonius, Anna en Hendrik Hurkmans. Het gezin blijft hier vele jaren wonen.

Overtoom, Verlegde Overtoom.
We zien de Overtoom, Verlegde Overtoom, J. Hobergstraat,Leo Toepoelstraat en Huibert van Ginhovenstraat. Rechts Rusthof en Dorpsstraat. In het midden de in aanbouw zijnde winkel van Siem Stuifbergen. de wijk is in 1946 en 1947 gebouwd door de woningbouwvereniging St. Joseph op de oude voetbalvelden van Vitesse 22. Rechtsboven is de Papenberg in beeld. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Na de aanleg van de Verlegde Overtoom koopt Hurkmans in oktober 1959 een perceel bouwgrond van de gemeente Castricum voor de bouw van een woning met winkelhuis annex schoenmakerij aan de Verlegde Overtoom nummer 30-32. Zijn bestaande woning aan de Overtoom nummer 8 verkoopt hij op dezelfde datum aan de gemeente Castricum.

Alida Anna Groen (1904-1961), weduwe van Piet Bakker, en zus van Brigitta Groen, woonde in de Geelvinckstraat. Zij zou na het vertrek van Piet Hurkmans naar zijn pand in juni-juli 1961 hier komen wonen samen met haar twee nog thuis wonende kinderen Andre (1938) en Miep (1943). Dan overlijdt moeder Bakker-Groen in juli 1961 en gaan André en Miep met toestemming van de gemeente wonen in het huis Overtoom 8. Hun oudere broer Cees (1935), met echtgenote Nettie Deen en kind, komt voor een paar jaar bij hen inwonen. André is letterzetter, dansleraar, trouwt in 1964 met Elisabeth Alida Maria Ursem. Dit echtpaar blijft hier tot 1970 wonen.

De gemeente Castricum verkoopt de woning met erf in 1980 aan Sijbe Fredericus Dijkstra (1955), meubelstoffeerder, die hier met echtgenote Marjan Woordmeijer komt wonen. Dijkstra verkoopt het woonhuis in 1985 aan Bernardus Josephus Maria Kokkeler, stafmedewerker uit Oldenzaal. Hij woont hier samen met Henriëtte Olde Hanter. Hij verkoopt het in 1988 aan het echtpaar Olof Borst (1963), eigenaar machinefabriek op de Castricummerwerf en Carla Nanne, ziekenverzorgster; zij zijn de huidige bewoners.

Overtoom 10 Cornelis Portegies

Gerrit Kabel verkoopt het woonhuis op nummer 10 met erf en grond, samen groot 98 vierkante meter in augustus 1919 aan zijn werknemer Sipke Veenstra, timmerman, zoon van Rein Veenstra, die in 1921 Overtoom nummer 6 koopt.

Sipke Veenstra (1886-1961), geboren in Castricum, timmerman, eerste voorzitter van de Castricumse EHBO, trouwt in 1913 met Guurtje Hoogland van Heiloo; zij krijgen vijf kinderen.

Sipke koopt in 1925 huis en erf aan de Dorpsstraat 47 en verkoopt Overtoom nummer 10 in oktober 1926 aan Cornelis Portegies, schilder.

Cornelis (Cor) Portegies (1892-1977), geboren in Castricum, schilder, trouwt in 1927 met Afra Johanna Klaver uit Berkhout; zij krijgen acht kinderen.
Cor woont hier met zijn gezin tot 1952. Hij is in 1919 secretaris van de gymnastiekvereniging ‘Kracht en Vlugheid’.

Daarna verhuurt Cor Portegies vanaf eind 1953 de woning aan Dirk Kuijl.

Huurder Theodorus (Dirk) Kuijl (1919-1998), gehuwd met Anna Schotvanger; zij krijgen zes kinderen en wonen 17 jaar op nummer 10.
In 1972 verkoopt Cor zijn huis en erf aan zijn zoon Pieter Maria Portegies, die hier vanaf 1970 woont.

Pieter Maria (Piet) Portegies (1940), geboren in Castricum, schilder, trouwt in 1969 met Adriana Geertruida Maria Jonkers van Alkmaar. Pieter verkoopt huis en erf aan de Overtoom 10 in 1980 aan Petrus Johannes (Peter) Castricum.


Jaarboek 45, pagina 13

Peter Castricum (1957), geboren in Castricum, elektricien bij Duin en Bosch, trouwt in 1977 met Mary Borst, ook van Castricum; haar broer woont op Overtoom nummer 8.

Overtoom 12 Pancras Kazenbroot

Op 12 november 1918 verkoopt Gerrit Kabel het laatste huis in het blok van vier, nummer 12, groot 101 vierkante meter aan Pieter Keetbaas.
Pieter Keetbaas (1887-1925), geboren in Oudendijk, kaasmaker, handelaar in boter, trouwt in 1910 met Aafje van der Houw van Avenhorn; zij hebben geen kinderen. Pieter koopt een winkelpand in de Dorpsstraat 31 voor de verkoop van kaas en boter en verkoopt zijn huis aan de Overtoom medio 1922 aan Bancras Kazenbroot, winkelier.

Bancras Kazenbroot (1866-1947), geboren in Schoorl, trouwt in 1902 met de Maartje Louter uit Castricum, weduwe van Jacob de Graaf. Bancras en Maartje zetten samen haar winkel in galanterieën aan de Dorpsstraat voort. Na Maartjes overlijden verkoopt Bancras in 1922 de winkel en koopt dan het woonhuis aan de Overtoom. Hier woont hij vele jaren met zijn stiefdochter Maria de Graaf.

Maria de Graaf (1887-1975), ongehuwd, erft het woonhuis van haar stiefvader en verkoopt het in mei 1964 aan Hendrikus Johannes Nootebos.

Hendrikus Johannes Nootebos (1941), geboren in Castricum, timmerman, woont eerst in Bakkum, vanaf eind 1964 aan de Overtoom, vanaf 1975 aan de Prinses Irenestraat, trouwt in 1964 met Maria Anna Kaptein van Uitgeest.

Henk verkoopt het pand in 1975 aan Theodorus Jacobus Maria (Dirk) Schut (1950), gemeenteambtenaar, en echtgenote Johanna Margaretha Maria (Anja) de Groot.

In 1988 worden de volgende eigenaren en huidige bewoners het echtpaar Dick Poel (1964), automonteur en Marga Aardenburg, helpende in de ouderenzorg.

Overtoom 14 schuur

De schuur is oorspronkelijk een pakhuis van Hendricus Franse (1847-1917), verhuurder van paard en rijtuig, zaadhandelaar en bewoner van Overtoom 16. Franse verkoopt het pakhuis met woning in 1913 aan Theodorus Liefting. De latere schuur wordt verhuurd aan de firma Hoebe, die hier een constructiewerkplaats heeft.

De opslagloods van Th. Liefting.
De opslagloods van Th. Liefting, handelaar aan de Overtoom. Hier had Hoebe veel later zijn constructiewerkplaats. Liefting woonde in het huis rechts. Overtoom 14-16 in Castricum, 1934. Van links naar rechts arbeiders en handkarren van bouwbedrijf De Nijs, Job Wijker, Henk Zeeman, Gerrit Twisk, Jaap Brakenhof en Gerrit de Nijs. Collectie Stuifbergen. Toegevoegd.

Overtoom 16 Theodorus Liefting

Op 29 maart 1877 is er een openbare verkoping van woonhuis [B396] met wagenmakerij aan de Dorpsstraat met de achterliggende tuin [kadasternummer B397].
Voor de verkoop wordt de tuin in kavels opgedeeld. De kavels 3 en 4 liggen aan de Overtoom; de oostelijke kavel 3, groot 720 vierkante meter wordt gekocht door Pieter de Nijs en de westelijke kavel 4, groot 510 vierkante meter door Jacob Koelemeij.

Jacob Koelemeij (1810-1885), geboren in Oude Niedorp, schilder en glazenmaker, woont al voor zijn huwelijk in Castricum, trouwt in 1839 met Anna Berendina Houttuin, geboren in Groningen; zij krijgen vier kinderen, waarvan alleen dochter Neeltje de volwassen leeftijd bereikt.

Jacob woont in de Schoolstraat en verkoopt in 1882 deze tuin aan Henricus Antonius Franciscus Franse, die er in 1883 een huis met schuur op laat zetten: huis, schuur en erf, groot 510 vierkante meter. In 1888 volgt een verdere uitbouw van de schuur naar de Overtoom.

Henricus Antonius Franciscus Franse (1847-1917), geboren in Amsterdam, verhuurder van paard en rijtuig, zaadhandelaar, trouwt in 1871 met Henderika Scheerman van Castricum, en als weduwnaar in 1900 met Trijntje Kouwenberg, geboren in Anna Paulowna; Henricus krijgt uit beide huwelijken kinderen, respectievelijk een en zes. Hij bezit het huis met het naastgelegen smal en naar achteren uitgebouwd pakhuis aan de Overtoom. Eind 1913 verkoopt hij woonhuis, pakhuis, tuintje, steeg en erf aan Theodorus Liefting Willemszoon, bloembollenhandelaar.

De huizen op de Overtoom staan er in de jaren (negentien) vijftig nog steeds in volle glorie, net als de kerk.
De huizen op de Overtoom staan er in de jaren (negentien) vijftig nog steeds in volle glorie, net als de kerk. Van links naar rechts woning nummer 16 waar Magdalena Duijker woont, weduwe van Theodorus Liefting, op nummer 18 Maria Brakenhoff, melkslijtster, ongehuwd en nummer 20 is het woonhuis en bouwbedrijf van Johannes de Nijs. Op het grasveld is begin jaren (negentien) zestig bebouwing gekomen.

Theodorus Liefting (1886-1940), geboren in Castricum, koopman, veehouder, bloembollenhandelaar, voorzitter plaatselijke afdeling Bloembollencultuur, trouwt in 1914 met Magdalena Maria Duijker, geboren in Beverwijk (1889-1978); zij hebben geen kinderen.

Na het overlijden van Theodorus in 1940 blijft zijn echtgenote het bedrijf voortzetten. In 1948 wordt er bijgebouwd en is de schuur nu vervangen door een werkplaats en een loods. Magdalena verkoopt woonhuis met de opstallen eind maart 1958 aan de gemeente Castricum; zij blijft er wonen tot in 1964.


Jaarboek 45, pagina 14

Daarna woont hier Maria Jongejans (1913), gehuwd met Arie Beijer. Maria is kosteres in de Nederlands hervormde kerk. Vervolgens wonen hier vanaf 1980 Ben Admiraal en Margaretha de Groot en vanaf 1986 Ary Huijser en Marjolein Attema.

Overtoom 18 Maria de Nijs, weduwe van Willem Brakenhoff

Bij de hiervoor genoemde openbare verkoping in 1877 wordt de oostelijke kavel 3 gekocht door Pieter de Nijs.

Pieter de Nijs (1831-1897), stamvader van De Nijs in Castricum, geboren in Warmenhuizen, metselaar, woont vanaf 1862 in Limmen en vanaf 1872 in de Kerkbuurt in Castricum, trouwt in 1861 met Catharina (Trijntje) Bakker van Castricum; zij krijgen vier kinderen.

Pieter laat op de gekochte kavel in 1878 een huis en schuur bouwen, met erf groot 720 vierkante meter. In 1891 overlijdt zijn echtgenote Catharina Bakker. Pieter de Nijs verkoopt in februari 1895 het huis, schuur en erf aan de Overtoom aan zijn zoon Jacob.

Jacob (Jaap) de Nijs (1866-1935), metselaar en aannemer bouwt in 1895 naast zijn huis in opdracht van Gerrit Louter een nieuw huis, groot 58 vierkante meter, dat hij met het erf van 100 vierkante meter verkoopt in augustus 1895 aan Gerrit Louter.

Gerrit Louter (1863-1958), geboren in Castricum, winkelier, directeur veiling, wethouder, woont eerst op Schulpstet, later aan de Dorpsstraat 92, trouwt in 1891 met Adriana de Weijer, ook van Castricum; zij krijgen acht kinderen. Gerrit Louter zal het huis en erf op Overtoom 18 verhuren aan Cornelis Bakker.

Cornelis Bakker (1850-1930), geboren in Castricum, veldwachter, bloemkweker, winkelier, gemeentebode, trouwt in 1876 met weduwe Neeltje Bakker, ook van Castricum. Hij trouwt als weduwnaar in 1909 met Elisabeth Margaretha Sophia Tiessen, geboren in Amsterdam; Cornelis heeft een dochter Maria uit zijn eerste huwelijk. Cornelis en Elisabeth wonen hier tot hun overlijden in respectievelijk 1930 en 1928.

Een luchtfoto uit 1926 van de Kerkbuurt.
Een luchtfoto uit 1926 van de Kerkbuurt. Aan de Overtoom springt de pastorie in het oog. Ook opvallend is het uitgestrekte tuingebied aan de zuidzijde van de Overtoom.

De volgende bewoners zijn Maria de Nijs, weduwe van Willem Brakenhoff, met haar dochters Theodora en Maria, beiden melkslijtster. Maria de Nijs (1864-1932), geboren in Limmen, trouwt in 1887 met Willem Brakenhoff (1856- 1922), landbouwer op Noordeind; zij krijgen vijf kinderen. Na het overlijden van hun moeder in 1932 blijven hier de twee dochters, Theodora en Maria, wonen, beiden ongehuwd. Theodora overlijdt in 1940. Maria Brakenhoff (1898- 1980) dan nog steeds melkslijtster, koopt in 1952 het huis en erf, groot 158 vierkante meter van de eigenaar Gerrit Louter (1863-1958), die het in 1895 gebouwde huis sindsdien heeft verhuurd.

In 1967 wordt van het erf 58 vierkante meter afgesplitst en verkocht aan Johannes de Nijs Jacobszoon, die aangrenzend zijn aannemersbedrijf heeft. Maria verkoopt haar huis in 1970 aan Maria Stuifbergen (1917-1983), gehuwd met Theodorus Johannes Schilder, chauffeur. Sinds 2003 woont hier het echtpaar Cees Borst (1941) en Riet Veeken (1948).

Overtoom 20 Jacob de Nijs

Bij het vorige huis is beschreven dat Pieter de Nijs in februari 1895 het huis en erf aan de Overtoom, groot 720 vierkante meter [kadasternummer B1543] verkoopt aan zijn zoon Jacob. In dat jaar bouwt Jacob op zijn erf naast zijn woning een huis dat hij in 1896 verkoopt aan Gerrit Louter (Overtoom 18). Zijn eigen huis en erf is dan nog groot 562 vierkante meter. In 1897 bouwt hij een schuur op het erf.

Jacob (Jaap) de Nijs (1866-1935), geboren in Limmen, metselaar en aannemer, trouwt in 1891 met Geertje Brakenhoff van Castricum; zij krijgen 16 kinderen.
Op 1 februari 1929 treedt Jacob terug uit het bouwbedrijf en verkoopt het huis, met schuren, erf en grond in april 1929 aan zijn zoon Johannes de Nijs.

Huizen nummer 18 en nummer 20
het bouwbedrijf van Johannes de Nijs, huizen nummer 18 en nummer 20.

Johannes (Jan) de Nijs (1905-1994), geboren in Castricum, metselaar en aannemer, trouwt in 1930 met Cornelia Catharina Eijking van Beverwijk; zij krijgen negen kinderen. Johannes heeft in 1958 aan de Verlegde Overtoom een woning en bedrijfspand laten bouwen. Het oude bedrijf wordt ontmanteld en de grond in 1958 aan de Gemeente Castricum verkocht.

Overtoom 22 pastorie, Abraham van Poelgeest

Bij de start van het Kadaster in 1832 is het pand geregistreerd als pastoriehuis en erf, ter grootte van 760 vierkante meter in sectie B nummer 401 en eigendom van de toen nog zo geheten gereformeerde kerk van Castricum.

De pastorie van de Nederlands hervormde kerk op Overtoom 22.
Een groep jongens spelen bij de pastorie van de Nederlands hervormde kerk op Overtoom 22 tegenover de boerderij van Steeman.

In 1891 wordt de oude pastorie gesloopt en op de naastliggende pastorietuin, groot 1250 vierkante meter [kadasternummer B403] wordt in datzelfde jaar een nieuwe pastorie gebouwd.


Jaarboek 45, pagina 15

In november 1890 is dominee Reede in Castricum gestart; hij zal de eerste bewoner van de nieuwe pastorie zijn. Albert Govert Reede (1832-1914), geboren in Utrecht, predikant, trouwt in 1871 als weduwnaar met Johanna Catharina Molster ook van Utrecht. Het echtpaar vertrekt in april 1898 naar Vlijmen.

Op 1 maart 1900 komt de volgende dominee Abraham van Poelgeest met echtgenote naar Castricum.

De echtgenote van dominee Van Poelgeest.
De echtgenote van dominee Van Poelgeest. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Abraham van Poelgeest (1873-1944), geboren in Leimuiden, predikant, trouwt begin 1900 met Gijsberta Adriana Johanna Cornelia den Bouwmeester van Biervliet. Hun enig kind Johannes wordt in december 1900 in Castricum geboren. Echtgenote Johanna overlijdt in 1937. Van Poelgeest vertrekt in 1939 naar ’s-Gravenhage. Hij wordt in 1939 opgevolgd door dominee Johannes Nicolaas Seulijn.

Johannes Nicolaas Seulijn (1880- 1942), geboren in Amsterdam, predikant, trouwt in 1910 met Anna Heindrika Kruijf van Utrecht; zij hebben twee kinderen.

Dominee Seulijn.
Dominee Seulijn. Castricum, 1940. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

De pastorie wordt in de oorlogsjaren door de Ortskommandant gevorderd, dominee Seulijn moet tijdelijk verhuizen; hij overlijdt een dag na zijn verhuizing in november 1942, naar verluidt door alle emoties rond de evacuatie-maatregelen en verhuizing. Voorlopig komt er in deze oorlogssituatie geen opvolger.

Vanaf 1 september 1945 wordt dominee Lambertus Cannegieter (1913-2002), geboren in De Bilt, predikant, trouwt in 1942 met Anna Habbijna Kappeyne van de Copello, geboren in Apeldoorn; zij hebben geen kinderen. In 1955 vertrekt Cannegieter naar Haarlem.


Jaarboek 45, pagina 16

Zijn opvolger dominee Jean Papineau Salm doet zijn intrede in september 1957. Jean Papineau Salm (1907-1998), geboren in Haarlem, predikant, woont op de Helmkade, trouwt in 1943 met Cornelia Kikkert van Texel.

Dominee Papineau Salm met zijn echtgenote.
Dominee Papineau Salm met zijn echtgenote. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

In augustus 1957 verkoopt de kerkvoogdij van de Nederlands hervormde gemeente de pastorie met aanhorigheden, erf en grond, groot ongeveer 1615 vierkante meter, zijnde een deel van perceel met kadasternummer B3928 aan de gemeente Castricum. Het resterende deel, groot ongeveer 500 vierkante meter, wordt niet verkocht en blijft eigendom van de hervormde gemeente. De pastorie wordt vervolgens gesloopt.

Overtoom 24 Huis voor Ouden van Dagen

Bij de start van het Kadaster in 1832 stond aan de Overtoom op enige afstand van de pastorie en gescheiden door de pastorietuin een heel groot pand met huis, erf en stal met een oppervlak van 900 vierkante meter; het pand herbergt een broodbakkerij en veehouderij en is eigendom van de familie Schavemaker. De opeenvolgende eigenaren en tevens broodbakkers worden beschreven in het artikel over de geschiedenis van de Schoolstraat (39e Jaarboek, bladzijde 69, 70). De laatste broodbakker in dit pand vanaf 1907 is Willebrordus Punt.

Willebrordus (Willem) Punt (1871-1917), geboren in Heiloo, broodbakker, trouwt 1908 met Johanna Klazina Schotvanger van Egmond-Binnen. Bij de overname van het bakkersbedrijf heeft Willem geld geleend. Door achterstallige betaling is de schuldeiser gemachtigd om het pand in het openbaar te verkopen. Deze verkoping vindt plaats op 14 mei 1909.

Koper is Bernardus Anthonius Res namens de Algemene Armen. Het Armbestuur heeft het gekocht om de opstallen te slopen en bouwterrein te verwerven voor de bouw in 1912 van een nieuw Armenhuis, daarna genoemd het Tehuis voor Ouden van Dagen. In 1934 wordt er een loods bijgebouwd. In 1966 wordt de Algemene Armen als organisatie opgeheven en valt verder onder de gemeente Castricum (Sociale Zaken). Het gebouw is dan deels bejaardenhuis, deels gemeentesecretarie.

Aan het oude armenhuisje is in 1862 een tweede identieke huisje aangebouwd en het geheel werd als Armenhuis in gebruik genomen. In 1912 is op deze plaats een nieuw Armenhuis gebouwd (Overtoom 24). De boerderij links op de tekening was in gebruik als bakkerij en is omstreeks 1911 afgebrand. Pentekening van Sijf Portegies.

Op de hoek van de Overtoom en Schoolstraat staat in 1832 het woonhuis van de schoenmaker Jan Raman met het erf, groot 135 vierkante meter.

De opeenvolgende eigenaren worden behandeld in het artikel over de geschiedenis van de Schoolstraat (39e jaarboek, bladzijde 70). Antje Bakkum, weduwe van Klaas Zoontjes verkoopt het huis en erf op 28 april 1849 aan de Algemene Armen van Castricum.

In 1862 is tegen het bestaande huisje van Antje Bakkum een gelijksoortig huisje gebouwd, beide op het bestaande erf, groot 135 vierkante meter. Deze twee aan elkaar gebouwde huisjes vormen vanaf 1962 het Armenhuis. De eerste weesmoeder is Hendrika Wijlaards. De weesmoeder heeft de dagelijkse leiding van het armenhuis en wordt daarvoor betaald. In 1898 woont in het Algemeen Armenhuis weduwe Trijntje Roos als weesmoeder.

Voor het nieuwe Armenhuis aan de Overtoom 24.
Voor het nieuwe Armenhuis aan de Overtoom 24. Van links naar rechts Guurtje Ooms, Trijntje Ooms, Maartje Knaap, Teunis Baars, doofstomme Dirk Stuifbergen en weesmoeder Ma de Winter.

Trijntje Roos (1825-1903), geboren in Assendelft, trouwt in 1861 met Cornelis Bakker, dan weduwnaar, veldwachter en geboren in Castricum; Trijntje krijgt drie kinderen, wordt in 1881 weduwe en overlijdt in 1903. Zij heeft in 1898 de zorg over de verpleegden: Sientje Twisk (1875), Maria Cecilia Gijzen (1878), Pieter Stet (1846) en Christina Lute (1826). Nog voor haar overlijden wordt Trijntje begin 1902 opgevolgd door weduwe Guurtje Groenland.


Jaarboek 45, pagina 17

Guurtje Groenland (1838-1915), geboren in Heemskerk, trouwt in 1864 met Albert Castricum, geboren in Castricum, boerenknecht, spoorwegarbeider; zij krijgen acht kinderen. Guurtje wordt in 1896 weduwe en overlijdt in 1915.

Inmiddels is in 1912 op het naastgelegen terrein een nieuw Armenhuis gebouwd. Het oude tehuis wordt in 1913 gesloopt.

De Overtoom in de richting van de Breedeweg met links het Armenhuis.en rechts woonhuis nr. 23. De bestrating, de hekjes en het ontbreken van trottoirs kenmerken de eerste helft van de vorige eeuw.

De eerste ‘Weesmoeder’ van het nieuwe Armenhuis in 1913 is Ma de Winter. Zij was tot 1923 de eerste ‘moeder’. In het Armenhuis wonen mensen die geen geld of onderdak hebben of door hoge leeftijd niet voor zich zelf kunnen zorgen.

Zuidzijde

Overtoom 1 tot en met 15 onbebouwd

Bij de start van het Kadaster in 1832 liggen aan de zuidzijde van de Overtoom de weilanden met de nummers 496 en 497 in sectie B.

Het weiland, genaamd ‘de Kerkeven’ met nummer 496, heeft een oppervlak van 26.570 vierkante meter en wordt belend (naastgelegen) aan de noordzijde door de nu zo geheten Overtoom, aan de westzijde door de Oudeweg (Rusthof) en aan de oost- en zuidzijde door de percelen van Arie de Bruijn aan het Haarlemmer voetpad (nu Schoutenbosch geheten).

De Kerkeven is dan eigendom van Joachim Nuhout van der Veen, de voormalige schout van Castricum en Bakkum en nadien president van de arrondissementsrechtbank in Alkmaar.

Na diens overlijden worden zijn vele bezittingen in Castricum in 1833 door zijn erfgenamen in het openbaar verkocht. De Kerkeven wordt gekocht door de rooms-katholieke kerk van Castricum.
Dit perceel weiland blijft vele tientallen jaren onveranderd.

In 1918 volgt een hernummering van het gebied en het weiland krijgt nummer 2525 zonder enige verandering van de grootte. Het gebruik als weiland is veranderd in bouwland voor groenteteelt.

Overtoom met weiland.
Gezicht op Overtoom met de toren van de hervormde kerk en oude katholieke kerk. Het statige gebouw in het midden is de pastorie. Tegenover de pastorie staat het Knophuis. Op dit weiland had Vitesse ’22 decennia later enige jaren haar voetbalterrein. Overtoom in Castricum, 1903. Collectie Pennekamp. Toegevoegd.

In 1925 wordt een kleedlokaal gebouwd en is het zuidelijk deel in gebruik als voetbalveld van R.K.S.V. Vitesse ’22.

In 1938 wordt het perceel opgesplitst. Het grootste afgesplitste deel heeft kadastraalnummer B4366, is het zuidelijk deel van de Kerkeven, is groot 17.810 vierkante en heeft als kadastrale omschrijving: Oudeweg B4366 sportterrein en kleedgebouw en is dan nog steeds eigendom van de rooms-katholieke kerk.

Sportterrein Vitesse aan de Oveertoom.
Kapelaan van der Zalm doet de aftrap bij een voetbalwedstrijd van Vitesse ’22, op de achtergrond de woningen aan het Schoutenbosch. Overtoom in Castricum. Collectie Stuifbergen. Toegevoegd.

In 1946 volgt onteigening van het gehele gebied op naam van de gemeente Castricum bij Koninklijk Besluit van 7 mei 1945 ten behoeve van de uitvoering van het Bouwplan 1946 als onderdeel van de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog.

Zicht van boven af op de Overtoom.
De aanleg van de nieuwe woonwijk vanaf 1946 gebouwd door de woningbouwvereniging St. Joseph op het oude kermisterrein en voetbalvelden van Vitesse ‘22. Nieuwe huizen aan de Leo Toepoelstraat en de Jan Hobergstraat. In het midden de in aanbouw zijnde winkel van Siem Stuifbergen aan de Verlegde Overtoom, rechts Rusthof en Dorpsstraat.

Het weiland met nummer 497 heeft een oppervlak van 9.190 vierkante meter, grenst met de noordzijde aan de Overtoom, wordt aan de overige drie zijden omgeven door de Kerkeven en is in 1832 eigendom van de rooms-katholieke parochie met de pastoor als vruchtgebruiker.

Oefeningen van turnclub Vios op het Vitesse terrein aan de Overtoom.
Oefeningen van turnclub Vios op het Vitesse terrein aan de Overtoom in Castricum. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Dit terrein wordt gebruikt voor verschillende evenementen als padvinderij, gymnastiekverenigingen en kermisterrein. In 1930 is nog op het centrale deel van dit perceel een muziektent gebouwd voor muziekuitvoeringen.

HOJO-dagen van de padvinderij bij de muziektent op het oude kermisterrein omstreeks 1948.
HOJO-dagen van de padvinderij bij de muziektent op het oude kermisterrein omstreeks 1948.

De eigendomsstatus van dit terrein duurt voort tot de onteigening in 1946.

De muziektent op het evenemententerrein.
De muziektent op het evenemententerrein; de tent werd voor verschillende doeleinden gebruikt. Hier veel belangstelling voor een muziekuitvoering.

Jaarboek 45, pagina 18

Overtoom 17 Theodorus Lute

Het perceel waarop in 1912 het huis, later genummerd Overtoom nummer 17, wordt gebouwd, is daarvoor een stuk grond met een oppervlak van 730 vierkante meter met daarop wat verder naar achteren het in de volksmond zo genoemde Schoutenhuisje: een kleine huisje met een klokgevel dat oorspronkelijk hoorde bij de woning van de schout.

Het vervallen schoutenhuisje in 1958.
Het vervallen schoutenhuisje in 1958. Het in de volksmond zo genoemde schoutenhuisje stond er al in 1723 en had een klokgevel. Door een storm in 1955 werden de restauratieplannen niet meer uitgevoerd. Het voor aan de weg staande knophuis was eigendom van de schout en is nooit een boerderij geweest.

In 1912 is Jacob (Jaap) de Nijs volledig eigenaar geworden van dit perceel en ook van de naastliggende boerderij (Overtoom 19 en 21).

Op dit stuk grond wordt in 1912 een huis gebouwd door Jaap de Nijs. In 1913 wordt het perceel gesplitst in het nieuwe huis, groot 60 vierkante meter en het oude Schoutenhuisje en erf, groot 670 vierkante meter. Het Schoutenhuisje is dan niet meer als woonhuis maar als schuur in gebruik. Jaap de Nijs verkoopt in 1916 het nieuwe huis, de oude schuur en erf aan Jan Lute, tuinder.

Jan Lute (1864-1930), geboren in Castricum, vrachtrijder, tuinder, trouwt in 1887 met Aagje Steeman en als weduwnaar in 1898 met Hillegonda Castricum, weduwe van Jacob de Graaf. Jan krijgt uit beide huwelijken kinderen, respectievelijk negen en vijf.

Johannes Lute en Hillegonda Castricum wonen op Overtoom nummer 17.
Johannes Lute en Hillegonda Castricum wonen op Overtoom nummer 17. Op de foto van omstreeks 1915 van links naar rechts de kinderen: Christina, Maria, Johannes, Gerbrand en Dorus Lute.

Na het overlijden van Hillegonda Castricum in 1927 zijn haar man en diens kinderen en haar dochter Agnes de Graaf uit haar eerste huwelijk de erfgenamen. Op 21 augustus 1929 houden de vele erfgenamen een openbare verkoping van huis, schuur en erf, samen groot 730 vierkante meter.

Koper is Jaap de Nijs (1866-1935), metselaar, de overbuurman (Overtoom 20) die eerder dat jaar zijn bedrijf verkocht heeft aan zijn zoon. Jaap verhuurt de woning aan een van de eerdergenoemde erfgenamen: Theodorus Lute is een zoon van Jan Lute.

Jaap de Nijs.
Jaap de Nijs (1866-1935). Overtoom 20 in Castricum. Op 1 januari 1921 wordt de firma Jb. de Nijs en zoon te Castricum als aannemerij van bouwwerken opgericht. De firmanten zijn Jacobus (Jaap) de Nijs  en zoon Gerardus. Op 1 februari 1929 treedt Jacobus terug. De vennoten in de firma de Nijs worden de jongere zoon Johannes en zijn oudere broer Gerardus. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Theodorus Lute (1900-1989), geboren in Castricum, fabrieksarbeider, trouwt in 1929 met Anna Maria Borst; zij krijgen één zoon en gaan na enkele jaren wonen aan de Breedeweg 52.

Eigenaar Jaap de Nijs overlijdt in 1935. Erfgenamen zijn de zeven kinderen: zes zoons en dochter Dorothea, gehuwd met Jacob Twisk, kleermaker. Het blijft voorlopig gemeenschappelijk bezit. In 1938 voegen zij beide percelen samen tot huis, schuur en erf, groot 730 vierkante meter.

Eind december 1941 verkopen de erfgenamen dit perceel aan Johannes (Jan) Steeman.


Jaarboek 45, pagina 19

Jan Steeman (1890-1965), geboren in Castricum, brandstoffenhandelaar, oprichter van Steeman’s Kolenhandel, heeft al sinds 1915 de naastgelegen boerderij op Overtoom 19 en 21 in bezit. Hij trouwt in 1916 met Maria Mooij van Heiloo; zij krijgen vier kinderen.

De boerderij van Steeman’s kolenhandel.
De boerderij van Steeman’s kolenhandel. Hier begon Jan Steeman in 1915 een kolenhandel.

De boerderij met dit woonhuis op Overtoom 17 wordt in februari 1954 in eigendom overgedragen op zijn zoon Nicolaas Cornelis Steeman.

Nicolaas Cornelis (Niek) Steeman (1919-1973), geboren in Castricum, heeft een brandstoffenhandel en later een bedrijf voor aanleg van centrale verwarming. Hij trouwt in 1945 met Engelina Anthonia (Lien) Borst, ook uit Castricum; zij krijgen vijf kinderen. Zij gaan in 1970 wonen aan de Geelvinckstraat 13.

De kolenopslag is veranderd in een tuin.
De kolenopslag is veranderd in een tuin. Het Knophuis, Overtoom 19-21 in Castricum, 2000. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Vanaf 1984 woont hier het echtpaar Cor Beerse (1944) en Ellie Tessemaker (1948). Zij hebben de woning omstreeks 1998 volledig vernieuwd.

Het Knophuis.
Het Knophuis. Overtoom 19-21 in Castricum. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Overtoom 19 en 21 Jan Steeman

In 1930 is Jan Steeman bewoner van de boerderij die hij sinds 1915 in bezit heeft. De boerderij, in het begin van de 19e eeuw ooit de woning van de schout, wordt in de 19e eeuw Duinzigt genoemd en is later bij velen bekend als Het Knophuis. In het 18e Jaarboek is uitvoerig de geschiedenis van Het Knophuis beschreven.

De schout Pieter Kieft verkoopt in 1829 het buitenverblijf met heerenhuis, later genaamd ‘Duinzigt’, stalling, moes-


Jaarboek 45, pagina 20

tuin en boomgaard, aan Arie de Bruijn, een koopman die woont in Zaandijk. Het heerenhuis annex boerderij wordt daarna in meerdere woongedeelten opgesplitst en wordt verhuurd aan verschillende huurders. Deze situatie blijft onder de opeenvolgende eigenaren bestaan.

De boerderij is vanaf 1893 eigendom van Cornelis Lute en is verdeeld in vier woongedeelten:

  • een huis, erf, bergplaats, groot 128 vierkante meter [kadasternummer B1352] met als bewoner Neeltje van der Park (1826-1905), geboren in Assendelft, weduwe van Dirk van der Velden;
  • een huis en tuin, groot 64 vierkante meter [kadasternummer B1321] met Johannes (Jan) Lute (1864-1930), dan gehuwd met Hillegonda Castricum;
  • een huis en tuin, groot 366 vierkante meter [kadasternummer B1320] met Grietje Kortekaas (1858-1935), geboren in Uitgeest, weduwe van Jacob de Graaf;
  • een huis en erf, groot 130 vierkante meter [kadasternummer B1351] met de eigenaar Cornelis Lute (1862-1913).

Cornelis Lute (1862-1913), geboren in Castricum, landbouwer, kastelein en werkzaam op de melkfabriek, trouwt in 1886 met Jacoba Brakenhoff, ook van Castricum; zij krijgen elf kinderen.

De kinderen van Cornelis Lute en Jacoba Brakenhoff.
De kinderen van Cornelis Lute en Jacoba Brakenhoff. De kinderen zijn allemaal geboren in het Knophuis. Overtoom 21 in Castricum, 1903. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Cornelis verkoopt in 1905 deze vier delen van de boerderij met bovendien nog een steeg aan de achterzijde, groot 76 vierkante meter [kadasternummer B1350] aan het tweetal Jacob Res (1868-1952), timmerman en Jacobus de Nijs (1866-1935), metselaar, ieder voor de onverdeelde helft. De verkoopprijs is gelijk gesteld aan het bedrag van de schulden die Cornelis Lute nog moet betalen aan drie schuldeisers.

Jacob Res verkoopt zijn halve bezit in de vier woningen onder één dak met erf en steeg in 1912 aan Jacobus de Nijs, die daarmee de enige eigenaar is.

Geertje Brakenhoff, echtgenote van Jacobus (Jaap) de Nijs.
Geertje Brakenhoff, echtgenote van Jacobus (Jaap) de Nijs. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Ruim drie jaar later verkoopt Jacobus de Nijs op 24 augustus 1915 de vier woningen onder één dak met erf en steeg aan Johannes Steeman, brandstoffenhandelaar.

Jan Steeman en Maria Mooij met hun kinderen.
Jan Steeman en Maria Mooij met hun kinderen. Overtoom 21 in Castricum, 1926. Van links naar rechts Kees, Nelly, Niek en Francisca. Achter de tafel een Hongaarse logé. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Johannes (Jan) Steeman (1890-1965), geboren in Castricum, brandstoffenhandelaar, oprichter van Steeman’s Kolenhandel, koopt Het Knophuis mede als bedrijfspand, trouwt in 1916 met Maria Mooij van Heiloo; zij krijgen vier kinderen. Jan Steeman gaat na 1930 met zijn gezin wonen aan de Geelvinckstraat.

Steeman kolenhandel.
Eerst Steeman kolenhandel, van Niek Steeman. En later de witte pomp van firma Steeman. een heel ander verhaal: “Ik (Gert Steeman) was, toen ik nog jong was, wel eens op het dak van het knophuis geklommen, en toen ooit iemand pompdienst had en in het pomp hokkie zat om op benzine klanten te wachten, was ik zo ondeugend om ze de stuipen op het lijf te jagen door kleine steentjes op het dak van het pomp hokkie te gooien. Uiteindelijk kreeg ik natuurlijk wel op mijn donder …” Overtoom 19-21 in Castricum. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Het bedrijfspand bestaande uit een pakhuis met opslagplaats, kantoor, erf en grond aan de Overtoom 19 en 21, groot 584 vierkante meter met het naast staande woonhuis op Overtoom 17 wordt als geheel op 3 februari 1954 in eigendom overgedragen aan zijn zoon Nicolaas Cornelis Steeman.

De huidige (in 2022) bewoners zijn Hans Oudejans (1943) en Els Karskens (1946).

Overtoom 23 Johannes Houtenbos

Huizen aan de Overtoom nummers  25, 23 en 21 in Castricum
Huizen aan de Overtoom nummers 25, 23 en 21 in Castricum, 1983. Het derde huis van links is het Knophuis. De eerste links G. Ooijevaar op nummer 25, P. Houtenbos op nummer 23 en Steeman-Oudejans op nummer 21 (knophuis), nummer 17 Beerse en nummer 15 Dorpshuis. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Floris Twisk Willemszoon (1840-1929) heeft in 1875 van de eigenaar van de boerderij aan de later zo genoemde Overtoom een onbebouwd perceel grond, groot 620 vierkante meter [kadasternummer B1349] gekocht tussen de boerderij en de hoek ingang Schoutenbosch.

Floris verkoopt in 1903 hiervan een deel groot 390 vierkante meter als bouwterrein aan Jacob de Nijs (1866-1935), metselaar en aannemer.
De Nijs bouwt hier in 1904 de twee huizen waar in 1930 Johannes Houtenbos en Klaas de Graaf wonen, respectievelijk op Overtoom 23 en Overtoom 25.

In 1910 verkoopt Jacob de Nijs het woonhuis en erf, groot 150 vierkante meter aan Johannes Houtenbos. Johannes Houtenbos (1886-1961), geboren in Bergen, timmerman, trouwt in 1911 met Johanna Castricum; zij krijgen zes kinderen: Maria, Johannes, Wilhelmus, Johannes, Catharina en Gourica Houtenbos en nog twee jong overleden. Johannes koopt in 1919 aan de westzijde van zijn perceel van zijn buurman Jan Steeman een strook grond van 64 vierkante meter en bouwt hier een werkplaats: hij heeft nu huis, erf en werkplaats, groot 214 vierkante meter [kadasternummer B2600].

Na zijn overlijden zijn de echtgenote en zes kinderen de erfgenamen. Bij de boedelscheiding in 1961 komt de woning met werkplaats aan zoon Joop (1919-1999) geboren in Castricum. Hij is timmerman en aannemer. Joop is in 1942 gehuwd met Petronella van der Peet (1917) van Limmen. Hun dochter Elly Houtenbos is de huidige bewoner.

Overtoom 25 Klaas de Graaf

Bij Overtoom 23 is beschreven dat Jaap de Nijs in 1904 twee huizen bouwt. Hij verkoopt in 1912 het huis met grond aan de ‘Overtoomschen weg’, groot 240 vierkante meter [kadasternummer B1947] aan Klaas de Graaf, metselaar.

Klaas de Graaf (1883-1960), geboren in Castricum. Hij is metselaar, werkte aan de bouw van Duinenbosch en bleef voor het onderhoud aan het ziekenhuis verbonden. Klaas speelde viool, gaf muziekles, begon in 1927 een winkeltje met muziekinstrumenten in zijn woonhuis aan de Overtoom. Hij trouwt in 1908 met Agnes Agatha Morsch (1882-1950); zij krijgen vijf kinderen: Jaap, Gré, Truus, Cor, Niek en nog één jong overleden kindje.

Agnes Morsch overlijdt in 1950. Bij de verdeling van het bezit onder de erfgenamen in december 1950 volgt de toedeling aan Klaas de Graaf. Tien jaar later overlijdt Klaas in januari 1960.

De Graaf aan de Overtoom.
De Graaf aan de Overtoom. Dit was de voorloper van elektronica zaak De Graaf, nu Expert aan de Torenstraat. Voor de winkel Jaap (1909) en Cor (1914) de Graaf. Overtoom 25 in Castricum. Collectie Stuifbergen. Toegevoegd.

Zijn twee zoons Jaap en Cor hebben een elektriciteitszaak in de Bakkummerstraat en de Torenstraat. Dochter Gré woont dan in Nibbixwoud met haar man Herman op den Kelder, dochter Truus woont met haar man Gerard Ooijevaar in het ouderlijk huis aan de Overtoom en de jongste zoon Niek is boekhouder bij het Gasbedrijf en woont aan de Brakenburgstraat.

Bij de boedelscheiding in november 1960 gaat de woning naar dochter Truus Ooijevaar-de Graaf.

Geertrudis Margaretha (Truus) de Graaf (1912-2002), geboren in Castricum, woonde op Overtoom 25. Zij trouwt in 1947 met Gerardus Ooijevaar, geboren in Midwoud, timmerman.

De huidige bewoners zijn Joost Lute (1979) en Angelique van Esveld (1974).


Jaarboek 45, pagina 21

Overtoom 27 Jacob van den Burg

De Overtoom zuidzijde vanaf ingang Schoutenbosch tot dorpshuis De Kern.
De Overtoom zuidzijde vanaf ingang Schoutenbosch tot dorpshuis De Kern. Van links naar rechts de huizen nummers. 27, 25, 23 en de boerderij nummer 21 en 19.

De woning Overtoom 27 is in 1876 gebouwd op een perceel ter grootte van 620 vierkante meter dat Floris Twisk Willemszoon in 1875 heeft gekocht van Jan Waardijk. Jan was schoenmaker in Uitgeest en toen ook de eigenaar van boerderij Duinzigt aan de Overtoom.

Floris Twisk en Guurtje Orij.
Floris Twisk en Guurtje Orij. Overtoom 27 in Castricum, 1910. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Floris Twisk (1840-1929), geboren in Castricum, kleermaker, trouwt in 1867 met Guurtje Orij, ook uit Castricum; zij krijgen twaalf kinderen. Floris bouwt in 1876 een huis op de hoek van de Overtoom-Schoutenbosch; huis en erf, groot 620 vierkante meter. Hij gaat hier met zijn gezin wonen.

Floris verkoopt in 1903 een nog onbebouwd deel van zijn perceel als bouwterrein aan Jacobus de Nijs; hierop worden de woningen Overtoom 23 en 25 gebouwd. Floris houdt dan over zijn huis en erf op de hoek, groot 230 vierkante meter. In 1918 overlijdt zijn echtgenote Guurtje Orij.

De kleermakerij van Willem Twisk aan de Overtoom naast de melkfabriek.
De kleermakerij van Willem Twisk aan de Overtoom naast de melkfabriek. Van links naar rechts Willem Twisk, Willem Baars, Jaap en Jan Twisk. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Floris en dan de nog vier overgebleven kinderen zijn de erfgenamen: Willem, kleermaker, gehuwd met Catharina Haaker, Maartje, gehuwd met Jacob Fatels, tuinman in Velsen, Antje dan ongehuwd en Klasina Twisk, gehuwd met Quirinus Groot, kleermaker in Heemskerk. Het huis en erf worden vervolgens toegedeeld in juli 1918 aan vader Floris Twisk, die dan op de leeftijd van 81 jaar, het huis en erf in december 1921 verkoopt aan zijn kleinzoon Jacob (Jaap) Twisk Willemszoon, kleermaker.

De kleermakerij van de firma Willem Twisk.
De kleermakerij van de firma Willem Twisk. Overtoom 27 in Castricum, 1920. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.

Jaap Twisk (1894-1966), geboren in Heiloo. Jaap is kleermaker, hij woont vanaf 1929 op de hoek Dorpsstraat-Korte Cieweg. Hij trouwt in 1926 met Dorothea Catrina de Nijs van Castricum; zij hebben geen kinderen.

Jaap verkoopt in 1928 nog 4 vierkante meter aan de achterzijde van zijn erf aan de gemeente Castricum voor verbetering van de doorgang Schoutenbosch.

Jaap Twisk gaat het woonhuis verhuren. De eerstvolgende bewoner is Jacob van den Burg (1904), geboren in Tzummarum (Friesland). Hij is rangeerder. Jacob woont er met zijn echtgenote Antje Kooistra uit Leeuwarden; zij krijgen zes kinderen.

Vanaf februari 1932 woont hier Jan Meuleveld (1904), geboren in Nieuwe Niedorp. Hij is melkcontroleur. Hij woont er met zijn echtgenote Trijntje van den Berg van Egmond-Binnen. Zij hebben geen kinderen. Jan overlijdt in 1940, Trijntje vertrekt in 1941 naar Alkmaar.

Daarna woont hier in 1941 Dorus Groentjes (1914), geboren in Castricum. Hij is postbode. Dorus is in 1941 gehuwd met Hendrika de Graaf.

Zij maken in 1943 plaats voor zijn ouders: Johannes Groentjes (1867-1954). Johannes is tuinder. Hij is in 1891 gehuwd met Maartje de Graaf ook uit Castricum. Zij krijgen 19 kinderen, waarvan er zes zijn overgebleven en al eerder op zich zelf zijn gaan wonen.


Jaarboek 45, pagina 22

Eigenaar Jaap Twisk verkoopt het woonhuis en erf in 1952 aan Job Anthonius Lute.
Job Anthonius Lute (1929), geboren in Castricum. Hij metselaar en trouwt in 1953 met Johanna Cornelia Knipping uit Wormerveer.

In 1968 verkopen zij hun woonhuis met erf aan Antonius Maria Theresia (Ton) de Groot (1944), gehuwd met Marja Uitslager (1948), zij zijn de huidige bewoners (in 2022).

De Verlegde Overtoom

De Verlegde Overtoom en het afgesloten deel van de Overtoom.
De huidige situatie met de ligging van de Verlegde Overtoom en het afgesloten deel van de Overtoom.

In de oorlogsjaren zijn vele honderden woningen in Castricum gesloopt. Direct na de bevrijding heeft de bouw van woningen de hoogste prioriteit om de vele geëvacueerde inwoners te kunnen huisvesten. De nieuwe burgemeester C.F. Smeets begint in november 1945 in Castricum en zal leiding geven aan de wederopbouw. Ir. F.J. Gouwetor krijgt de opdracht een wederopbouwplan voor Castricum op te stellen. Voordat dit plan eind 1947 is vastgesteld, wordt al met de woningbouw gestart op basis van een oud uitbreidingsplan uit 1936. Met de uitvoering hiervan worden woningen gebouwd tussen het Schoutenbosch en de Oudeweg op het voormalige voetbalveld van Vitesse ’22 en aangrenzend op het terrein met de muziektent; dit gehele terrein is eigendom van de rooms-katholieke kerk Sint-Pancratius.

In 1946 volgt onteigening van dit gebied op naam van de gemeente Castricum bij Koninklijk Besluit van 7 mei 1945 ten behoeve van de uitvoering van het Bouwplan 1946.

De woningen worden gebouwd langs twee tussenliggende straten die de namen krijgen van plaatselijke verzetshelden: Leo Toepoelstraat en Jan Hobergstraat. Haaks hierop wordt als afsluiting van dit woongebied aangelegd twee woonstraten: aan de noordzijde de Verlegde Overtoom en aan de zuidzijde de Huibert van Ginhovenstraat.

De gemeente Castricum heeft om verkeerstechnische redenen ervoor gekozen om de Verlegde Overtoom aan te leggen en niet de tussenliggende straten te laten aansluiten op de dan bestaande Overtoom. Al het verkeer van deze nieuwe woonwijk zou dan op de gevaarlijke kruising van Dorpsstraat en Burgemeester Mooijstraat uitmonden.

De aanleg van de Verlegde Overtoom betekent een afsluiting van de Overtoom. In het gebied van de afsluiting moet het bedrijf van Johannes de Nijs aan de Overtoom nummer 20 worden afgebroken. Het wordt verplaatst naar de noordzijde van de Verlegde Overtoom en vormt daarmee ook een afsluiting van de oude Overtoom; een voetpad verbindt de beide delen van de Overtoom.

Simon Zuurbier

Bronnen:

  • Notariële archieven en Hypothecair registers (Kadaster) aanwezig op het Regionaal Archief Alkmaar en het Noord-Hollands Archief in Haarlem:
  • Bevolkingsregisters;
  • Burgerlijke Stand registers;
  • Beeldmateriaal Collectie Oud-Castricum.

Met dank aan: de bewoners van de Overtoom.

Abonneer
Laat het weten als er
0 Reacties
Nieuwste
Oudste
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties