Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder toestemming van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.
Jaarboek 41, pagina 106
Castricum en Bakkum 1917, de gebeurtenissen
In het jaar 1917 heeft de plaatselijke bevolking steeds meer last van de nu al meerdere jaren voortslepende oorlog in Europa. Nederland is dan wel neutraal, maar schaarste aan voedsel en hoge brandstofprijzen worden dagelijks gevoeld. Het bedrijf dat door de gemeente Castricum in 1916 is gestart om aan inwoners levensmiddelen te verstrekken, krijgt meer mankracht.
De gebeurtenissen in Castricum van honderd jaar geleden zijn vooral ontleend aan de gemeenteraadsnotulen, de inkomende en uitgaande stukken van de gemeente Castricum, dossiers in het gemeentearchief, de provinciale bladen, de burgerlijke standregisters, enzovoorts.
1 januari 1917
Het gemeentebestuur bestaat uit burgemeester Johannes Mooij en de wethouders Joseph Goes en Petrus Valkering. De raadsleden zijn: Gerrit Pzn. Kuijs, Petrus Pzn. Kuijs, Pieter Twisk, Gerard Louter en Cornelis Spaansen. Hendrikus Oostveen is de gemeentesecretaris.
Castricum telt 4.075 inwoners. Dit aantal is op 31 december toegenomen tot 4.225. In het jaar 1917 vestigen zich in onze gemeente 462 personen, terwijl er 323 naar elders vertrekken. Er worden in dit jaar 107 kinderen geboren, er overlijden 96 inwoners en er worden 20 huwelijken gesloten.
Aantal kiezers voor de gemeenteraad: 592; voor de Tweede Kamer en Provinciale Staten: 680.
13 februari 1917
Een aantal ingezetenen heeft het verzoek ingediend om verbetering aan te brengen aan de weg naar Limmen, ofwel de Zanddijk; de weg verkeert in slechte staat. Besloten wordt de wegwerker C. Orij voor een jaar aan te stellen op een weekloon van 14 gulden en hem ’s winters 1 hectoliter cokes (kolen) per week te geven.
W. Hellinga is aangesteld tot ambtenaar ter secretarie voor een jaarwedde van 100 gulden.
27 maart 1917
De Dienst Provinciale Electrische Werken is voornemens om een bovengrondse kabel aan te leggen in de Oosterbuurt. Uit oogpunt van veiligheid wil wethouder Goes daaraan de voorwaarde verbinden dat de palen minimaal zes meter lang zijn.
Goedgevonden wordt om de grond, benodigd voor de bestrating van de Mient, aan te kopen.
25 april 1917
Het college van Gedeputeerde Staten stelt de verdeling vast van de gemeente Castricum in twee stemdistricten voor de verkiezing van leden van de Tweede Kamer der Staten Generaal en van leden der Provinciale Staten.
- Stemdistrict 1 omvat de buurtschappen Kerkbuurt, Oosterbuurt, de Brabantsche Landbouw, een gedeelte van de Duinderbuurt en een gedeelte van het Noordeinde;
- Stemdistrict 2 omvat de buurtschappen Schulpstet, Duinontginning, Noord- en Zuid-Bakkum en de overige gedeelten van Duinderbuurt en Noordeinde.
In een verordening worden als stemlokalen aangewezen voor stemdistrict 1 het gymnastieklokaal van de openbare school 1, naast het Raadhuis, ingang Schoolstraat en voor stemdistrict 2 in een van de lokalen van de openbare school 2 te Bakkum, ingang noordzijde.
Opgaven aan de overheid:
Per 1 januari 1917: de onderneming met eigenaar M. Olgers aan de Kramersweg te Castricum onderhoudt met twee boten een vrachtdienst van Limmen-Wormerveer- Zaandam-Amsterdam.
Bedeling van de armen door:
- het rooms-katholieke parochiaal armenbestuur: 12 personen, waarvan 4 boven de 70 jaar;
- de Diaconie van de Nederlands hervormde gemeente: 4 personen;
- het burgerlijk armenbestuur: 15 personen, waarvan 5 boven de 70 jaar.
26 april 1917
Opgave aan de inspecteur van de directe belastingen te Alkmaar van de vergunninghouders voor de verkoop van sterke drank en de huurwaarde voor het bedrijf:
Jaarboek 41, pagina 107
R. van Benthem: 267,50 gulden, wijk A, nummer 121, De Vriendschap
J.B. Koopman: 234,75 gulden, wijk A, nummer 71, De Rustende Jager
Ant. van Benthem: 162,50 gulden, wijk A, nummer 31, Hoek Dorpsstraat-Burgemeester Mooijstraat
J. Slijboom: 90 gulden, wijk A, nummer 56, Burgemeester Mooijstraat
P. Schotvanger: 180 gulden, wijk A, nummer 49, Burgemeester Mooijstraat (De Harmonie)
D. Tromp: 66 gulden, wijk B, nummer 198, Beverwijkerstraatweg (Duinzicht)
C. Stuifbergen: 114 gulden, wijk A, nummer 29a, Dorpsstraat (De Landbouw)
L.A. Burgering: 66 gulden, wijk C, nummer 356, Bakkummerstraat
W. Borst: 70 gulden, wijk E, nummer 473, Nu Fase Fier
Jo Borst: 97 gulden, wijk E, nummer 463, Café De Onderneming (nu – in 2018 – Heereweg nummer 12)
C. Castricum: 84 gulden, wijk E, nummer 449, De Goede Verwachting aan de Heereweg.
De volgende namen zijn later doorgehaald en vervangen: D. Tromp door G. Leering; vergunning ingetrokken op 17-3-1917, verleend 5-4-1917.
Jo Borst door G. van Egmond. idem op 12-3-1917, verleend 28-3-1917.
12 mei 1917
Vordering ten behoeve van het leger van de levering van alle inlandse wol die bij de eerstvolgende scheer van de schapen wordt verkregen. In totaal leveren 16 Castricumse veehouders wol, waarvoor zij maximaal 2,50 gulden per kg ontvangen. Het aantal vachten per veehouder varieert van 1 tot 21.
23 mei 1917
De schoolopziener in het district Haarlem dringt erop aan om zo spoedig mogelijk over te gaan tot invoering van Uitgebreid Lager Onderwijs (ULO) in Castricum. Dit wordt ruim een maand later ondersteund door eenzelfde oproep van de districtsschoolopziener.
De heer Bussen, het hoofd van de Openbare School aan de Dorpsstraat, is van mening dat bij invoering de eerstkomende twee jaren geen uitbreiding van lokalen nodig is en dat er ook geen extra leerkracht behoeft te worden benoemd. De raad besluit daarom de vakken Frans en Wiskunde na de grote vakantie in te voeren aan die school en als hoofd aan te wijzen het hoofd van die school.
4 juli 1917
Wethouder Joseph Goes heeft ontslag genomen. Als opvolger wordt Cornelis Spaansen gekozen en benoemd. De districtsschoolopziener stelt voor om het schooljaar op 1 of 15 augustus te laten beginnen in plaats van op 1 april, dit in verband met de invoering van het ULO.
De voorzitter stelt voor om de kermis dit jaar niet te vieren omdat het allerminst een tijd is om feest te vieren: “De toestand in ons vaderland is gaandeweg achteruitgaand” (Eerste Wereldoorlog). Met een kleine meerderheid wordt dit voorstel aangenomen.
Goed gevonden wordt dat de directeur van de gasfabriek voor gemeenterekening een rijwiel aankoopt, mede ten dienste van het bedrijf.
De bakkers hebben gepleit voor een verordening om te verbieden dat er ’s morgens vers brood verkrijgbaar is vóór bijvoorbeeld 10.30 uur. Dit om voldoende nachtrust te waarborgen, mede van belang vanwege de grote schaarste aan brandstoffen. Zij zijn van mening dat tegen die tijd op een behoorlijke wijze de broodbereiding plaats kan hebben zonder in de nacht te hoeven aanvangen.
De verordening wordt vastgesteld inhoudende het verbod op het venten met brood vóór ’s morgens 10 uur.
Jaarboek 41, pagina 108
25 juli 1917
Verkiezing gemeenteraad: Cornelis Spaansen en Petrus Kuijs worden herkozen en Jacob Schuijt is het nieuwe raadslid.
4 september 1917
Beëdiging van de nieuwe raadsleden. Spaansen wordt opnieuw gekozen tot wethouder.
25 september 1917
Het presentiegeld van de leden van de gemeenteraad is gebracht op 100 gulden per jaar.
Door een groot aantal winkeliers is een verzoek ingediend om een verordening vast te stellen op de vervroegde winkelsluiting. De winkels mogen geopend zijn van 06.00 tot 20.00 uur.
De gemeente koopt twee huizen aan de Schoolstraat van J. Res om elk te verhuren voor 2 gulden per week aan de veldwachter en aan de stoker van de gasfabriek.
Voorstel van de gascommissie van de gemeentelijke gasfabriek om de gasprijzen met ingang van 1 oktober 1917 te brengen op 22 cent. De verhoging is een gevolg van de abnormaal hoge kolenprijzen door de oorlog. In de gemeenteraad wordt hier langdurig over gesproken Het gas is bijna niet te betalen door mensen met kleine, vaste inkomens en er zijn ook arme gezinnen die in ’t geheel geen licht hebben.
22 november 1917
De directie van de conserven- en veevoederfabriek ‘Kennemerland’ (bouwplannen aan de Duinweg in Noord-Bakkum) deelt aan de gemeenteraad mee dat zij de weg naar Noord-Bakkum zal bestraten. De kosten worden geraamd op 2.000 gulden. Zij verzoekt een bijdrage in die kosten of de beschikbaarstelling van halve klinkers.
De gemeenteraad neemt nog geen beslissing over de financiële deelname in de bestrating van de Bakkummerweg: ”Nog maar even afwachten wat de fabriek zal worden.”
In de raadsvergadering is H.J. Zandbergen benoemd tot lid van de levensmiddelencommissie en C. Bregman tot lid van de brandstoffencommissie. Al eerder was Th.J. Pepping benoemd tot administrateur van het Levensmiddelenbedrijf.
4 december 1917
In het kader van de Hinderwet wordt vergunning gevraagd door de directie van de Hollandsche Industrie en Handelsmaatschappij tot het oprichten van een groentedroog-inrichting aan de Duinweg op Noord-Bakkum. Eén van de voorwaarden is de afvoer van de rookgassen door een schoorsteen van 17 meter hoogte voor voldoende trek en volledige verbranding.
18 december 1917
Woningbouwvereniging ‘Goed Wonen’ vraagt ten behoeve van de bouw van 18 woningen een voorschot van 93.240 gulden. De woningen aan de Dr. Jacobilaan zijn vooral bestemd voor het personeel van Duin en Bosch.
De Levensmiddelencommissie verzoekt aan het gemeentebestuur iemand aan te stellen die belast is met de controle op de verkoop van levensmiddelen. Veldwachter Bleijendaal wordt als zodanig benoemd.
31 december 1917
De gemeenterekening over het jaar 1917 telt aan ontvangsten 77.443 gulden en aan uitgaven 88.768 gulden. Er is een nadelig saldo van 11.325 gulden.
Simon Zuurbier
