Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder toestemming van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.
Jaarboek 38, pagina 116
Castricum – Honderd jaar geleden
Het jaar 1914 staat in het teken van het opstarten van de gemeentelijke gasfabriek. Er wordt een schoolcommissie ingesteld die de belangen van het plaatselijke onderwijs behartigt en wordt bemand door notabelen uit het dorp.
Verder laten de bewoners van Noord-Bakkum meerdere malen van zich horen over de noodzakelijke verbetering van de weg naar Limmen.
Van het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog zijn er nog geen gevolgen merkbaar in de gemeentelijke stukken, afgezien van een oproep van het gemeentebestuur van Amsterdam om werkloze arbeiders op het platteland in te zetten.
De gebeurtenissen in Castricum van honderd jaar geleden zijn vooral ontleend aan de gemeenteraadsnotulen, de inkomende en uitgaande stukken van de gemeente Castricum, dossiers in het gemeentearchief, de provinciale bladen, de burgerlijke standregisters enzovoorts.
1 januari 1914
Het gemeentebestuur bestaat uit burgemeester Johannes Mooij en de wethouders Joseph Goes en Petrus Valkering. De raadsleden zijn: Gerrit Pzn. Kuijs, Petrus Pzn. Kuijs, Pieter Twisk, Gerard Louter en Cornelis Spaansen.
Castricum telt 3.751 inwoners (inclusief bewoners Duin en Bosch). Dit aantal is op 31 december toegenomen tot 3.908. In het jaar 1914 vestigen zich in onze gemeente 320 personen, terwijl er 222 naar elders vertrekken. Er worden in dit jaar 125 kinderen geboren, er overlijden 66 inwoners en er worden 23 huwelijken gesloten.
7 januari 1914
Gedeputeerde Staten heeft het presentiegeld voor de raadsleden verhoogd van 60 naar 80 gulden per jaar en de jaarwedde van de wethouders van 70 naar 100 gulden.
28 januari 1914
J.M. Goes wordt als wethouder herkozen.
De functie van burgemeester en gemeentesecretaris was altijd gecombineerd. Burgemeester Mooij stelt voor deze combinatie te beëindigen. Per 1 februari wordt Johannes Anthonius Verder als gemeentesecretaris benoemd.
16 februari 1914
Gerrit Louter en Hendrikus Hemmer, vertegenwoordigers van het bestuur van ‘de Hanze’, de afdeling van de bond van handeldrijvende en industriële middenstanders in het bisdom Haarlem, hebben de bedoeling om een cursus aan te bieden in het boekhouden en verdere vakken. Zij doen een verzoek aan het college om een lokaliteit beschikbaar te stellen en daarnaast een subsidie van 175 gulden te verlenen.
26 februari 1914
De jaarwedde van de secretaris wordt gesteld op 1.250 gulden. Daarnaast levert zijn aanstelling als Ambtenaar van de Burgerlijke Stand hem nog 25 gulden extra op.
De raad machtigt het college tot de aanschaf van een tweedehands schrijfmachine.
M. Kools uit Bergen op Zoom krijgt een tijdelijke aanstelling als stoker voor de gasfabriek.
3 maart 1914
Bij Koninklijk Besluit is aan de gemeente Castricum een voorschot uit Rijkskas toegekend van ten hoogste 25.300 gulden om de gemeente in staat te stellen een voorschot van een gelijk bedrag te verlenen aan de Vereniging ‘Goed Wonen’ voor de aankoop van grond en de bouw van 14 woningen. Deze woningen zijn aanbesteed voor een som van 25.335 gulden.
11 maart 1914
Wethouder Goes bespreekt de wenselijkheid tot het in gebruik nemen van een vuilniskar om bij de ingezetenen een keer per week het vuil op te doen halen. De heer Valkering zou daarvoor dan een verordening willen maken tot het heffen van belasting voor diegenen die er gebruik van willen maken.
23 maart 1914
De kiezerslijst van leden van de Tweede Kamer der Staten Generaal, de Provinciale Staten en de Gemeenteraad is vastgesteld door Burgemeester en Wethouders (B&W) van Castricum; er zijn 601 kiesgerechtigden. Kiesgerechtigd zijn alleen mannen met een minimum leeftijd van 25 jaar en met een goed inkomen.
25 maart 1914
Het rooms-katholieke kerkbestuur verzoekt de gemeente om het lokaal, dat de gemeente bij de bewaarschool (de zusterschool) in gebruik heeft, voor 1 april te ontruimen. Door het grote aantal kinderen dat de bewaar-, naai- en breischool bezoekt, kan het schoollokaal niet langer gemist worden. Tevens verzoekt het kerkbestuur om een subsidie van 300 gulden per jaar te verlenen aan de bewaarschool.
De gemeente vraagt om het lokaal nog drie maanden te mogen gebruiken en gaat een lokaal voor het zesde leerjaar huren bij L.A. van Benthem (café De Vriendschap) voor 200 gulden per jaar.
Jaarboek 38, pagina 117
Voorstel aan de raad tot instelling van een schoolcommissie ter bevordering van de belangen van het onderwijs. Als deelnemers voor die commissie worden voorgesteld pastoor Th. Engering, dominee A. van Poelgeest, de beide wethouders J.M. Goes en P.J. Valkering en de raadsleden G. Louter en P. Twisk, Dr. J.W. Jacobi (Duin en Bosch) en J.A. Verder (gemeentesecretaris).
De voorzitter zegt dat het wenselijk is om riolering in het dorpscentrum aan te leggen en te beginnen met een gedeelte, bijvoorbeeld vanaf het raadhuis tot de Kramersweg. Raadslid Spaansen zou eerst de wegen eens wat willen verbeteren.
Wethouder Goes pleit voor de riolering, zijnde in het belang van de neringdoenden en voor hun klanten die met slecht weer planken moeten leggen om in de winkels te komen.
24 april 1914
Opgave aan de inspecteur der directe belastingen te Alkmaar van de vergunninghouders voor de verkoop van sterke drank en de huurwaarde voor het bedrijf:
- H. van Benthem: 294,25 gulden – wijk A, nummer 121, De Vriendschap
- J.B. Koopman: 246 gulden – wijk A, nummer 71, De Rustende Jager
- Ant. van Benthem: 117,75 gulden – wijk A, nummer 31, hoek Dorpsstraat-Burgemeester Mooijstraat
- M. Olgers: 99,50 gulden – wijk A, nummer 56, Burgemeester Mooijstraat
- D. Bakker: 103,25 gulden – wijk A, nummer 29
- P. Schotvanger: 166,25 gulden – wijk A, nummer 49, Burgemeester Mooijstraat (De Harmonie)
- D. Tromp: 75,75 gulden – wijk B, nummer 198
- L. Burgering: 78 gulden – wijk C, nummer 356, Bakkummerstraat
- W. Joosten: 66,75 gulden – wijk E, nummer 473, nu hotel Borst (Fase 4)
- Jo Borst: 90 gulden – wijk E, nummer 462, café De Onderneming aan de Heereweg (nu nummer 12)
- C. Castricum: 85,25 gulden – wijk E, nummer 449, café De Goede Verwachting aan de Heereweg
20 mei 1914
Aan de bewaarschool wordt een subsidie van 100 gulden toegekend.
De Kennemer Electriciteitsmaatschappij te Bloemendaal geeft kennis van de aanleg van kabels voor de elektriciteit in de Rijksstraatweg.
F. Donkers, directeur van de gemeentelijke gasfabriek te Beverwijk, wordt aangesteld als deskundige voor de controle van de administratie van de gasfabriek alhier.
7 augustus 1914
De gemeente Amsterdam verzoekt het gemeentebestuur van Castricum om werkgevers te bewegen personeel te betrekken van het Gemeente Arbeidsbureau te Amsterdam. Het aanbod van arbeidskrachten aan dit bureau is overweldigend groot, terwijl daartegenover zo goed als geen vraag naar arbeidskrachten staat, omdat handel en industrie voor een groot deel stil liggen. De achterliggende gedachte is dat door de mobilisatie op het platteland een groot tekort aan arbeiders is ontstaan. Dit tekort zou kunnen worden verminderd door werkloze arbeiders uit Amsterdam op het platteland te plaatsen.
1 september 1914
P.J. Valkering wordt als wethouder herkozen.
Besloten wordt om een kostenraming te laten opmaken.
Aanpassing van de politieverordening met de bepaling dat de maximumsnelheid voor rijwielen en motorrijtuigen wordt vastgesteld op 10 km per uur op de Dorpsstraat vanaf de overweg tot de rooms-katholieke kerk en te Bakkum vanaf G. Levering (Heereweg 72) tot aan de lagere school.
richting Egmond. Het zijn de huisnummers 72, 72a en 74. Pentekening Nico Lute, Kijk-Uit kalender 1992. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
Jac. Lute krijgt eervol ontslag als lantaarnopsteker.
1 april 1914
Akte van aanstelling van Cornelis Bakker, gemeente veldwachter, als gemeentebode en schoonmaker van het raadhuis voor 25 gulden per jaar.
16 september 1914
Op voorstel van de inspecteur der Posterijen en Telegrafie wordt in de plaats van J.B. van Benthem mejuffrouw Maria Cornelia Res aangesteld als vervangend kantoorhoudster voor de telegraaf- en telefoondienst te Castricum.
30 september 1914
Aanbesteding van het slopen en ontruimen te Noord-Bakkum van de afgebrande boerderij die werd bewoond door de gebroeders Oudhuis (nog ongehuwd; zij kwamen in 1912 uit Obdam). Het puin is door de gemeente aangekocht ter verbetering van de Hoogeweg. De bewoners van Noord-Bakkum doen een verzoek om in plaats hiervan de Limmerweg te verbeteren.
Al eerder op 18 maart van dat jaar heeft het gemeentebestuur van Egmond-Binnen een herhaald verzoek aan de gemeente Castricum gedaan om het gedeelte van de Limmerweg dat ligt in de gemeente Castricum te verharden. De gemeente Egmond-Binnen zou dan zorgen voor de verharding van dat gedeelte dat in haar gemeente ligt. Eerder is een dergelijk verzoek door Castricum al afgewezen. Daarna hebben op 14 april de bewoners van Noord-Bakkum verzocht om het gedeelte van de Zanddijk of Limmerweg, voor zover die onder de gemeente Castricum valt, te willen verharden.
De toestand van genoemde weg is op sommige tijden van het jaar zo goed als onbruikbaar; “en wij, bewoners van het noordelijk gedeelte van Castricum, moeten zooveel deze
Jaarboek 38, pagina 118
weg passeeren en wij zitten toch van alle gemakken, die Castricum zijn gemeentenaren aanbiedt, zoo verstoken”.
Na het raadsbesluit van 1 september om de weg van J. Meijne tot G. Koning (gedeelte van de Hoogeweg) in een goede staat te brengen, verzoeken de bewoners van Noord-Bakkum “om van dit besluit af te zien en de gelden voor de genoemden weg te besteden om een gedeelte van den Limmerweg te beharden, aangezien Noord-Bakkum bijzonder gebaat zoude zijn met een goede verbindingsweg naar Limmen”.
14 oktober 1914
Het bestuur van de Tuinbouwvereniging ‘Ons Belang’ krijgt 20 gulden subsidie voor het houden van een tuinbouw-wintercursus.
Een bedrag van 2.000 gulden wordt geleend aan de Commissie van Bijstand voor de gasfabriek ter voorziening in kasgeld.
30 november 1914
Verzoek van Gerrit Kabel om in zijn timmermanswerkplaats een petroleummotor te mogen plaatsen van 10 à 12 pk met schaaf- en zaagmachine.
Kabel op 25-jarige leeftijd. Dorpsstraat 24 in Castricum, 1903. Collectie Oud-Castricum. Toegevoegd.
Verzoek van Johannes Tromp in de Oosterbuurt voor het plaatsen van een gasmotor in de timmermanswerkplaats.
3 december 1914
Onderwijzer Wijk is al meerdere maanden ziek. Na zes maanden ziekte wordt zijn salaris gehalveerd, zoals in de verordening is opgenomen.
De directeur van de Gemeente Gasfabriek Van Kortenhoff krijgt een definitieve aanstelling met een jaarsalaris van 850 gulden met vrij wonen, verwarming en licht. Hij doet kort daarop een verzoek aan het college om een welwaterput met pomp aan te leggen bij de woning, staande op het terrein van de gasfabriek.
Daarmee behoeft het regenwater van het dak van de fabriek niet voor consumptie gebruikt te worden. Dit regenwater bevat koolstoffen die van de fabriek afkomen.
Een voorstel wordt uitgewerkt om voor de verkiezingen de gemeente in twee stemdistricten te verdelen: ‘een scheiding tussen Bakkum en het dorp (Castricum)’.
Volgens een provinciale verordening zou elektrisch licht in deze gemeente worden geleverd door de Kennemer Electriciteits Maatschappij te Bloemendaal. De gemeenteraad wil als voorwaarde stellen om elektrisch licht voor een bepaalde prijs beschikbaar te stellen en niet gratis om oneerlijke concurrentie tegen te gaan.
Het bestraten van de Mient wordt wenselijk geacht. De mogelijkheden voor een geldelijke bijdrage van de Spoorwegen en van de provincie zullen worden onderzocht.
19 december 1914
De bewoners van de Rijksstraatweg ten zuiden van de spoorlijn (nu Beverwijkerstraatweg) doen een verzoek aan de gemeenteraad om hun vuilnis van gemeentewege eenmaal per week of veertien dagen op te laten halen. Tot nog toe zijn ze genoodzaakt om hun vuilnis op eigen terrein te begraven of het te verbranden. Zij stellen dat een voortdurende opeenhoping van vuilnis in de onmiddellijke nabijheid van de woningen niet in het belang van de volksgezondheid kan zijn.
Verzoek van de ANWB om een wegwijzer te plaatsen op de Rijksstraatweg Haarlem-Alkmaar aan de noordzijde van de spoorwegovergang bij Castricum.
31 december 1914
De gemeenterekening over het jaar 1914 telt aan ontvangsten 77.726 gulden en aan uitgaven 74.864 gulden. Er is een batig saldo van 2.862 gulden.
Simon Zuurbier
