Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder toestemming van de Stichting Werkgroep Oud-Castricum.
Jaarboek 43, pagina 109
Castricum en Bakkum 1919, de gebeurtenissen
In het jaar 1919 zijn gemeenteraadsverkiezingen gehouden volgens de nieuwe kieswet, waarbij een volledige gemeenteraad wordt gekozen voor vier jaar en de kandidaten zich verkiesbaar stellen via lijsten (politieke partijen). In Castricum kan op drie lijsten worden gestemd. Vanaf nu hebben ook vrouwen kiesrecht en de plicht om te stemmen wordt ingevoerd.
Vele inwoners hebben via handtekeningenlijsten het gemeentebestuur verzocht om zo spoedig mogelijk te worden aangesloten op elektriciteit. De gemeente besluit om een Gemeentelijk Electrisch bedrijf op te richten en het elektrisch net binnen de gemeente over te nemen van het Provinciaal Electriciteitsbedrijf Noord-Holland.
De gebeurtenissen in Castricum van honderd jaar geleden zijn vooral ontleend aan de gemeenteraadsnotulen, de inkomende en uitgaande stukken van de gemeente Castricum, dossiers in het gemeentearchief, de provinciale bladen, de registers van de burgerlijke stand enzovoorts.
1 januari 1919
Het gemeentebestuur bestaat uit burgemeester Lommen en de wethouders Cornelis Spaansen en Petrus Valkering. De raadsleden zijn: Gerrit Kuijs, Petrus Kuijs, Pieter Twisk, Gerard Louter en Jacob Schuijt. Hendrikus Oostveen is de gemeentesecretaris en Bernardus Res is de gemeenteontvanger.
Op 1 januari 1919 telt Castricum 4.185 inwoners. Dit aantal is op 31 december toegenomen tot 4.418. In het jaar 1919 vestigen zich in onze gemeente 667 personen, terwijl er 405 naar elders vertrekken. Er worden in dit jaar 118 kinderen geboren, er overlijden 147 inwoners en er worden 27 huwelijken gesloten.
In het Provinciaal Ziekenhuis Duin en Bosch zijn op 1 januari 635 patiënten aanwezig en dat aantal is op 31 december toegenomen tot 753.
Aantal kiezers voor de gemeenteraad: 754.
15 januari 1919
Aanbesteding van de burgemeesterswoning aan J. Weel. Op 10 maart daarop legt burgemeester Lommen de eerste steen.
Deze morgen is door de stoomtram Alkmaar-Haarlem een wagen met aardappelen aangereden; er zijn geen persoonlijke ongelukken. Paard en wagen werd bereden door Hendrik Twisk, 21 jaar, landbouwer, komende vanuit de Schoolstraat op de Rijksstraatweg. De wagen werd door de tram in elkaar geduwd tegen een telefoonpaal.
In de gemeenteraad wordt opgemerkt dat de tram vaak te snel rijdt in de kom van het dorp. Een bepaling wordt opgenomen in de politieverordening, waarbij voorgeschreven wordt dat vanaf het postkantoor (hoek Cieweg) tot aan het perceel bewoond door A. van Benthem (ingang Burgemeester Mooijstraat) een beambte van de maatschappij vóór de tram loopt.
29 januari 1919
G. Kuijs, G. Louter en J. Schuijt worden benoemd tot leden van de Werkloosheidscommissie; J. Egmond wordt aangewezen tot ambtenaar ter secretarie.
14 februari 1919
Door Gedeputeerde Staten is het presentiegeld voor de leden van de Raad vastgesteld op 2,50 gulden per lid per vergadering.
12 maart 1919
Verzoek van het bestuur van de Algemeene Nederlandschen Timmerliedenbond om in bestekken van werken, die door de gemeente zullen worden uitgevoerd, de volgende bepalingen op te nemen:
- dat niet langer dan acht uur per dag mag worden gewerkt;
- dat de werkzaamheden op zaterdag om 12:00 uur eindigen;
- dat de maximum arbeidsduur per week niet langer dan 45 uur zal zijn.
De heer Schuijt vreest bij invoering van de 8-urige werkdag voor grote concurrentie aan de middenstand. De arbeiders kunnen in hun vrije uren, die ten gevolge van de invoering van de 8-urige werkdag vermeerderen, veel werk doen dat anders aan de patroons werd opgedragen. Een besluit op het verzoek wordt uitgesteld.
Jaarboek 43, pagina 110
Besluit om het personeel van het distributiebedrijf met ingang van 1 juni aanstaande te ontslaan. Dit in verband met het einde van de Eerste Wereldoorlog.
22 april 1919
De plaatselijk commissie van toezicht op het lager onderwijs adviseert niet over te gaan tot de instelling van een zevende leerjaar, omdat het grootste gedeelte van de inwoners van deze gemeente tot de landbouwende bevolking behoort en het niet wenselijk is om de kinderen langer dan nodig is aan de school te verbinden. De voorzitter kan zich niet verenigen met het rapport van de commissie; er zullen toch verschillende ouders zijn die hun kinderen wel het zevende leerjaar willen laten volgen. Besloten wordt niet over te gaan tot instelling van het zevende leerjaar.
Secretaris Oostveen is benoemd tot burgemeester van Blokker. Hij neemt afscheid van de gemeenteraad. Zijn ontslag gaat in per 1 mei 1919.
Opgave aan de inspecteur der directe belastingen te Alkmaar van de vergunninghouders voor de verkoop van sterke drank en de huurwaarde voor het bedrijf:
- R. van Benthem, De Vriendschap: 217,00 gulden wijk A, nummer 121
- J.B. Koopman, De Rustende Jager: 211,25 gulden wijk A, nummer 71
- Ant. van Benthem, Hoek Dorpsstraat-Burgemeester Mooijstraat: 165 gulden wijk A, nummer 31
- P. Schotvanger, De Harmonie Burgemeester Mooijstraat: 169,75 gulden wijk A, nummer 49
- C. Stuifbergen, De Landbouw Dorpsstraat: 102,75 gulden wijk A, nummer 29a
- K. de Vries, Duinzicht Beverwijkerstraatweg: 71,25 gulden wijk B, nummer 198
- L.A. Burgering, Bakkummerstraat: 54,50 gulden wijk C, nummer 356
- W. Borst, Nu Fase Fier: 63,00 gulden wijk E, nummer 473
- G. van Egmond, Café De Onderneming (nu Heereweg nummer 12): 85,50 gulden wijk E, nummer 463
- C. Castricum, De Goede Verwachting aan de Heereweg: 100,00 gulden wijk E, nummer 449
20 mei 1919
De verkiezing van de leden van de gemeenteraad wordt gehouden volgens de nieuwe kieswet.
In Castricum zijn drie lijsten: de rooms-katholieke Staatspartij (RKSP) haalt vijf zetels, de combinatie CHU+ARP een en de SDAP ook een zetel. Er worden 695 stemmen uitgebracht.
Uitslag verkiezingen:
- lijst 1 (CHU+ARP), vier kandidaten, honderd stemmen; gekozen Geert Middelveld.
- lijst 2 (RKSP), tien kandidaten, 515 stemmen; gekozen Jacob Schuyt, Cornelis Spaansen, Pieter Kuijs, Gerrit Kuijs en Hendrik Johannes Zandbergen.
- Lijst 3 (SDAP), vier kandidaten, tachtig stemmen; gekozen Hendrik Schipper.
De raadsleden worden gekozen voor een periode van vier jaar. Op de eerste dinsdag in september van het verkiezingsjaar worden de raadsleden geïnstalleerd in de gemeenteraad. Daarna worden de wethouders uit de raad gekozen.
Jaarboek 43, pagina 111
28 mei 1919
Instelling van een commissie ter vaststelling van een werkliedenreglement voor de werklieden in dienst van de gemeente. Deze commissie moet ook een algemene salarisverordening ontwerpen om meer uniformiteit te brengen in de salarissen van de gemeenteambtenaren en werklieden.
In de gemeenteraad van 19 september wordt het werkliedenreglement, dat 35 artikelen omvat, uitvoerig behandeld. Over aanpassingen wordt telkens gestemd en vervolgens wordt het betreffende artikel goedgekeurd.
De rooms-katholieke bouwvereniging (RKB) St. Joseph krijgt een voorschot van 57.400 gulden voor de bouw van twaalf arbeiderswoningen aan de Mient.
Reinier de Ruijter is benoemd tot directeur van het Levensmiddelenbedrijf. Dit bedrijf verzorgt de distributie van brood, suiker, kousen en sokken.
Jan Verdwaald (1879) wordt per 1 juli aangesteld tot vast arbeider aan de wegen en per 1 januari 1920 benoemd tot gemeentewerkman.
13 juni 1919
Nicolaas Aloysius van Lunen (1890), commies eerste klas op het secretarie van Hoofddorp, is benoemd tot gemeentesecretaris. Hij wordt op 16 juli beëdigd.
1 juli 1919
Opening van de St. Augustinusschool. Als hoofd is M.J. Leijers (1869) aangesteld. De school staat onder bestuur van het rooms-katholieke kerkbestuur van de St. Pancratius te Castricum.
De afzonderlijke betrekkingen van klokkenist, klokluider, onderhouder van het torenuurwerk, bode bij de brandweer en aanplakker zijn opgeheven en deze werkzaamheden zijn aan de gemeentebode C. Bakker opgedragen.
16 juli 1919
Bouwvereniging Goed Wonen verzoekt om de in aanbouw zijnde woningen te voorzien van muntgas. Het betreft tien woningen aan de Bakkummerstraat en tien aan de Zeeweg. Een gelijkluidend verzoek komt van Bouwvereniging St. Joseph voor de twaalf arbeiderswoningen die aan de Mient worden gebouwd. De gemeenteraad geeft goedkeuring voor aansluiting aan het gasbuizennet onder voorwaarden dat in de woningen alleen gewone meters mogen worden geplaatst.
28 juli 1919
De heer Schuijt stelt voor om in verband met de ontaarding van het kermisvermaak en in verband met de zondagsheiliging te besluiten de kermissen in Castricum en Bakkum zodanig te veranderen, dat in het vervolg de kermis in Castricum gehouden zal worden op maandag, dinsdag en woensdag na de eerste zondag in september en in Bakkum op maandag en dinsdag na de tweede zondag in oktober. Het voorstel wordt met één stem verschil verworpen.
Jaarboek 43, pagina 112
Burgemeester Lommen trouwt in Den Haag met de 22-jarige Emma Maury. Ze vertrekken voor een korte huwelijksreis. In verband met de terugkomst van het jonge paar worden in het dorp feestelijkheden op touw gezet. Een comité van vooraanstaande burgers krijgt 200 gulden van de gemeenteraad voor de organisatie. De Castricumse gemeenschap zorgt voor een warm welkom.
29 augustus 1919
Vergunning is verleend voor de bouw van een stoomwasserij en strijkinrichting ‘Blanka’ aan de nu zo geheten Gasstraat.
2 september 1919
Beëdiging en installatie van de raadsleden: de heren: P. Kuijs, J. Schuijt, C. Spaansen, H.J. Zandbergen, G. Middelveld, G. Kuijs en H. Schipper.
De heren G. Louter en P.J. Valkering uit de oude raad keren niet terug, de heren H.J. Zandbergen en G. Middelveld zijn nieuw. C. Spaansen en P. Kuijs worden benoemd tot wethouder.
12 september 1919
Oprichting van de vereniging ‘Castricum Vooruit’ met als doel: de bevordering van de vooruitgang van de gemeente Castricum.
19 september 1919
Verzoek aan het gemeentebestuur ondertekend door 145 hoofdbewoners om zo spoedig mogelijk zowel voor bedrijf als voor verlichting te worden aangesloten op elektriciteit. Zij hebben kennis genomen dat het gemeentebestuur onderhandelingen voert met het Provinciaal Electriciteitsbedrijf Noord-Holland (P.E.N.) om dat bedrijf in onze gemeente in eigen beheer over te nemen. Dit verzoek wordt op 4 oktober nog vervolgd met een enquête met circa 250 handtekeningen.
Voor een proeftijd van drie maanden wordt aan H. Beentjes vanaf 1 oktober het ophalen van vuilnis voor 6 gulden per week opgedragen.
Besloten wordt om aan een gehuwde onderwijzeres met ingang van de dag van haar huwelijk eervol ontslag te verlenen onder toekenning van een maand salaris.
23 oktober 1919
Een subsidie van 75 gulden wordt verleend aan de rooms-katholieke geitenfokvereniging St. Pancratius.
P. de Graaf is door de Commissaris van de Koningin benoemd tot buitengewoon veldwachter.
Besloten wordt om met ingang van 1 januari 1920 het elektrisch net binnen de gemeente over te nemen van het P.E.N. en tot uitbreiding over te gaan van het net tot een maximum uitgave van 65.000 gulden. Voor de financiering van het op te richten Gemeentelijk Electrisch bedrijf wordt besloten een lening aan te gaan ter grootte van dit bedrag.
4 november 1919
De exploitatie van het telegraaf- en telefoonkantoor wordt per 1 januari 1920 overgenomen door het Rijk.
Het personeel wordt ontslagen uit gemeentedienst; dat betreft Jacob Res en zijn plaatsvervangster Cornelia Josephina Res als telefoon- en telegraafkantoorhouder en Jacobus Lute als telegrambesteller.
Verzoek aan Gedeputeerde Staten om goedkeuring voor het verhogen van het presentiegeld naar 5 gulden per raadslid voor elke bijgewoonde raadsvergadering.
Besloten wordt met ingang van 1 januari aaanstaande het distributiebureau op te heffen en de werkzaamheden op de secretarie te doen verrichten. Aan de directeur Reinier de Ruijter en controleur Pieter Bleijendaal van het distributiebureau wordt eervol ontslag verleend.
2 december 1919
C. Bregman is benoemd tot eerste ambtenaar ter secretarie.
18 december 1919
Op 1 januari 1920 loopt het contract af van het ophalen van haardas en vuilnis. De proef is geslaagd en daarom wordt besloten tot uitbreiding over te gaan en wel zo dat de Mient en de Bakkummerweg tot de woning van rijksveldwachter Koelewijn daarin vallen.
Burgemeester Lommen schrijft aan de Commissaris van de Koningin dat de brandweerdienst in deze gemeente moet worden gereorganiseerd of liever wordt georganiseerd, want van organisatie is thans geen sprake. “Ik heb de overtuiging dat indien een brand zou uitbreken, de brandweer niets zou kunnen verrichten om te blussen of om de brand te beperken. De brandspuit zelf verkeert in vrij goede staat, veel bijbehorend materieel ontbreekt echter. Brandputten ontbreken geheel, zonder welke de brandspuit onmogelijk enige dienst kan bewijzen. Een algehele organisatie van de brandweer alhier zal ik dan ook zo spoedig mogelijk ter hand nemen”.
Gemeenteopzichter G. Slop meldt dat de transformatorzuil op de kruising van Bakkummerstraat en Stetweg uit oogpunt van verkeersveiligheid wordt verplaatst.
31 december 1919
De gemeenterekening over het jaar 1919 telt aan ontvangsten 384.464 gulden en aan uitgaven 392.383 gulden. Er is een nadelig saldo van 7.919 gulden.
Simon Zuurbier
